छखे ल्वापुया सन्देश मेखे मिलापया कुटनीति

सानुराजा शाक्य
थःगु हे पार्टीया प्रधानमन्त्रीयात असफल जूगु घोषणा यानाः सरकार हिलेमाल धकाः तकं न्ववाना जूगु स्वयेबलय् माओवादी दुनेया ल्वापुं अन्ततः देशया राजनीतियात हे प्रभावित मयाइ मखु।

संविधानसभाय् तःगूमछि कम्युनिष्ट नां दुगु पार्टीत दु। संविधानसभाया चुनावय् त्याना वंगु गुलि कम्युनिष्ट नांया पार्टीत माओवादी पार्टी विलय जुल धाःसा गुलिं कुचा कुचा दलाः छगुलिं स्वंगू दल जूगु नं दु। संविधानसभाय् दुगु ल्याःया लिधंसाय् देसय् दकलय् तःधंगु पार्टी एकीकृत माओवादी कम्युनिष्ट पार्टी व प्रतिपक्षय् दुगु देय्या स्वंगूगु दल एमालें नं थःत कम्युनिष्ट पार्टी हे धाइ। नेपालय् दुगु फुक्क कम्युनिष्ट पार्टीत यूरोपया समाजवादी पार्टीत थें जक खः। परम्परागत कम्युनिष्ट पार्टीया संरचना व नीतिइ नेपाःया कम्युनिष्ट पार्टीत मदये धुंकल। सारय् उमिसं थःत मार्क्सवादी, लेनिनवादी वा माओवादी धाःसां उमिगु सार लोकतान्त्रिक पूजीवादी धारय् हे दु। तर नामय् धाःसा उमिगु तःधंगु आकर्षण दु। उकिं कम्युनिष्ट पार्टी नां दुगु दलया नेतातसें थःगु पार्टीया नां हिले धयां नं आकर्षणया लोभं कम्युनिष्ट पार्टी धकाः धया च्वने यःगु खः।
नेकपा (एमालें) उगु हे इलय् थःगु पार्टीया नां कम्युनिष्ट मतसें समाजवादी पहः वःगु नां तयेगु कुतः नं ०५०/०५१ पाखे याःगु खः। उकिया सूत्रधार एमालेया वर्तमान नायः झलनाथ खनाल खः। उगु इलय् प्रधानमन्त्री जूम्ह एमालेया नायः मनमोहन अधिकारीं विदेशीतय्त नां कम्युनिष्ट जूसां समाजवादी पार्टी जक खः धकाः विदेशी कूटनीतिज्ञपिंत आश्वस्त यायेगु कुतः याःगु खः। वहे कुतःया निरन्तरतां आकार कायेवं थौंकन्हय् नेकपा (एमाले)प्रति अमेरिका व पश्चिमा मुलुकतय् कम्युनिष्ट ह्यांगओभर मदुगु दलकथं स्वीकार्य जू वंगु खः। अर्थात पश्चिमातय्गु मिखाय् एमाले रुपान्तरण जुइधुंकूगु दु। अथे खःसा तबि नां हिला बिउसा जिउ धइगु राय अझं दनि। पश्चिमातसें एमालेयात रुपान्तरण यायेत ताःलाः थें थौंकन्हय् एकीकृत माओवादीयात नं रुपान्तरण यायेगु कुतलय् आंशिक सफलता नं ल्हातय् लाकेधुंकल। नेकपा
(एमाले)या नीति हे माओवादीयात थः वनागु लँपुइ रुपान्तरण यायेमाः धइगु प्रसंग यक्व थासय् न्ह्यथनेगु याः। गुलिसिया धापू थ्व नं दु कि माओवादीया रुपान्तरण एमालेया स्वयां तीब्र गतिं न्ह्यानाच्वंगु दु उकिं उमिसं सत्ता व सुविधाय् थुलि तक्यने धुंकल कि हानं लिहां वयेगु सम्भव मदु धाइ। एमालेया लँपुइ एकीकृत माओवादी वनाच्वंगु प्रसंग वइबलय् एमालेय् थें हे नेतृत्वय् खनेदुगु ल्वापु थौंकन्हय् एकीकृत माओवादी दुने छ्यालब्याल जुयाच्वंगु दु।
एमाले दुने खनेदुगु ल्वापु विभाजन एकता व हानं ल्वापु धुंकाः एमाले थःपिं छप्पँ जूगु निर्णय स्थायी कमिटीं यात। एमालें छप्पँ जूगु सन्देश बियाच्वंगु इलय् मेखे एकीकृत माओवादी दुनेया ल्वापु धाःसा तच्वः जुजुं वनाच्वंगु दु। एकीकृत माओवादी खुल्ला राजनीतिइ वया संविधानसभाय् दकलय् तःधंगु दल जूगु निदँ स्वदँया दथुइ एकीकृत माओवादी तज्याइगु कथंया ल्वापुइ रुपान्तरण जूगु दु। गुटगत राजनीतिया शिकारं एमाले त्यांग्रा पूगुया लिच्वः कथं पार्टी गुलि कमजोर जुल धइगु खँयात वाःचायेकाः नेतात छप्पँ जूगु सन्देश बियाच्वंगु इलय् एकीकृत माओवादीइ नं वहे ल्वचं पार्टीयात शिथिल व कमजोर जुइगु लँपुइ वनाच्वंसां पार्टी तज्याये धुंकल घोषणा जक जुइ ल्यं दनि धकाः एकीकृत माओवादीया महासचिव व सचिवतसें सार्वजनिक रुपं न्ववानाच्वंगु दु। थुकिं संविधान माओवादी लडाकु सेनाया समायोजन ज्याय् प्रत्यक्ष पंगः ब्वलंकीगु अवस्था दु। थःगु हे पार्टीया प्रधानमन्त्रीयात असफल जूगु घोषणा यानाः सरकार हिलेमाल धकाः तकं न्ववाना जूगु स्वयेबलय् माओवादी दुनेया ल्वापुं अन्ततः देशया राजनीतियात हे प्रभावित मयाइ मखु।
लोकतान्त्रिक प्रक्रियाय् दल दुने मतभेद व मतभिन्नतायात संवोधन याये मफुत धाःसा पार्टी तःधंगु जुइमा वा चीधंगु उकिं क्यनीगु लिच्वः अन्तत पार्टी विभाजन हे खः तर पार्टीया विभाजनं संविधान व सेना समायोजनया ज्यायात लिच्वः लाकल धाःसा दकलय् अप्वः पार्टी राजनीतिइ घाटाय् वनीगु एकीकृत माओवादी हे जुइ। थौंकन्हय् एमाले दुने खने दुगु एकतां निराश जूपिं एकीकृत माओवादी कार्यकर्तात एमाले दुने वइगु आशा यानाच्वंगु जुइफु। एमालें आः वइगु चुनावय् दकलय् तःधंगु दल यायेगु धकाः घोषणा यानाच्वंगु लिउने एकीकृत माओवादी दुनेया ल्वापुं ग्वाहालि जुइगु विश्वास नं याःगु जुइफु। नेपाःया राजनीतिक दलत थःगु क्षमताय् स्वयां मेगु दलया असक्षमताया कारणं त्याना वयेगु याः। जब नेपाली कांग्रेस अलोकप्रिय व उमि दथुया ल्वापु दयाच्वनी अले एमाले चुनावय् त्याइ। ०५१ सालया आम निर्वाचनय् एमाले त्याये फुगु कारण थ्व हे खः। उकथं हे ०५६ सालया आमनिर्वाचनय् एमाले दुने ल्वापु ल्यनाच्वंगु इलय् मेखे कांग्रेसया कृष्णप्रसाद भट्टराई व गिरिजा छप्पँ जुल अले एमाले बूगु इतिहास दु। संविधानसभाया चुनावय् धाःसा स्पष्टत माओवादीं न्ह्यब्वःगु राजनीतिक एजेण्डां प्रभावित जुयाः माओवादी त्याःगु खःसा आः चुनाव जुल धाःसा एजेण्डा स्वयां नं माओवादीया कमजोरीया फाइदा नेपाली कांग्रेस व एमालेयात वनी। थ्व अवस्थाय् नेपाःया राजनीतिक एजेण्डा व राज्य पुनर्संरचनाया सवाल जुइमा वा भ्रष्टाचार उकिं खास महत्व मदयेफु।
सर्वोच्च अदालतं आः वइगु जेठ १४ हे संविधानसभाया अन्तिम ई धयाच्वंगु इलय् दलतय्त वइगु जेठ १४ दुने संविधान हयेमाःगु दवाव लानाच्वंगु दु। तर राज्य पुनर्संरचना सहितया संविधान विशेष यानाः संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना व शक्ति बाँडफाँड समितिं न्ह्यब्वःगु प्रदेश विभाजनया लिधंसाय् संघीयता सहितया संविधान पित बीगु आशा म्हो हे जक दु। थ्व अवस्थाय् राज्य पुनर्संरचना बिनाया संविधान जारी यानाः राज्य पुनर्संरचनाया सवालयात संविधान जारी याये धुंकाः जक निर्णय यायेगु मानसिकताय् तःधंगु दलया नेतृत्वयाके दुगु खँ सुचुके फयाच्वंगु मदु।

More Stories Like this