सेनाय् मधेसीयात छाय् थाय् माल?

डी.आर. खड्गी

इतिहासं क्यनाच्वंगु दु कि एशिया, अफ्रिका, ल्याटिन अमेरिकाय् गन जनताया शक्तिं स्वेच्छाचारी शासकया अन्त्य यानाः जनप्रिय नेताया ल्हातय् शासन वइ अज्याःगु देश विकासया लँय् वनाः जनतायात नं शान्ति व आनन्दया अनुभव बीत सफल जुइ। झीगु जःलाखःला देय् भारत व चीनं नं जनताया शक्तिं विदेशी शोषक व स्वदेशी शासन ध्वस्त यानाः जनप्रिय नेताया ल्हातय् सत्ता संचालन यायेगु ह्वःताः बिल। थ्व निगुलिं देशं मुलुकयात प्रगति व उन्नतिया लँय् यंकाः जनताया आर्थिकस्तर नं थकया बिल। उकथं हे नेपालय् नं राणा व जुजु खलःया स्वच्छाचारी शासन विरुद्ध संघर्ष यानाः सफलता प्राप्त यात तर देश व जनताया आर्थिकस्तर क्वातुकेगु मस्वसे थःगु स्वार्थ पूरा यानाः जनतायात बर्बाद यानाच्वन। नेतातय्सं देश व जनतायात बर्बाद यानाच्वंगुया छता कारण थुमिसं जनताया बलबुताय् मखुसें विदेशीया ग्वाहालि व समर्थनय् संघर्ष याःगुलिं खः। थ्वहे कारणं देश व जनताया अवस्था झन झन स्यनाच्वंगु खः। वि.सं. २००७ सालय् न्हापांगु क्रान्तिया माध्यमं राणा शासक खत्तम यायेत ताःलात। क्रान्तिया लबः नेपाःया जनतां स्वयां नं भारतं अप्वः काल। भारतं कोशी सम्झौता यानाः लः व मतया अधिकार जक काःगु मखु नेपाःया भूमिइ भारतीय सैनिकयात परेड म्हितकेगु ह्वःताः नं काल। भारतया ईशाराय् प्याखं हुलाः उत्तरी नाकाय् भारतया चेक पोष्ट तकं तयेके बियाः नेपाःयात भारतया अर्ध उपनिवेश खः धयागु क्यनाबिल। वि.सं. २००७ साल धुंकाः हाकनं वि.सं. २०४६ सालय् जुजुया शासन विरुद्ध संघर्ष यानाः प्रजातन्त्र हयेत ताःलात। प्रजातन्त्र प्राप्ति धुंकाः सत्ताय् वंपिं कांग्रेसी नेतातय्सं नं भारतया खँ न्यनाः समाजवादी चीन व सोभियत संघं उपहार बियातःगु उद्योग धमाधम ध्वस्त यानाः निजीकरण यात ।

वि.सं. २०४६ साल लिपा जनतां हिउपाःया आभास मयाःगु जक मखु झन अप्वः दुःख, कष्ट भोगे यायेमाल। जनतां अप्वः दुःख, कष्ट भोगे यानाच्वंगु व नेतात भारतया ईशाराय् प्याखं हुलाच्वंगुलिं हे माओवादीया जन्म जूगु खः। माओवादी पार्टीं गबले तक स्वदेशी व विदेशी शोषकया अन्त्य याये फइ मखु उबले तक संघर्ष यानां तुं च्वनेगु निर्णय याःगु खः। वि.सं. २०५२ सालंनिसें माओवादी पार्टी गांगामंनिसें जनयुद्ध यानाः सामन्तीतय्त ध्वस्त यायेत ताःलात। जब गांगांया सामन्ती ध्वस्त जुल वयां लिपा शहरया देशी व विदेशी शोषकतय्त नं ध्वस्त यायेगु धकाः तच्वयेक जनसंघर्ष यात। उबले माओवादीं धाथें विदेशी शोषकतलिसे संघर्ष यायेमाल धाःसा गुरिल्ला युद्धं हे कायल याये फइगु निष्कर्ष पिकासें धमाधम सुरुङ्ग निर्माण नं जूगु खः। भियतनामं गुरिल्ला युद्धपाखें अमेरिकी सेनायात हायल कायल यानाः देशं पितिना छ्वयेत ताःलाःगु खः। वपाखें हे शिक्षा कयाः झीसं नं वहे नीति ज्वने मालेफु धइगु माओवादीया धापू खः। थुकिया हे कारणं माओवादीं युद्धया तालिम बीगु नं सुरु याःगु खः ।

रुसया अक्टोबर क्रान्तिया नेतृत्व याःम्ह लेनिनं जुजुयात छन्हुं हे हटे याये फःसां सामन्तीतय्त हटे यायेत लांलां बीफु धकाः बारम्बार धाःगु खः। अझ पुँजीपतितय्त हटे यायेत दँदँ तक संघर्ष याये मालेफु धकाः ला भाषण हे बिउगु खः। जनयुद्धया इलय् नं माओवादी लडाकुतय्त लेनिनया शिक्षा बीगु यानाच्वन। गबले तक भारतया अर्धउपनिवेशं देशयात मुक्त याये फइ मखु अबले तक देश विकास जुइ फइ मखु। थ्वहे कारणं झीसं स्वदेशी व विदेशी शोषकया विरुद्ध छक्वलं संघर्ष यायेमाः धकाः माओवादीं बः बियाच्वंगु खः। माओवादी पार्टीं गांगांया सामन्ती व जुजुया शक्तियात माइनस यायेगु निंतिं तःधंगु भूमिका म्हितेत ताः नं लात। तर स्वदेशी पुँजीपति शोषक व विदेशी शोषकया शक्ति माइनस याये मफुगुलिं अःखः इमिगु जालय् फँसे जुयाः पार्टीया लक्ष्य फासांफुसुं जुल ।

अन्ततः वि.सं. २०६२/६३ या आन्दोलनं जुजुया शक्ति माइनस यायेत ताःलात। अथे जूसां देश झन झन विदेशया पंजाय् लानावन। गुकिं यानाः निक्वःगु सफल जन आन्दोलनयात देश घातक तकं धाल। जन युद्धया इलय् जनतां देशी सामन्ती व अर्ध उपनिवेशपाखें नं स्वतन्त्र याइ धकाः आशा याःगु खः। उबले माओवादीयात गांया जनता जक मखु शहरया जनतां नं सहयोग व समर्थन याःगु खः। माओवादीया पक्षय् जनलहर कुहां वःगु खनाः घरेलु पुँजीवादी जक मखु विदेशी पुँजीवादी शक्ति नं थारान्हुल। वहे इलय् राजनीतिक मोड नं हिल। अथे धयागु न्हय्गू पार्टी व माओवादीयात छप्पँ यानाः जुजु विरुद्ध आन्दोलन याकेत भारतं ग्वाहालि यात। थुकिया अर्थ हाकनं आन्दोलनया नामं जनतायात धोका बिल। न्हय्गू पार्टी व माओवादी मिले जुयाः देशयात अर्धउपनिवेशपाखें मुक्त यायेमाःगु खः तर पूरा उपनिवेशया लँय् यंकाच्वन। निक्वःगु सफल जनआन्दोलन धुंकाः नेतात झन अप्वः विदेशीया ईशाराय् प्याखं हुलेगु यात। विशेष यानाः मधेशी दलत खुल्ला रुपं भारतया स्वार्थय् लगे जुल। माओवादी व मेमेगु पार्टीं नं सहमतिया नामं भारतया स्वार्थ पूरा जुइगु ज्याय् जक अलमले जुयाच्वंगु खनेदु। झीसं खनाच्वना निक्वःगु सफल आन्दोलनय् मधेसीया भूमिका न्यून जक खनेदु। तर सफल आन्दोलन धुंकाः मधेसीतय्सं जक अप्वः लबः काल। २० प्रतिशत मधेसीतय्सं ४५ प्रतिशत मन्त्रिमण्डल भाग काल। मधेसीतय्सं थःगु भागय् लाःगु मन्त्रालय मधेसी बाहेक मेगु जातियात मबिउ। थुकिया अर्थ मधेसीतय्त हये मजिउ धयागु मखु तर थः वःगु थासय् भ्रष्टाचार याके मजिउ जक धाये त्यनागु खः। मधेसीतय् आःया रणनीति धइगु सेनाय् थः मनू दुछ्वयाः सेनाया संरचनायात कमजोर यायेगु खः। उकिं सेनाय् झिद्वः मधेसी तयेमाः धयाच्वंगु खः। न्हापा न्हापा थज्याःगु माग मगाः। लखौं बिहारीतय्सं नेपाली नागरिकता कायेधुंकाः सेनाय् जिमित नं भर्ना कायेमाः धकाः माग याना हःगु दु। थुकिया अर्थ छु खः? मधेसीया नामय् नेपाःया नागरिकता कयातयेधुंकूपिं विहारीत नेपाःया सेनाय् दुहां वन धाःसा उमिसं थ्व देय्यात गन थ्यंकी? यदि सेनाय् बिहारीतय्त भर्ना कयाः वनां तुं च्वन धाःसा देशया समस्या झन झन जटिल जुजुं वनी। थुकिं देशया सुरक्षा व राष्ट्रियतायात नं धाथें खतराय् लाकेफु। उकिं सुरक्षाया मामलाय् नेतातय्सं हथासं निर्णय याये मजिउ, यात धाःसा देशया लागिं घातक जुइफु ।

More Stories Like this