नेवाःतय्सं याःगु बन्द

- सानुराजा शाक्य

नेवाःतय्त स्वायत्त राज्य हयेगु नितिं नीस्वनातःगु मंकाः संघर्ष समितिं थौं नेपालमण्डल बन्द यानाच्वंगु दु । नेवाःतसें नेवाः स्वायत्त राज्यया माग यासें इतिहासय् दकलय् न्हापां थ्व बन्द याःगु खः । थ्वया न्ह्यः न्हापा नं भाषिक विभेदया विरोध यानाः नेवाःतसें स्वनिगः बन्द यायेधुंकूगु दु । बन्दया ज्याझ्वः झीत नं उलि यः मताः । तर गणतन्त्र स्थापना जुइधुंकाः नं नेपाःया थीथी लागा बन्द जुयाच्वनेगु क्रम दिउगु मदुनि । तर थ्व बन्द न्हापाया बन्द स्वयां पाः । पाःगु थ्व अर्थय् खःकि न्हापा न्हापाया बन्द सरकार वा सुयागुं विरोधय् जुइगु खःसा थ्व बन्द सरकारया विरोधय् स्वयां संविधानसभा व २५ दलयात ध्यान सालेगु निंतिं जुयाच्वंगु खः ।

थौंया बन्दय् संघर्ष समितिपाखें निता जक खँ न्ह्यःने हःगु दु । व हे न्हूगु संविधानय् संघीय इकाईत ब्वथलेबलय् नेवाः लागाय् नेवाः प्रदेशया सुनिश्चितता व चालू संसदय् न्ह्यब्वयातःगु काठमाण्डौ उपत्यका शहरी विकास विधयेक लित कायेगु । नेवाः प्रदेशया सुनिश्चितताया खँ संविधानसभा व अन थ्यनाच्वंपिं दलतय्सं पूवंके माःगु माग खः । विधयेक लित कायेगु ज्या सरकारया । थ्व विधेयक वंगु प्रचण्ड प्रधानमन्त्री जूबलय् आवास तथा भौतिक योजना मन्त्री विजय कुमार गच्छेदारं न्ह्यब्वःगु खः । उकिं वर्तमान सरकारया दोष थ्व विधेयकय् मदु । थ्व खँ वंगु शुक्रवाः संघर्ष समिति व वर्तमान सरकारया प्रधानमन्त्री एमालेया वरिष्ठ नेता माधव नेपालनाप जूगु वार्ताय् चर्चा जूगु खः । उगु वार्ताया झ्वलय् सरकारं आः थथेंयात थ्व विधयेक संसदय् मन्ह्याकेगु व लित कायेगु प्रकृया छ्वयेगु सकारात्मक बचं प्रधानमन्त्रीं नं बिउगु खः । बन्दया ज्याझ्वः लित कयाः बरु विरोधया मॆमेगु ज्याझ्वःयात निरन्तरता बीत सरकारपाखें संघर्ष समितियात इनाप याःगु खः । तर संघर्ष समितिया फुक्क संगठनतय् बिचाः बन्दयात निरन्तरता बीगुया विकल्प मदुगुलिं बन्द प्रधानमन्त्री माधव नेपालया सरकारया विरोधय् मखुसें थःगु स्वायत्त प्रदेशया चाहनायात संविधानसभाया ध्यान सालेगु नितिं यायेत बाध्य जूगु खँ छप्वाःम्हुतुं धइथें पिहांवःगु खः ।

थ्व बन्द संविधानसभा व दलतय्त खबरदारी यायेगु निंतिं जक मखुकि नेवाःतय्त हे 'टेष्ट' यायेगु कथं नं जुयाच्वंगु सीदु । संविधानसभां संघीय व्यवस्थाया मर्म कथं थीथी आदिवासी जनजातिं माग यानाच्वं थें नेवाःतसें नं थःगु पहिचान सहितया राज्य माः धइगु खँय् गुलि चेतना ब्वलन धकाः नं सीकेगु माध्यम जूगु दु । थ्व बन्दयात नेवाःतसें हे विरोध अथवा समर्थन नं मखु विरोध नं मखु धकाः तटस्थ च्वना बिल धाःसा नेवाःतय्के थःगु जातीय आधारय् प्रदेश दयेकेमाः धइगु सवालय् 'स्ट्रङ भ्वाइस' मदु धइगु सी दइ । उलि जक मखुकि नेवाःतसें माग यानाच्वंगु नेवाः प्रदेशया लागा क्वःछीगु िनंितं नं थ्व बन्दं सूचकया ज्या याइ ।

खय्त ला थ्व बन्द नेपालमण्डलया लागा बन्द धकाः संघर्ष समितिं क्वःछिउगु दु । तर नेपालमण्डल लागा गुगुं भविष्यय् वइगु नेवाः प्रदेशया लागा कथं परिभाषित जुयाच्वंगु दु । थ्व लागाय् छु छु थाय् लाः छु छु जिल्लाया छु छु गां लाइ धइगु सवालय् निर्णय जूगु मदुनि । नेवाः प्रदेशया लागाया सवालय् नेवाः देय् दबूया छगू अवधारणा दु नेपाल लोकतान्त्रिक नेवाः संघया मेगु धारणा दुसा नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाया मेगु हे धारणा दु । थ्व अवस्थाय् नेवाः प्रदेशया लागा गुलि खः धकाः संघर्ष समितिइ दुने क्वःमछिउनिगु इलय् संघर्ष समितिं नेपालमण्डलपाखें लागा बन्दया घोषणा जुयाच्वंगु दु । उकिं थ्व बन्दं सशक्तताया आधारय् नेवाः प्रदेशया लागा क्वःछीत अःपुइगु खनेदु । थ्व बन्दया प्रभाव गन गन लाइ अन अनया नेवाःतसें थःपिं नं नेवाः प्रदेशया लागाय् च्वनेगु चाहना याःगु कथं कायेछिं । गथे काभ्रेया नेवाः लागाय् बन्द सफल जूसा अनया नेवाःतसें नेवाः प्रदेशय् च्वनेगु अभिमत बिउगु जुल । उकथं हे धादिङ नुवाकोट मकवानपुर लगायतया नेवाः लागाय् बन्दया प्रभावया आधारय् नेवाः प्रदेशया लागा क्वःछीत अःपुइ । उगु लागाय् च्वंपिं नेवाःतय्के हे नेवाः प्रदेशया चेतना मदयाः बन्दया प्रभाव छ्वासुल धाःसा उज्वःगु लागात नेवाः प्रदेशय् लायेमाः धइगु चेतना थने मानिगु मूल्यांकन याये छिं । तर अनया नेवाःतय्के चेतना दना मवःसा नेवाः प्रदेशय् मखु ताम्सालिङय् लाःवनीगु सम्भावना अप्वइ ।

नेपाःया राजनीतिक दलतय् थःपिनिगु राजनीतिक माग वंगु जनआन्दोलनय् क्वचायाः संविधानसभाया तकं सिधयेधुंकल । उकिं सरकारय् थ्यंपिं राजनीतिक दलतसें बन्द थेंज्याःगु ज्या मयायेत बरोबर धाइ । गथे नकतिति प्रधानमन्त्री माधव नेपालं नं बन्द मयायेत धयादिल । न्हापाया सरकार प्रमुख प्रचण्डं नं थुकथं हे इनाप यानादीगु खः । वय्कलं थःगु पद त्वःता वनेत्ययेकाः बिउगु संवोधनय् थःगु कार्यकालय् बन्द हडताल यक्व जूगुलिं अपेक्षा कथं ज्या याये मखं धयादीगु खः । तर नेपाःया राजनीतिक दलतसें थःपिनिगु माग जक मखु नेपाःया फुक्क समुदायं ल्ह्वनाच्वंगु मागत पूमवंतले नेपालय् बन्द हडताल क्वचायाः राजनीतिक स्थिरता काये फइगु खँय् ध्यान बियाच्वंगु मदु । थःपिंसं याःगु तःन्हुमछिया बन्दयात थःपिनि बाध्यता धकाः जनतायात थुइकीपिंसं मेगु समुदायं याःगु बन्दयात अलोकपि्रय कार्यक्रम धकाः कुंखिनेगु स्वयां बन्द हे याये म्वाःलीगु राजनीतिक वातावरण दयेकेगु सवालय् फुक्क सरकार व दलत असफल जुयाच्वंगु दु । संघर्ष समितिपाखें थःपिनि मागया सवालय् मंसिरंनिसें संविधानसभा व राजनीतिक दलतय्त ध्यानाकर्षण यानाः नं थुपिं मागया सवालय् छुं नं पक्षं नेवाःतय्त संवोधन मयाःगुलिं हे थौंया बन्द यायेमाःगु नेवाः जनताया बाध्यता जूगु खँय् झी नेवाःत स्पष्ट जुइमाः ।

More Stories Like this