राज्यपुनर्संरचनाय् पहिचान हुयेगु षडयन्त्र

सानुराजा शाक्य

राज्य पुनर्संरचनाया खँय् ब्रम्हू न्ह्यलुवात नियोजित ढंगं थःगु वर्चश्व ल्यनीगुकथं पुनर्संरचना याकेत प्रचार युद्धय् वःगु खनेदु। विशेष यानाः राज्य पुनर्संरचना आयोग स्वने धुंकाः आयोगय् पहिचानया लिधंसाय् संघीय नेपाःया खाका स्वनेमाः धइपिं उल्लेख्य ल्याखय् लायेवं ब्रम्हूत थारा न्हूगु खनेदु। उमिगु व शंका आयोगय् छम्ह दलित पाखें दुजः तनाः वयात हे कजि स्वने धुंकाः भचा क्वलाःगुला खनेदु तर जातीय राज्य दयेकिन धकाः उकिया नामय् थीथी कथं विरोध यायेगु धाःसा दिकूगु मदुनि ।

नेपाःया संचार माध्यमय् थ्व समुदायया एकलौटी प्रभाव दु। थुकथंया प्रभाव दुगु कारण थ्व समुदायया न्ह्यलुवात राज्यय् वंगु २४० दूनिसें नीति निर्माणय् शासक व शासक जूपिंत थःगु नियन्त्रण दुने तयेफूगुलिं खः। वंगु २४० दँय् शाह जुजु व राणात क्षेत्री समुदाय खःसां राज्य संचालनय् उमित सल्लाह साहुति बिया फाइदा कयाच्वंगु समुदाय धइगु ब्रम्हू न्ह्यलुवात हे खः। राणा शासकतय्गु इलय् राणा शासकतसें यक्व जग्गा जमिन कब्जा यानाः थःगु याःगु खः। उज्वःगु जग्गा जमिन यक्व धइथें नेवाःतय् गुथिया जग्गा जमिन जूगु खँय् शंकाः मदु। राणा व शाहतय् वैवाहिक सम्बन्ध दु। राणा प्रधानमन्त्री व शाह जुजुपिं निगूलिं समुदाय शासक जाति हे खः। थुमि गुरु जुया राजकाजय् ग्वहालि बिइपिं ब्रम्हू समुदाय खः। ब्रम्हू क्षेत्रीतय्गु भाषा धर्म संस्कृति छगू हे जूगलिं थुपिं शासक जाति हे खः। लिपा पंचायत कालय् व वि.सं ०४६ धुंकाः क्षेत्रीत स्वयां नं ब्रम्हू समुदाय हे राज्यसत्ताय् हावी जुल। थ्व नेपाःया इतिहासं स्पष्ट हे याः। मेमेगु समुदायया राजकाजय् प्रत्यक्ष गनं भूमिका मदु। ब्रम्हू क्षेत्री जातिया भाषा, धर्म, संस्कृति व भेषभुषायात राज्यया थःगु हे नाला बिउबलय् अथें हे राजकाजय् मथ्यंपिं मेमेगु समुदायत राज्यसत्ताय् गुबलें नं थ्यनीगु वातावरण मन्त। राज्यसत्तापाखें व्यक्तिगत व सामूहिक फाइदा नं थ्व निगू समुदायया न्ह्यलुवातसें तिसिना नःगु खः। राज्यसत्ताय् दुपिं शासकतय्त धर्म व संस्कृतिया नामय् व थी थी लोभ क्यना उमिगुपाखें फाइदा काःगु समुदाय धइगु नं ब्रम्हूत हे खः ।

स्वनिगलय् यक्व जग्गा जमिन दुपिं ब्रम्हू न्ह्यलुवातय्गु इतिहास स्वल धाःसा उगु उमिगु पुर्ख्यौली जग्गा जमिन मखु। व फुक्क राणा शाहतय्त लये तायेका बकस कयातःगु जग्गा जमिन हे खः। अले थ्व फुक्क जग्गा सत्ताया आडय् नेवाःतय्गु जग्गा हे कब्जा यानातःगु खः। नेपाःया प्रतिष्ठित ब्रम्हू परिवार मध्ये छगू परिवार यलध्वाखाय् कनकमणि दिक्षितपिं नं खः। यल ध्वाखाय् उमिगु यक्व जग्गा जमिन दु। उगु जग्गाय् उमिसं नेपाःया थिकेगु मध्ये छगू रातो बंगाला स्कूल निसें यक्व अफिसत नं तयातःगु दु। आखिरय् व जग्गा फुक्क मदन शम्शेरयाःगु खः। मदन शम्शेरया कलाः जगदम्बायात उमिसं रानी हे भापियेगु याः। मदन शम्शेर व जगदम्बाया नामय् दिक्षित परिवारपिं हे सर्वेसर्वा जुइगुकथं थी थी सामाजिक गुथि व सिरपात नं तयातःगु दु। रानी जगदम्बाया जग्गा जमिनय् दिक्षित परिवारया नामय् थ्यंगु कारण मदन शम्शेर व रानी जगदम्बायात हयेका लयेतायेका कयातःगु खँ फुकसिनं सिउ। नेपाली भाय्या साहित्यया ख्यलय् दिक्षित परिवारया बौ बाज्यापिनि नां च्वय्या लेभलय् हे थ्यं। दिक्षित परिवारया बाज्या राममणि दिक्षितं (राममणि आ.दि.या नामं च्वइम्ह) च्वयातःगु छपु कविताय् नेपाःया सत्ताय् क्षेत्री ब्रम्हूत बाहेक मेपिंत हयेमते नेवाः लगायत जनजातितय्त क्वत्येला हे शासन यायेमाः धकाः च्वयावंगु दु। उगु हे नीति शासकतय्सं नाला वयाच्वंगु इलय् लिपा वयातिनि आदिवासी जनजातित राज्य सत्ता पितिनातःगु खँय् सचेत जुया न्ववाये सल। उज्वःम्ह कविया सन्तातसें हे राज्यपुनर्संरचनाया सवालय् जातीय पहिचानयात गुगुकथं नं महयेकेगु अभियानय् च्वसूत पिदना च्वंगु खँयात ध्यान बीमाःगु खनेदु। उलि जक मखुकि उमिसं आदिवासी जनजातितसें पहिचानया लिधंसाय् राज्यत दयेकीन ब्रम्हूतसें अझ नं दना मवनि धकाः ब्रम्हू क्षेत्रीत नं दना मवल धाःसा थःपिंसं कयाच्वनागु राजनीतिक अग्राधिकार सिमित जुइगु सन्देश बिया जनजातितसें ल्ह्वनाच्वंगु मुद्दाया विरोधय् दनेत ग्वाकाच्वंगु स्पष्ट जू। ब्रम्हू न्ह्यलुवातय् थ्व अभियानय् दलित नं छप्पं याना हयेगु षडयन्त्र नं नापनापं स्वानाहयाच्वंगु दु। उलि जक मखसे जनजातितसें यानाच्वंगु अधिकारया आन्दोलनं दलिततय्त फाइदा जुइ मखु छिपिं छु स्वयाच्वना धकाः जनजातिया विरोधय् दलिततय्त थनेगु षडयन्त्र नं तच्वयेकेगु अभियान नं नियोजित ढंगं हे पितब्वयाच्वंगु दु ।

थुकथं जनजातिया विरोधय् थःपिं स्वय्म अले दलिततय्त जक थनेगु मखु जनजातिया हे चिचिधंगु समुदाययात नं का न्हि तःतःधंगु जनजाति समुदाय नं राज्य काइ नं आः छिमित नुना छ्वइगु जुल छिमिगु पहिचानयात चुनौति वइगु जुल धकाः नं जनजाति आन्दोलनयात दिगभ्रमित यायेगु षडयन्त्रय् दु। राज्यपुनर्संरचनाया सवालय् गुलि नं जातीय प्रदेशया नां वयाच्वन थुपिं छुं नं लिधंसाय् जातीय प्रदेश जुइगु संभावना मदु। मात्र नां छुनातःगु लिधंसाय् हे जातीय राज्यय् विभाजन याना देय्यात अंशवण्डा याना काइन धकाः गोयबल्सया शैलीं प्रचार यानाच्वंगु दु। थुज्वःगु प्रचारं झी हे नेवाःत व छुं जनजातित नं भ्रमय् दु। थुकथं भावी राज्यया नामाकरण तकं पहिचानया लिधंसाय् बिल धाःसा कन्हय् भावी राज्यया राजनीतिइ थःपिंत लिउने लाकाबीगु आशंकां आः हे थुकथंया मोर्चाबन्दी यायेत्यंगु जुइफु। थुकथं मोर्चाबन्दी छथासं च्वंवःपिं नेपाःया ख्वाः हिला नेपाः दयेके धकाः वयाच्वंपिं राजनीतिक दलया हे शीर्ष नेतात नं दु। परम्परागत रुपं राज्यसत्ताय् दुपिं ब्रम्हू क्षेत्री समुदायया न्ह्यलुवात जक मखुकि वि.सं. ०३६ साल धुंकाः राजनीतिया शीर्ष स्थानय् थ्यंपिं राजनीतिक दलया नेतृत्वया तःधंगु ब्व नं थ्व अभियानय् मोर्चाबन्दी जू वःगु दु। ०४६ साल धुंकाः वःगु राजनीतिक परिवर्तनयात थःगु समुदायया पक्षय् उपयोग यायेत ताःलाःपिसं थःगु एकलौटी फाइदायात पुस्तौंपुस्ता सुनिश्चित यायेत नं राज्यपुनर्संरचनायात थःगु पक्षय् हयेत थुकथं भूमिका म्हितूगु खँय् शंका मदु ।

More Stories Like this