नेवाः एकताया नितिं जुइमाःगु चिन्तन

नरेशवीर शाक्य

मुलुकया आः हिलावंगु परिवेशय् थ्व खँयात नं चिन्तन याये माःगु आवश्यक जुयावःगु दु। धायेत ला फुक्कं नेवाःत अधिकारकर्मी जुइ मखु व फुक्कं अधिकारकर्मी नेवाः जुइ फइ मखु ।

झी नेवाःत छप्पँ छधी मजुल, नेवाःत थहां वये मफुत, नेवाःतय्सं नेवाःतय्गु हे तुति साल थेंज्याःगु खँ झी नेवाः ख्यलय् अझ नं चर्चाया विषय जुइगु हे याःनि। नेवाःत गबलें मिले जुइ फइ मखु, मिले जुइ मखु, मिले जुइपिं मखु धयागु अभिव्यक्ति नं झी हे नेवाःतय् दथुइ व्याप्त दु। थ्व गुलि वास्तविकता खः वा थुज्वःगु परिवेश वर्तमान अवस्थाय् नेवाःतय्त गुकथं मर्माहत यानाच्वंगु दु धयागु चिन्तन आः नेवाःतय् दुने मजुसें मगाःगु आवश्यकता जुइधुंकूगु दु ।

थ्व वास्तविकता खःकि नेवाःतय्त छप्पँ छधी याके मबीगु खँय् नेवाःतय्गु स्वभाव व उकिया लबः चलाख जातिया मनू व राज्य शक्तिं कयाच्वंगु दु। छगू इलय् राज्य शक्ति हे जानाः नेवाःतय्त देशं पितिनेगु, नेवाः दुनेया छगू जातिया मनूतय्त राज्य सत्तां कय्च्यानाः मेमेगु जातया नेवाःतय्त क्वह्यंकेगु ज्या याःगु दु। थुकिया तुस अझं नेवाः जाति दुने लाना हे च्वंगु दु। राज्य शक्ति नाप सतीपिं मनूतय्सं नेवाःतय्त हे हेपे यायेगु, भेदभावया ब्यवहार यायेगु, छगू जातिया मनूतय्त छुं नं कथं थकायेके मबीगु ज्या छगू इलय् जूगु खः धकाः धायेत झी नेवाःत लिचिले माःगु मदु। थुकियात उत्पीडन याःपिं व उत्पीडनय् लाःपिं नेवाःतय्सं स्वीकार याये हे माःगु स्थिति दु। थ्व नेवाःतय्गु इतिहास नं खः वास्तविकता नं खः ।

मुलुक आः तःधंगु हिउपाःया लुखाय् दु। छथ्वः नेवाःत न्हापांनिसें हे राज्य सत्ता नाप च्वनाः राज्यया सुविधा भोग यानाच्वंपिं खःसा मेगु पुचः थःपिनिगु हक अधिकार राज्यपाखें सुनिश्चित यायेगु निंतिं न्ह्याः वनाच्वंपिं पुचः खः। छथ्वः नेवाःत थःपिनिगु बलबुताया लिधंसाय् थःगु हे इलमय् ज्या यानाः जीवन यापन यानाच्वंपिं खः। थ्वहे कारणं छगू इलय् हरेक ख्यःया महत्वपूर्ण निकायसं नेवाःतय्गु बाहुल्यता दयाच्वंगु खः। छखें थ्व सकारात्मक सोच खःसा थुपिं नेवाःतय्सं भविष्यय् जुइ फइगु खँय् चिन्तन मयाःगु कारणं लिपा वनाः हरेक ख्यलय् मेमेगु जातिया मनूतय्गु प्रवेश जुल। हरेक ख्यलय् नेवाःतय्गु भूमिका अप्वः दयाच्वंगु कारणं नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु निंतिं हरेक जातिया मनूत न्ह्यचिला वयाच्वंगु खँयात नेवाःतय्सं थुइके मफुत। थुकिया ज्वलन्त उदाहरण धयागु आः नेपाः सरकारया छुं नं महत्वपूर्ण थासय् नेवाःतय्गु उपस्थिति मदयावंगु खःसा नेपाः सरकारया थीथी मन्त्रालयय् नं सचिव पदय् तकं नेवाःत शून्यप्राय जुयावंगु खः। लिसें आः वइगु छुं दँ तक नेवाःत अझ नं दइगु सम्भावना खने मदुनि ।

मुलुकया आः हिलावंगु परिवेशय् थ्व खँयात नं चिन्तन याये माःगु आवश्यक जुयावःगु दु। धायेत ला फुक्कं नेवाःत अधिकारकर्मी जुइ मखु व फुक्कं अधिकारकर्मी नेवाः जुइ फइ मखु ।

तर मुलुकया वर्तमान राजनीतिक परिस्थितिं सकल नेवाःतय्त अधिकारकर्मी जुइत बाध्य याना बिउगु दु।
नेपाल मण्डलया आदिवासी नेवाःत खः। थःपिनिगु भाषा जाति संस्कार प्रति सकसिकें हे ब्यक्त अब्यक्त नेवाः भावना दया हे च्वनी। आःया वर्तमान परिवेशय् नेवाः शक्ति सशक्त यायेमाःगु निंतिं थज्याःगु शक्तियात छथाय् हयेगु आवश्यकतायात सकसिनं थुइकेमाः। थुकि विवाद मदु कि आःया छगू न्ह्यःया पुस्तां नेपाःया सत्ता शासन प्रशासन न्ह्याकेत आपालं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूगु दु। वय्कःपिनिगु अनुभव नं नेवाःजातिया निंतिं तःधंगु सम्पदा जुइ फइगु खँय् विवाद मदु। सम्भवतः वय्कःपिनि आः जुयाच्वंगु स्वायत्त नेवाः प्रदेशयात कयाः उलि ध्यान मवनेफु तर नेवाः एकता बल्लाकाः स्वायत्त नेवाः राज्यया माग यानाच्वंपिं चिन्तकतय्सं थ्व शक्तिया पहिचान यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

थन थाय् संभवतः नेवाः नेतृत्वया खँ वयेफु। नेवाःतय्के राजनीतिक चेतना मदु धायेगु खःसा नेपाःया परिवर्तनकारी शक्ति धयागु हे नेवाः खः। नेपालय् राजनीतिक क्रान्ति याःपिं, राजनीतिक पार्टी नीस्वनेत न्ह्यचिउपिं नं नेवाःत हे खः। तर उगु ईया राजनीतिक परिस्थिति व वर्तमान परिस्थितिइ आपालं हिउपाः वयेधुंकूगु दु। नेवाःत हरेक राजनीतिक पद्धतिइ न्ह्याःगु सत्ताय् नं उत्पीडनय् लाःगु खँय् सकल नेवाःत सचेत जुइधुंकूगु दु। आः नेवाःत वर्तमान राजनीतिक परिवर्तनय् थःपिंत चिन्ता मदु, न्हापा थें हे राजनीतिइ पृथक च्वने धकाः धाःसां आः थ्व सम्भव मजुइ धुंकल। आः मुलुकय् संघीय गणतान्त्रिक लोकतन्त्र वयेधुंकाः संघीयताय् दुने थःपिनिगु जातीय अधिकार स्थापित याये मफुत धाःसा छगू हे मुलुकया वासिन्दा जुयाः नं सुं अधिकार सम्पन्न व सुं अधिकार विपन्न जुइगु स्थिति ब्वलनीगु निश्चित जुइ।
थ्व सम्पूर्ण खँया दुने नेवाः एकतायात अझं सशक्त यायेमाः धयागु आसय खः। नेवाः एकता न्ह्यब्वये मफुत धाःसा नेवाःतय्त आः नं छुं कथंया अधिकारं सम्पन्न याये मजिउ धयागु मानसिकता ज्वनातःपिं मनूत शक्तिशाली केन्द्र व राजनीतिक पार्टीइ दुथ्यानाच्वंगु दु। हिलासूया लुखाय् थ्यनाच्वंगु हरेक परिवर्तनया खँय् आः नं निगू स्वंगू राजनीतिक पार्टीया निहित मनूतय्सं परिवर्तनया खँयात संस्थागत यायेगु ज्या यानाच्वंगु दनि। थुकियात नेवाःतय्सं छगू हाथ्याकथं कायेमाः। नेवाःतय्गु सम्पूर्ण शक्तियात छथाय् हयाः भविष्यया सन्ततीया निंतिं नेवाः हक अधिकार सुनिश्चित यायेत न्ह्यायेमाः ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this