छपु सार्वजनिक चकं-पौ

शाक्य सुरेन

धर्मोदय सभाया ६८ क्वःगु दँमुँज्याया सन्दर्भय्

प्रतिक्रिया
धर्मोदय सभाया ६८ क्वःगु साधारण सभा विवादय् लात। २०६८ भाद्र ३ व ४ गते जुइ धाःगु सभा हडतालया कारणं स्थगित याःसा गाःगुयां रद्द हे जुल। तःगूमछि हुइनाभुइना न्यने दत। गुलिस्यां भन्तेपिंसं उम्मेदवारी बिउगुलिं रद्द जूगु धाल। यग्गु थजु छगू हलचल, छगू लहर, छगू भुखाय् छगू सुनामीया लकस जुल धर्मोदय सभा। थुकी यक्व धइथें योगदान सुनील महर्जनया खना थःगु बिचाः, प्रतिक्रिया बीगुली। भन्ते कोण्डन्य ला उम्मेदवार हे जुल। अनंलि वि. शाक्य येँ, हेरारत्न शाक्य, अजय साय्मि, प्रणव तुलाधर, कृष्णमान डंगोल व तुयू भाजुया योगदान खना। वय्कःपिं पत्रपत्रिकाय् थःगु बिचाः, थःगु धारणा ज्वनाः खन दयेकः वल ।

थुकी जिगु मिश्रित बिचाः दु। चर्चा जुइधुंकूगु खँ लिसा मकाये। थ्व चुनाव रद्द खः लाकि स्थगित खः सीकेत जितः नं थाकुल। धर्मोदय सभाय् फोन याना- थीथी खँ। संयोगवश, लँय् महासचिव सुचित्रमान शाक्य हे नापलासेंलि तिनि भन्तेपिंसं उम्मेदवारी बिउगुलिं हे चुनाव रद्द जूगु खः धइगु छुमां सीदत ।

जिगु हिसाबं नं उम्मेवारी हे बीधुंकाः उम्मेदवार घोषित हे जुइधुंकाः छन्हु निन्हु हडतालया कारणं चुनाव स्थगित याःसा गाःगु , छाय् रद्द? रद्द याःम्ह सु? चुनाव अधिकृत सु? आदि न्ह्यसः नुगलय् वल। चुनाव अधिकृत धर्मोदय सभाया कानुनी सल्लाहकार भू.पू. महान्यायधिवक्ता सर्वज्ञरत्न तुलाधर जुयाच्वन। छु अधिकारं यात धइथें विधान ब्वना स्वया। अधिकार दुगु हे जुयाच्वन, चुनाव अधिकृतयात माक्व अधिकार बियातःगु जुयाच्वन। अथे अप्वः अधिकार बिल कि थथे अधिकार दुरुपयोग जुइयः धइथें मती वन ।

जितः धायेमास्ते वयाच्वंगु खँ मेगु हे। आचार्य भिक्षु अमृतानन्द भन्ते तःदँ तक नायः जुइधुंकूगु सभाय् मेपिं भन्तेपिं पदाधिकारी वये मजिउगु छाय्? आजीवन सदस्य, साधारण सदस्य जुइ जिउ पदाधिकारी जुइगु अधिकार विधानं बिया तलं नं थीथी गुनासो छाय्? तर थ्व सिबें नं तःधंगु खँ - थौं धर्मोदय सभाया छबि गय् जुयाच्वन? न्हापा चतुर्थ विश्व बौद्ध सम्मेलन याःबलय् अमृतानन्द भन्ते, मणिहर्ष ज्योतिपिंसं नेतृत्व कयाच्वंबलय् धर्मोदय सभाया छबि गज्याःगु? धर्मोदय सभाया व छवि बुलहुँ गय् बुलुया वन? हानं गथेलित हयेगु व छवि? थ्व नं जिगु चिउताःया विषय ।

हेरारत्न शाक्यजुं थःगु च्वसुइ च्वयादी - 'लिपा विधान संशोधन जुयाः नेपाःया स्वंगू यानया गुरु आचार्यपिनिगु समुदायपाखें पालंपाः नायः जुइगु व्यवस्थाजुल। ..... धर्मोदय सभाया नायः जुइत चुनाव ल्वायेम्वाः, मनोनित जुइगु खः। 'अर्थात नायः अधिकारविहीन खः, अलंकृत नायः खः। अधिकार सम्पन्नम्ह, संस्थायात नेतृत्व बीम्ह ला महासचिव खः। थुकिया फलस्वरुप नायः अथवा धर्मोदय सभाया अध्यक्ष पं. बद्रिरत्न गुरुजुं उगु 'चुनाव रद्द या विवादित निर्णय याःगु जिं हे मसिउ' धायेमाःगु अवस्था वल। थथे अध्यक्षयात तिसा थें जक ब्वःगुलिं जकं धर्मोदय सभाया उचाइ धमाधम कुहां वंगु मखुला धइगु जिगु मती। बुद्धकालीन इलय् बुद्धधर्म जुजु महाराजा व साहुभारदारया बोल वालाय्। थन नं पिनें अलंकृत कथं पालंपाः थेरवाद, बज्रयान व महायानयात थाय् बियागु दु धइथें क्यनाः दुनें दुनें धर्मोदय सभाय् निश्चित वर्ग व समूहया बर्चीव याना तयेगु मनसाय जकं मखु ला? मखुसा ला कौण्डन्य भन्ते व धर्ममूर्ति भन्ते थौंकन्हय्या ल्याय्म्हपिं भन्तेपिंमध्ये स्पष्ट बिचाः, मिशन, ज्ञान व सक्रियता दुपिं भन्तेपिं खः। खँ वल - फुक्व मूल पदय् भन्तेपिं वल धइगु। चुनाव रद्द मयासे सहलह यायेगु ह्वःताः बिउगु जूसा कौण्डन्य अथवा धर्ममूतिमध्ये छम्हसिनं त्वःतेगु लकस ब्वलनीगु खइ। उकिं थुज्वःगु थासय् भन्तेपिंसं लिपांगु इलय् चुनावय् दनाः च्वने मजिउ धकाः इनाप यायेगु मती। वसपोलपिंसं चुनाव हे बहिष्कार यानाबिज्यात, बां हे लात। भन्तेपिंसं त्याग क्यनाबिज्यात। धर्मानुसार संघर्षया उदाहरण बियाबिज्यात ।

धर्मोदय सभाय् सही प्रतिस्पर्धा जुयाच्वंगु मदु। न्ह्याबलें व हे पुचलय् दुने जक हिलाबुला जुयाच्वंगु दु। सही नेतृत्व व सक्रिय धर्मोदय सभा यायेगु खःसा न्हापा थें हे नायः चुनावं ल्ययेमाः, नायःयात सक्रिय यायेमाः। अलंकृत नायः यायेगु पलेसा थेरवाद, बज्रयान व महायानपाखें पालंपाः नायः यात थाय् बियातःथें धम्मानुशासक कथंया जक थाय् बीमाः। अले जक चुनाब त्याकेत स्वंगुलिं निकाययापिं सक्रिय जुइगु लकस ब्वलनी। धर्मोदयसभाया स्वंगू निकाययागु वर्चस्व च्वनी ।

मेगु खँ - धर्मोदयसभाया लेटर प्याडय् "धर्मोदयसभा, राष्ट्रिय बौद्ध संस्था तथा विश्व बौद्ध भ्रातृत्व संघया क्षेत्रीय केन्द्र" धकाः च्वयातल। थ्व धर्मोदयसभा विश्व बौद्ध भ्रातृत्व संघया क्षेत्रीय केन्द्र ला जुइफु तर थ्व राष्ट्रिय बौद्ध संस्था गुकथं जुल? पंचायती शैलीं छम्ह निम्ह उपत्यकां पिनेया मनूत मनोनित ययोवं थ्व राष्ट्रिय संगठन जुइ ला? देय्न्यंकं थुकीया शाखा, उपशाखा दु ला? दु सा थुकीया पुनर्गथन व नवीकरणया प्रक्रिया गुकथं वनाच्वन? यदि धर्मोदयसभा थेरवाद, महायान व बज्रयानया केन्द्र खःसा थुकी ग्वःगू बज्रयानी विहार, थरवादी विहार व महायानी गुम्बा दुजः दु? युवक बौद्ध मण्डल, बौद्ध महिला संघ दुजः जुइ फइगु मेमेगु विहार, गुम्बा, बहाःबही थुकी छाय् दुमतिन? दुमतिंकं थ्व धाथें स्वंगुलिं निकायया राष्ट्रिय संगठन गुकथं जुइ? जिं ला थथे खँ तया, तर बुद्धधर्मय् युवा न्ह्यलुवाः जुयाः नेतृत्व कयाच्वंपिं हेनबहःपिं लुम्बिनी विकास कोषया उपाध्यक्ष तकं जुइ धुंकूपिं अग्रगामी सोच दुपिं डा. केशवमान थेंज्याःपिं छाय् मौन? छगू तःधंगु न्ह्यसः। वय्कः केशवमानजुं अनुमान यानादीथें यायेगु खःसा वय्कलं 'धर्मोदयसभा' या महासचिव जुइ माः, इमित नं चायेके मजिउ धकाः धैर्य यानाच्वंगु जकं मखु ला?

बुद्धधर्मय् सनाच्वंपिंत थ्व 'धर्मोदयसभा' प्रेरक संस्थाकथं कायेगु खःसा बुद्धधर्मय् योगदान यानाच्वंपिं व्यक्ति व संस्थातय्त सम्मान व इज्जत बिउगु नं जिं मखना। मखुसा, बुद्धधर्म जनजाती यंकेत न्ह्यब्वाःम्ह हर्षमुनि शाक्य, बाली त्रिपिटक नेवाः भाय् व नेपाली हयेत कुतः याःम्ह दुण्डबहादुर बज्राचार्य, साहित्यय् बुद्धधर्म यंकूम्ह चित्तधर 'हृदय', बौद्ध संगीत, बौद्ध शिक्षाय् जीवन पाःम्ह स्व. धर्मरत्न शाक्य 'त्रिसुली' आदि थेंज्याःपिं धर्मोदयसभां छुं नं छुं सम्मान वा सिरपाःया व्यवस्था यायेमाःगु खइ।
न्हापा धर्मोदयसभां 'धर्मोदय' पत्रिका पिथनाः बुद्धधर्म, नेपालभाषा व नेपाल संगीतयात तःधंगु थाय् बिउगु खः। 'धर्मोदय' पत्रिका छगू कोस ल्वहं जूगु खः, थेरवाद बुद्धधर्मया इतिहासय्। 'धर्मोदय' बु.सं. २५०० अंक थुलि भव्य जुइक पिहां वल कि अझं प्ररणाया श्रोत जुयाच्वन जितः। तर धर्मोदयं व इतिहास ल्वःमंकल। 'धर्मोदय' पत्रिकातकं दिनावन। उकिया भव्यता व महिमाया खँ ला गन गन ।

यद्यपि धर्मोदयसभाया जि सुं मखु, केबल आजीवन दुजः जक खः। जिगु हैसियतं न्ह्यायेदुगु थ्व संस्था नं मखु। अथेसां जिगु छगू निगू निजी अनुभव दु। छगू अनुभव खः - धर्मोदयसभां धर्म निरपेक्षताया निंतिं वकालत याना धकाः यक्व बय्बय् यात तर लुम्बिनी शंकराचार्य वइगु अवस्था जूबलय् धर्मोदयसभा सक्रिय यायेत क्वय्लाः, हिन्दू राज्यया अन्त्य यानाः संघीय लोकतान्त्रिक, धर्म निरपेक्ष, गणतन्त्र हयेगु अभियानय् लिउने लिउने मेपिं न्ह्यःने न्ह्यःने लाःगु खनेदत। धर्म निरपेक्षया न्ह्यसलय् छगू पर्चा पिकालं नं अलंकारिक जुजु कायम यानाः उम्ह एक मात्र हिन्दू जुजुयागु संसदं धर्म निरपेक्ष पास यानाः कायेगु खँ उल्लेख यानातःगु। उबलय् जिं उगु पर्चाया विरोध नं यानागु खः। यदि 'धर्मोदयसभा' बौद्ध संस्था खःसा हिन्दू महासंघय् दुपिं गीता, मण्डली दुपिं, बुद्धाचार्ययात हिन्दूधर्मया शाखा धाइपिंत थाय् बी मजिल, महासचिव सुवर्ण शाक्यया धर्मोदयसभाय् छु हैसियत खः धकाः जिं धर्मोदयया साधारण सभाय् न्ह्यसः तयागु खः, भुखाय् हे ब्वःथें जुल। सभा नायः अश्वघोष भन्ते व सभा संचालक लोक दर्शन बज्राचार्ययात हे टेन्सन जुल। सुवर्ण शाक्यं कडा प्रतिवाद यात। अथेसां वय्कःया हे म्हुतुं छगू यथार्थ खँ सीके दत - वय्कःयात ला ऐश्वर्या महारानीं लय् लय्पतिं दरबारय् सःताः हे साहुति काइगु जुयाच्वन। थ्व वय्कःया व्यक्तिगत खँ खः। थुकी जिगु आपत्ति मदु, जिगु आपत्ति खः - एक मात्र हिन्दू जुजुया पक्षपातित धर्मनिरपेक्षया सेवाहक जुइ फइमखु। थुगुसी सुवर्ण शाक्य पदय् दनामदी धाःगु न्यना, लय्ताल। रसमान शाक्य निविरोध जुल धाःगु न्यना, जिगु हार्दिक बधाई। तर उपाध्यक्ष व दुजलय् चुनाव जुइगु अवस्था दनि। थुकी निपाः ख्वाःपाः दुपिंत भोट बी मजिल ।

मेगु खँ, अथे हे धर्म निरपेक्षया आन्दोलन जुयाच्वंगु ई। एमालेया छगू भातृ संगठनं बौद्धतय्त जक थनाः धर्म निरपेक्षया जुलुस याइगु जुल। कि त सर्व धर्म जुइ माल, कि त सर्व पार्टी जुइमाल। नितान्त एमालेया भ्रातृ संगठनया आन्दोलनय् बौद्धतय्त जक जुलुसय् हयेबलय् राजनीतिकरण मजू ला? धइगु खँ वल। यक्वसिया भ्रम जुल, यक्वसियां जितः नं न्यन। उबलय् भिक्षु ममहासंघया अध्यक्ष स्व. भिक्षु बुद्धघोष महास्थवीर। वसपोलयाके न्यं वनाः वसपोलं पार्टीया निर्णय कपि हे जितः बियाहल - फोटोकपी अले पहल यायेत नं धयाबिज्यात। जिं सुवर्ण शाक्य (तत्कालीन धर्मोदयसभाया महासचिव) आशाराम शाक्य, सुदर्शन भन्ते, अश्वघोष भन्तेपिंके सहलह ब्यका। आशाराम शाक्य व सुदर्शन भन्तें थथे याके मजिउ धयाबिज्यत। सुवर्ण शाक्यं धर्मोदयसभाया समासचिव जुयाः नं निरीहकथं गैर जिम्मेवार खँ तयादिल। अले जि लोकदर्शन बज्राचार्ययाथाय् वना। जिगु खँय् वय्कः सहमत तर वय्कःपिनिगु थःगु हे विवशता। अले जिं कि त धर्मोदयं पहल यानादिसँ जिमिसं मनू मुंका बी, निर्णय बियादिसँ। मखुसा जिमिसं बौद्ध संघ संस्था मुंके धर्मोदयसभां ब्वति कयादिसँ। लिसलय् वय्कलं "जिमिसं न्हापां कुतः याये, मजिल धाःसा छिमिसं पहल याःगु बैठकय् जिपिं वये। छुं दिं लिपा जितः हे पहल या धयादिल। जिं युवक बौद्ध मण्डल, यलया ग्वाहालि कयाः युवक बौद्ध मण्डलया ज्याकुथी हे बौद्ध संघ संस्थाया बैठक तया। लोकदर्शन, सुवर्ण शाक्य लगायत धर्मोदयसभां नं ब्वति काल। "थुज्वःगु ज्याझ्वलय् बौद्ध संघ संस्थां संस्थागत रुपं ब्वति मकायेगु, व्यक्तिगत रुपं ब्वति काःपिंत मपनेगु धइगु खँ जुल। थ्व खँ जिं 'सन्ध्या टाइम्स' न्हिपति इ संचार याना। छुं दिं लिपा उगु जुलुस स्थगित जूगु सुचं वल। थ्व जिगु सकारात्मक व नकारात्मक ल्वाकज्याःगु मिश्रित अनुभव खः, धर्मोदयसभानाप। थ्व ज्याखँ हीमी चायाः छम्ह नेवाः नेतां जितः ला ख्याच्वः तकं बिल। जिं ला थुलि हे जक धया - जि ला निमित्त जक खः, थ्व ला धर्म निरपेक्ष पक्षधर आन्दोलन खः ।

थुगुसीया जनगणनाय् 'धर्मोदयसभा' या धर्म निरपेक्ष आन्दोलन तसकं सुस्त जूगु खनेदत। युवा बौद्ध पुचलं नं खने मंत ।

मेगु खँ, भिक्षु संघय् नं जिं समस्या खनाच्वना। राणाकालय् भिक्षुपिंसं राणा शासनया विरोध यानाः, निर्वाचित जुयाः संघर्ष यानाः थेरवादय् छगू तःधंगु हलचल हयेत ताःलात। नेपालय् थेरवादया पुनर्जागरण हे जुल। विश्वन्यंकं तरंग वन। चतुर्थ विश्व बौद्ध सम्मेलन जुल। सारी पुत्र, मौय्गल्यायनया अस्ति धातुया यात्रा जुल। थौंकन्हय् उलिमछि भिक्षु, भिक्षुणी व अनागारिकापिं दतं नं व तरंगया महसूस याये मफुत। धम्मलोक भन्ते, अनिरुद्ध भन्ते, शाक्यानन्द भन्ते, अमृतानन्द भन्ते, सुदर्शन भन्ते, बुद्धघोष भन्तेपिंसं झीत त्वःता वने धुंकल। कुमार भन्ते, अश्वघोष भन्ते, धम्मावती गुरुमांपिंत शरीरं मबी धुंकल। तर युवक भिक्षुपिंसं धाःसा थःगु उपस्थिति क्यने मफयाच्वन। भन्तेपिंत नं गृहस्थपिनिगु सेवाया अपेक्षा जक मयासे गृहस्थ बौद्ध संवाहकपिं नाप नं उचित सहकार्य, समन्वय, समादर, सामुहिक अभियान, सामुहिक योगदान याना वनेमाःगु आवश्यकता जिंत तायेकाच्वना ।

थौंकन्हय् छगू मेगु तरंग वयाच्वन - लुम्बिनीयागु। माओवादीया हिंसात्मक आन्दोलनया नेतृत्व काःम्ह प्रचण्डं विश्व शान्तिया प्रतिरुप जुयाबिज्याःम्ह भगवान बुद्धया जन्म स्थल लुम्बिनी निर्माणया नेतृत्व यायेगु खँ वल। थ्व परस्पर विरोधाभास मजू ला? खतुं हिंस्रक अंगुलिमाल, अहिंस्रक अंगुलिमाल, बर्बर युद्धया नायक पापाशोक, चण्डाशोक, अशोकया रुपय् रुपान्तरण जू थें जूसा ला अहो भाग्य हे धायेमाः। हतियार नं ज्वनेगु, लुम्बिनीया नं खँ ल्हायेगु जूसा बन्दुकया नालं बुद्धया शान्ति सन्देश संप्रेषण जुइमखु। थुज्वःगु अवस्थाय् प्रचण्डया लुम्बिनीप्रति आस्था व मोह दःसां लुम्बिनी विकासयात दलीय राजनीति निरपेक्ष याना बी फःसा, बुद्धधर्मया संवाहकर्पित लुम्बिनी विकासय् प्रेरित याके फःसा, इमित ह्वःताः बी फःसा व हे महान जुइ। थम्हं हे नेतृत्व यायेमाःगु आवश्यकता मखना। थुकथं हे प्रचण्डया उचाई तःजाः जुइ, जनताया हाई हाईया पात्र जुइ। मखुसा लुम्बिनीयात व्यापारीक केन्द्र याये मल्वः धकाः जि मखु नेत्रविक्रम चन्द, मोहन वैद्यं नं धयाच्वंगु दु। उकीया अर्थ जि माओवादीया विरोधी मखु, हरेक शान्तिपूर्ण अग्रगामी पलाःया जि समर्थक खः। थुज्वःगु संवेदनशील खँय् नं 'धर्मोदयसभा' मौन, जिं स्वये, धर्मोदयं थुकी थःगु अभिमत बीमाः। थुगु चकं-पौ मार्फत जिं धर्मोदयसभाया ६८ क्वःगु साधारणसभाय् थ्व खँ तयाच्वना। आशा दु, धर्मोदयसभा ख्वाँय् जुइमखु। उकुन्हु न्हापां चुनावय् घोषणा जूगु इलय् स्वयां आः ख ।

More Stories Like this