विज्ञानया कसिइ अनात्मवादया जाँच

लोकबहादुर शाक्य

वैरागपाखें शीलपालन जुइ। शीलपाखें मैत्री भावना पिदनी। प्राणीपिंत मैत्री भावना तये फत कि परोपकार ज्याखँय् न्ह्यज्याये फइगु जुल। स्वयातं दुःख मबिसे यथासक्य सुख बीगु हे शील खः।

n आत्मभाव हुलकि निर्वाण ध्वदुइ
प्राणीपिनिगु अन्तकालय् धातु जक धातुइ मिले जूवनीगु जुल तर विषय वासनाया क्लेश जक संस्कारया रुप जुयाः पुनर्जन्मया कारण जुइगु जुयाच्वन। रेडियोया माइकय् धाःगु शब्द मेगु देय्या रेडियोय् उत्पन्न जूवनीगु कथं खः। रेडियोया माइक धातु जक खः। तर उकी धाःगु शब्द उकी हे लय जुया वनीगु मखु। माइक स्यना वंसां नं उकी धाःगु खँ वनेमाःगु थासय् वनेधुंकल। माइक नापं स्यनाः वनी मखु। थुगु हे कथं म्ह नाश जुया वंसां नं म्हया काय-वाक्-चित्तं याइगु कर्म क्लेश जक अरुप जुयाः संस्कार मिले जुयाः पुनर्जन्म जुइगुयात हे लोकजनपिंसं आत्मा अविनाशी धाःगु खः। थुगु प्रकारं भ्रम जूगु प्रज्ञा ज्ञानया अभावं खः। प्रज्ञा ज्ञानं तत्वया स्वभाव धर्म बोध जुल कि आत्म भाव लोप जुयाः निर्जीव-हेतु-शून्य-निर्वाण पद अवश्य नं प्राप्त जुइगु जुल।

n बुद्धवाद हे यथार्थवाद:
परमार्थ ज्ञान धइगु तत्व ज्ञान मथुइकं आत्मा तथा तृष्णा निरोध जुइ मखु। आत्मा व तृष्णा निरोध मयासे सिर्फ पुनर्जन्म धइगु मदु धाइगु सिद्धान्त जक माने याइपिंत 'उच्छेदावादी' धाइ। निरोध याइबलय् निरोध जुइगु आत्मा अथवा अहंभावयात निरोध यायेपाखे लगे मजुसे, आत्मा धइगु धुव, अविनाशी धकाः विश्वास याइपिंत 'शाश्वतवादी' धयातल। च्वय् च्वंगु सिद्धान्तयात यथार्थ थुइकाः उकिं बचे जुयाः जन्म-मरणया चक्रं मुक्त जुइगु लँपु प्राप्त याये फइगु तथागत सम्यक सम्बुद्धयात अथवा वसपोलया अनुयायीपिंत 'यथार्थवादी' धाइगु जुल। हानं काल धकाः यमराजयात धाःगु मखु। अज्ञानीपिंत ख्यायेत जक न्ह्यथना तःगु थुइके माल। बखत, ई, काल छगू हे अर्थ खः। सहकाल, विकाल, अकाल धकाः नं ईयात धयातःगु दु।

n क्वसिनाच्वंगु आशय परमार्थ
संसारय् अकुशल कर्म याइपिं प्राणीपिनिगु अन्तय् थःगु कसुरया निंतिं थःत हे ग्यानापुक भयंकर दृश्य खने दइगु जुयाच्वन। कुशल कर्म याइपिनिगु अन्तय् मनोरम सुख अनुभव जुइक शुभ दृश्य खनाः आनन्दपूर्वक च्वने दइगु प्रकृतिया स्वभाव धर्म खः। धर्म चित्त दुपिंसं खनीगु दृश्य अधर्मीपिंसं खनी मखु, अधर्मीपिंसं खनीगु दृश्य धार्मिकपिंसं खनी मखु, निर्वाण पद इच्छा दुपिंसं न्हापां शील विशुद्धि यायेमाल। अर्थात याये मजिउगु कुकर्मयात त्याग याये फयेके माल, अनंलि प्राणीहित कामना यानाः मैत्री, करुणा, मुदिता, उपेक्षा धइगु प्यंगू प्रकारया ब्रह्म विहारया चर्या याये माल चित्त परिशुद्ध जुइधुंकाः परमार्थ ज्ञान दर्शन अथवा सार द्रव्यया विचार भावना यायेमाल।

n छगू मेगुली द्यतनाच्वंपिं नाम व रुप:
निर्वाणया लँपुइ वनेत आर्यसत्यया ज्ञान यथार्थ रुपं थुइके माल। आर्य मार्गगामी जुइत विचारवान जुइ माल। शुद्ध विचारवान जुइत शुद्धाचरण जुइ हे माल। शुद्धाचरणया निंतिं नसात्वँसाया मात्रा ज्ञान मदयेकं मगाः। थुलि आहार दुसा जितः गाः। अप्वः नल कि म्ह सुख मदइ धकाः ज्ञान दयेकेमाल। थज्याःगु नसा सुपथ्य जुइ, थज्याःगु पदार्थ नयाः हानी जुइ धइगु ज्ञान नं माल। इन्द्रिय सुखया अभिलाषा दत्तले निर्वाण साक्षात्कार जुइ मखु। साक्षात्कार मजूततले पाय्छि लँपुइ न्ह्यज्याये फइ मखु। सच्चारुपं थुइकाः विपश्यना चर्या यात कि वैराग उत्पन्न जुइ। वैरागपाखें शीलपालन जुइ। शीलपाखें मैत्री भावना पिदनी। प्राणीपिंत मैत्री भावना तये फत कि परोपकार ज्याखँय् न्ह्यज्याये फइगु जुल। स्वयातं दुःख मबिसे यथासक्य सुख बीगु हे शील खः। थज्याःगु सेवा भावना दत कि चित्त परिशुद्ध जुयाः समाधि चर्या याये फइगु जुल। समाधिपाखें चित्त विशुद्ध जुइ। स्थिर चित्तं विपश्यना ज्ञान प्रज्ञा भावनायात सार-असार, आत्मा-अनात्मा, नित्य-अनित्य, सुख-दुःख थुइके फइगु जुल। नां व रुपया ज्ञान दत्तकि नां रुपया हेतु अले रुपया हेतु नां। थःथः नां व रुप हेतु उत्पन्न जुयाच्वंगु नं थुइके फइगु जुल, हेतु-महाभूतयात ऋतु आहारपाखें शक्ति जुयाच्वंगु दु। ऋतु व आहार मदयेकं महाभूतया तत्व शून्य खः। वहे नां तथा रुपया अन्योन्याश्रित प्रत्ययया हेतु नं ज्ञानयात बोध यायेगु हे निर्वाणपद व उकिया तत्व खः।

n ग्वाहालिमिपिंत सुभाय्
काय-वाक्-चित्तं याइगु कर्म क्लेश संस्कार जुयाः पुनर्जन्म जुइगु खँ च्वय् न्ह्यथना तःगु जुल। अकुशल कर्म यात कि मभिं जुइ, कुशल कर्म यात कि भिं जुइगुलिं मैत्री, करुणा, मुदिता, उपेक्षा भावना व्यवहारय् छ्यलाः मनुष्य जीवन सफल याये माःगु खँ थुइकेफु। मेगु धर्मय् खने मदुगु अनात्मवाद तथा अनीश्वरवादया खँत यथार्थ रुपं थुइके अःपु मजू। बुद्ध धर्मया दुने खने दुगु बज्रयान सम्प्रदाय अप्वःसिनं आत्मा वा व ईश्वरवाद माने यानाच्वन। नापं अने पूजा तथा तन्त्रमन्त्रया ज्याखँ नं यानाच्वंगु खनेदु। बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञां च्वयादीगु तथा भिक्षु विशुद्धानन्द प्राणपुत्र' पाखें अनुवाद जूगु 'परमार्थ ज्ञान दर्शन सफू' स वैज्ञानिक प्रविधित नं माःथाय् ल्वयेक उपमा उदाहरण न्ह्यथना तःगुलिं विशेष यानाः अनात्मवादया खँत स्पष्ट रुपं वोध याये फत। थुगु सिद्धान्त व दर्शन व्यापक रुपं प्रचार प्रसारया नापनापं थाय् थासय् गोष्ठी सेमिनार आयोजना यानाः थुइके बीगु व थुइका कायेगु उपयोगी ज्या जुइ। थुकिं मौलिक बुद्ध धर्मया वैज्ञानिक दृष्टिकोण वोध यानाः वास्तविक सत्य थुइकेत तिबः जुइ। परमार्थ ज्ञान दर्शन सफूया सन्दर्भ कयाः १७ पु च्वसु च्वयाः प्रचार याये खंगुलिं न्हापां श्रद्धेय बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञा प्रति आभार प्रकट याना। हनेबहःम्ह साहित्यकार, बौद्ध विद्वान लाभरत्न तुलाधरजुं फुकं थें च्वसुया मर्म पिज्वयेक शीर्षक संशोधन यानाः ग्वाहालि यानादीगुलिं वय्कःयात सुभाय् देछानाच्वना। अन्तय् थुगु सिरीजया १७ पु च्वसु निरन्तरं प्रकाशन यानादीगुलिं नेपालभाषाया न्हिपौ 'सन्ध्या टाइम्स' परिवारयात नं सुभाय् देछायाच्वना।
(सन्दर्भ सफू: बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञा कृत परमार्थ ज्ञान दर्शन। अनुवादक भिक्षु विशुद्धानन्द 'प्राणपुत्र')

More Stories Like this