सर्वोच्चया मेगु लोकह्वाःगु आदेश

सानुराजा शाक्य

जब राज्य पुनर्संरचनाया खँ वइ उबलय् गुगुं नं हालतय् जातीय राज्य दयेके मजिउ धकाः विरोध याइपिं छथ्वः दयाच्वनी। उकथं विरोध याइपिसं नं सिउ राज्य पुनर्संरचना लिपा छगू जातीय राज्य सुनां नं दयेकेत्यंगु मदु। तर पहिचानयात संवोधन यानाः छुं राज्यया नां पहिचाननाप स्वानाः नामाकरणया प्रस्तावयात हे विरोध याइपिंसं जातीय राज्य दयेकेत्यंगु द्वपं बियाः विरोध यानाच्वंगु खः। पहिचानयात मान्यता बीमाः धकाः छखे धाइ तर पहिचानयात मान्यता बिल कि जातीय राज्य वा जातीय संकीर्णता खने दत धकाः विरोध याइपिं नं उपिं हे। नां जक छुइगु खँय् हे विरोधया रहस्य दुने उमिगु षडयन्त्र खः राज्यया नामाकरणय् तकं पहिचानयात थाय् मबिसे पहिचानयात प्राथमिकता बीगु राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रस्तावयात क्वःथले फत धाःसा फुक्क राज्यय् वहे छगू जातिं हालिमुहालीयात निरन्तरता बियाच्वने फइ। थुकथं जातीय राज्य दयेके दइ मखु धकाः विरोध दुने सुलाच्वंगु तथ्य थःगु जातया वर्चश्व निरन्तर जुयाच्वनेमाः धइगु खः। थुकिया अर्थ खः जातीय राज्यया विरोध यानाः हानं थःगु वर्चश्व दइगु जातीय राज्यया निर्माण। उज्वःगु राज्यय् लिउने लाकातःपिं, लिउने लानाच्वंपिं आदिवासी जनजाति लगायत समुदाययात थाय् दइ मखु। नेपाःयात बहुजातीय, बहुभाषिक व बहुधार्मिक देय् धकाः लिपांगु निगू संविधानं धाःसां तबि नं राज्यपाखें अवसर कयाच्वंपिनिगु ल्याखं थ्व देय् छगू जातीय चरित्रय् अझं लानाच्वंगु दु। थुकथंया चरित्रयात हुयाः देय्यात बहुजातीय व बहुभाषिक कथं दयेकेत पहिचानयात प्राथमिक आधार दयेकाः राज्य पुनर्संरचना जुल धाःसा भतिचासां सुधार जूगु जुइ तर उलि सुधार हे जूगु स्वये म्हाःपिंसं राज्य पुनर्संरचनाया सवाल वल कि जातीय राज्य दयेके मजिउ धकाः कुंखिने धुंकी ।

सुविधा व अवसर कयाच्वंपिनिगु ल्याखं थ्व देय् अझ नं छगू जातीय देय् कथं खने दुगु खँ सर्वोच्चं याःगु लिपांगु छगू आदेशयात दुवालेबलय् नं खने दइ। सर्वोच्च अदालतं नकतिनि मेगु छगू लोकप्रिय आदेश बिउगु दु। राज्यकोषं अनधिकृत रुपं सुविधा उपभोग यानाच्वंपिं पुलांम्ह जुजुंनिसें रंकं नेता जूपिसं थःगु सुविधा लित बीत बिउगु आदेशयात सर्वसाधारणं लसकुस यात। थ्व बारे ततःधंगु ब्रोडसीट पेपरंनिसें खस नेपाली भाय्या यक्व पत्रपत्रिकातसें चर्चा यात व चर्चा याना हे च्वनी। तर झीगु दृष्टिकोणं सुविधा कयाच्वंपिं ब्यक्तित स्वयेगु खःसा झीगु देय्यात छगू समुदायं गुकथं थःगु बपौति थें छ्यल धइगु न्हाय्क स्वयेम्वायेक क्यनी। थ्व देय् बहुजातीय बहुभाषीय जूसां छगू जक जातीय व भाषिक समुदायं देसयात गुकथं शोषण यानाः शासक जुयाच्वन धइगु नं क्यं। मन्त्रिपरिषदं निर्णय याकाः थुकथं सुविधा कयाच्वंपिनिगु नां धलखय् छगू जक जातीय समुदायया वर्चश्व दु। थ्व वर्चश्वयात स्वयेबलय् थ्व राणाकालय् राणातसें काःगु सुविधा व पंचायतकालय् शाह ठकुरीतसें देय्यात याःगु शोषणनाप तुलना यायेछिं। विशेष यानाः ०४६ सालया राजनीतिक हिउपाः लिपा थ्व काल तानाशाह राणातय्गु काल, निरंकुश शाह जुजुपिनिगु काल व अनं लिपा आःतक नं निरन्तर दनीगु छगू जातीय वर्चश्वया काल कथं इतिहासय् च्वनी। थःगु जातीय वर्चश्व मदइ धकाः हे थ्व समुदायया नेतृत्व राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् असहिष्णु जुयाः दनाच्वंगु खः ।

राज्यपाखें अनैतिक सुविधा कायेगु सवालय् पुलांम्ह जुजु, पुलांपिं प्रधानमन्त्री, पुलांपिं उपप्रधानमन्त्री, पुलांपिं गृहमन्त्रींनिसें उच्च पदय् च्वनेधुंकूपिं सरकारी कर्मचारीत दुथ्याः। थुमिसं गाडी, चिकं पुलिसत ग्वाःग्वाः सुविधाया नामय् कयाः राज्य स्रोतया उच्चतम दुरुपयोग यात। थुकथं दुरुपयोग यायेगु सवालय् पुलांम्ह जुजु, पुलांपिं पञ्चत, कांग्रेस, कम्युनिष्ट माओवादी फुक्कं छथाय् लायेफुगु कारण थुपिं फुक्कं छगू हे जातीय समुदायया जूगुलिं नं खयेफु। वर्गीय संघर्ष व वर्गीय समानताया वकालत याइपिं फुक्क राज्यपाखें सुविधा नयेगु सवालय् धाःसा छप्पँ जुइफुगु कारण नं वहे खः ।

सर्वोच्चया आदेश लिपा उज्वःपिं नेतातसें कयातःगु सुविधा धमाधम लित बियागु घोषणा याःगु दु मानौं थुकथं लित बियाः उमिसं तःधंगु हे महान ज्या याःगु दु। सर्वोच्चया आदेश यदि सही खःसा सुविधा लित बी न्ह्यः कायेधुंकूगु सुविधाया मूल्य सुनां पुली? नःगु फुक्क पाक्व जुल। थुकथंया दुरुपयोग जनताया तहलं याःगु जूसा जरिवाना सहित राज्यकोषय् राजस्व पुले म्वाःली ला? गजब ला थुज्वःगु सुविधा जिं काये मखु धकाः हे छम्ह नेतां धाये मफुगु स्वयेबलय् सु क्रान्ति यानाः वःम्ह, सु सुधारवादी जुयाच्वंम्ह, सु प्रतिगमनकारी धकाः ल्यये हे थाकु। नेतातय्के नैतिकता व इमान्दारिता मंत धाःसां नं देय् न्ह्याइ मखु धइगु दसु नेपाः हे जुयाच्वंगु दु। नेतातसें देसया निंतिं यक्व त्याग याःगुलिं उलि सुविधा बियां मस्यं धाइपिं नं दु। तर राजनीति याःपिं थ्व नेतातसें लिपा उकिया लबः ब्याज सहित काये धकाः राजनीति याःगु मखु। देय्यात भिंके धकाः हे राजनीति याःपिं नेतातसें पंचायतकालय् थुकथं सुविधा काये धकाः राजनीति याःगु नं मखु। उकथं राजनीति याइपिं ला उबलय् हे पंचायत दुहां वनाः जुजुया तिबः जू वंगु खः। तर थौं उकथं त्याग याःपिं नेतात सत्ताय् थ्यन धायेवं राज्य कोषया दुरुपयोग यानाः सुविधा कायेगु खःसा न्हापा संघर्ष याःगु वा त्याग याःगु मात्र ढोंग जक खः धकाः प्रमाणित जुइ। जनताया सुख सुविधा अप्वयेके फत, भ्रष्टाचार पनाः परिवर्तनयात संस्थागत यायेगु, सुशासन कायम याये फत धाःसा उकिं बीगु लबः स्वतः नेतातय् ब्वय् नं लाइ। तर नये मखनी भावं, लिपा गबलें नं प्रधानमन्त्री जुइ फइ धइगु आत्मविश्वास मदयाः, पदय् छक्वः थ्यन कि आजीवन सुख सुविधा काये दइगु निर्णय यानाः काःगु सुविधां यानाः लँय् जुइबलय् लिउने पिछुवा गाडीया साइरन न्यायेकाः शान क्यने दुम्ह तःधंम्ह नेता जूगु तायेफु तर जनताया मिखाय् धाःसा मयःगु धू जूगु मचाः ।

More Stories Like this