मानव अधिकारया महाभेला

शुभेच्छा विन्दू तुलाधर
छम्ह निर्दोषम्ह लुँवहः पसलय् च्वनीम्ह मनूयात वयागु क्वथाय् हे वयाः अपरिचित मनूतय्सं ल्हाःतुति चिनाः पाशविक ढंगं स्याना थकी, जेलय् सजाँय फयाच्वंम्ह मनूयात व्यक्तिगत तंया कारणं जेल दुने हे सांघातिक हमला जुइ। म्वायेगु न्यूनतम मानवअधिकारया तकं प्रत्याभूति मजुइगु थज्याःगु घटनाया दथुइ मानव अधिकारया खँल्हायेगु ई वःगु दु।
ताःहाकःगु द्वन्द्व लिपा शान्ति प्रक्रियाया लँपुइ वनाच्वंगु नेपालय् आः नं नेपाली जनता म्वाये दइगु अधिकारं बञ्चित जुइ मालाच्वंगु दु। सुथय् छेँ त्वःताः पिहां वंम्ह मनू बहनी लिथ्यनी कि मथ्यनी धायेफुगु अवस्था मदु। अले थथे जुल धकाः धाःवनेगु अवस्था नं मदु। छाय्धाःसा राज्यया दकलय् तःधंगु निकाय धयातःगु संविधानसभाया दुजःपिं थम्हं हे नं सामान्य जनताया मानव अधिकारया गुलि सम्मान याना धकाः न्यंसा लिसः बी फुगु अवस्था दु।
थज्याःगु ग्यानापुसेच्वंगु अवस्थां गुज्रे जुयाच्वंगु देसय् न्हियान्हिथं मानवअधिकार उल्लंघनया घटना जुयाच्वंगु दु। मुलुकं संविधान काये खनाच्वंगु मदु। राजनीतिक दलया नेतात सत्ता व सत्ता साझेदारीया चलखेलं मुक्त जुइ फयाच्वंगु मदु। संविधानसभाया चुनाव जूगु प्यदँ फुतं नं छगू स्थिर सरकार जनतां कायेखंगु मदु। थज्याःगु अवस्थाय् मानव अधिकारया उल्लंघन अथें हे अप्वया वनाच्वंगु दु। थज्याःबलय् दक्वं मानव अधिकारया सिद्धान्तयात अंगिकार यानाः मुलुकयात न्ह्यःने यंकेमाःगु दु। अधिकारया अन्तर्राष्ट्रिय मूल्य मान्यता सुनिश्चित यानाः दक्वस्यां थःथवय् पाचिनाः न्ह्यज्याये आवश्यक जुइधुंकल। थुकथं मुलुकं छुं दिशा काये मफयाच्वंबलय् आः वइगु १० डिसेम्बर कुन्हु सदां थें अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवस हनेत्यंगु दु।
विश्वय् न्ह्यानाच्वंगु मानव अधिकार व मर्यादाया आन्दोलनया उपलब्धी कथं सन् १९४८ डिसेम्बर १० कुन्हु जारी जूगु मानव अधिकारया विश्वव्यापी घोषणापत्रयात लुमंकाः अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवस हनेत्यंगु खः।
नेपालय् २०४६ स्वयां न्ह्यः मानव अधिकार भूमिगत रुपं हे जक खँ ल्हाये दुगु विषय जुयाच्वंगु खः। भाषिक अधिकारया जक खँ ल्ह्वनादीम्ह पद्मरत्न तुलाधरं मानव अधिकारया खँ ल्ह्वनाच्वंगु न्यनाः अबलय् यक्व नेवाःत हे अलमल जुयाच्वंगु यक्वस्या लुमं। जब २०४६ सालया राजनीतिक परिवर्तन जुल तब मानव अधिकारया अवस्था तुलनात्मक रुपं सकारात्मक जुल। अबलय्निसें नेपालय् नं खुल्ला रुपं थ्व दिवस हनेगु सुरु जुल। थ्व इलय् मानव अधिकार दिवस हरेक संस्थां थःथःगु ढंगं हना वयाच्वंगु खः। मानव अधिकारया संरक्षण सम्बर्द्धन व सामाजिक न्यायया निंतिं यक्व मानव अधिकारबादी संघसंस्थातय्गु स्थापना जुयाः थ्व ख्यलय् न्ह्यथनेबहःगु ज्या जुयाच्वंगु सन्दर्भय् थुपिं हे संघसंस्थात छधी जुयाः सन् २००९ निसें नेपालय् नं मानव अधिकार दिवसयात राष्ट्रिय महाभेला धइगु नां बियाः हनेगु शुरुवात यात। थ्व ज्यायात थुगुसी नं निरन्तरता बीगु जूगु दु गुगु निरन्तरता व निर्णयं मुलुकयात संक्रमणकालीन अवस्थापाखें फयांफछि याकनं मुक्ति बियाः इलय् हे संविधान निर्माण यायेत विखण्डित राजनीतिक दलतय्त सकारात्मक सन्देश बीत नं सफल जुइत्यंगु दु।
थथे संगठित जुयाः मानव अधिकारया खँ ल्ह्वनाच्वंसां राज्य पक्ष धाःसा न्ह्याबलें मानव अधिकारयात प्रतिपक्षीया मुद्दाया रुपय् जक कयाः पन्छे जुयाच्वनेगु जनताया निंतिं बिडम्बनाया खँ खः। थः सतकय् थ्यनीबलय् गुगु मुद्दायात कयाः मानव अधिकारया दुहाई बीगु खः वहे मुद्दायात थः सरकारय् थ्यनीबलय् मखंछु यायेगु नेपाःया दक्व राजनीतिक दलतय्गु मंकाः ल्वय् खः। थ्वहे कारणं द्वन्द्वं मुक्त जूगु खुदँ दतं नं बेपत्ता आयोग व सत्य निरुपण आयोगया खँ यःमरि वा गायेगु थें जुयाच्वंगु दुसा स्वयम्
राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगया विधेयक तकं अन लाः थन लाः मदयाच्वंगु दु। कमसेकम एनेकपा माओबादी नेतृत्वया निगू सरकारं दछिया समयावधि पुलेधुंकाः ला थज्याःगु ज्याय् गंभीर जुइमाःगु खः। तर थ्व पार्टी नं सत्ताया अय्लाखं कःगुलिं युद्धकाल व युद्ध धुंकाःया इलय् जनतायात बिउगु बचं तकं ल्वःमंकूगु खनेदु। जनताया निंतिं बांलाःगु ज्या यानाः मन त्याकेगु स्वयां गुण्डात लहिनाः उमिगु निंतिं थःगु शक्तिया दुरुपयोग यानाः मुद्दा लित कायेकेगु अले उमिसं याःगु अपराधया कमाईपाखें पार्टी कार्यकर्ता लहीगु बांमलाःगु प्रचलनं देसय् मानव अधिकारया खँ ल्हाइपिनिगु सः ताये मदया वनाच्वंगु दु।
थज्याःगु अवस्थाय् महाभेलां मानव अधिकारया अन्तर्राष्ट्रिय मूल्य मान्यता सुनिश्चित यायेत व लोकतन्त्रया सुदृढीकरण, संक्रमणकालीन संरचनाया स्थापना व न्यायपूर्ण शान्तिया सुनिश्चितताया लागि सरकारयात दबाव बी फयेकेमाःगु दु। थुलि जक मखु द्वन्द्वया पीडाय् लानाच्वंपिं मनू छेँजः व समुदाययात न्याय बीकेत, दण्डहिनताया संस्कृति मदयेकाः जवाफदेहिता स्थापना यायेत, न्हूगु संविधानयात अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड कथं पूर्णरुपं मानव अधिकारमैत्री दयेकाः शान्ति प्रक्रियायात अधिकार संरक्षण व प्रवर्द्धनया समानान्तर अभ्यासया रुपय् न्ह्यःने यंकाः मानव अधिकार व सामाजिक न्याय सुनिश्चित यायेत सरकार व सरोकारवालातय्गु ध्यान साले फुसा महाभेलाया तःधंगु उपलब्धि जुइ। अधिकारमैत्री संविधान, न्यायमैत्री शान्ति धइगु मू नारा ज्वनाः जुइत्यंगु थुगुसीया महाभेलां राज्यया सम्पूर्ण अंगतय्त मानव अधिकारया संरक्षण सम्बर्द्धन व परिपालनया लागि खबरदारी यायेमाः।
थुगुसीया महाभेलां सरकारं यानातःगु अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिवद्धता व राष्ट्रिय कानूनया कार्यान्वयनयात पूर्णरुपं पालना यायेत/याकेत सरकारयात अझ दवाव बीमाः। थुलि जक मखु, थगुने नगुने थम्हं ल्ह्वंगु वा जारी याःगु घोषणपत्रत गुलि कार्यान्वयन जुल धकाः पुनरावलोकन यानाः शान्ति प्रकृयायात तार्किक निष्कर्षय् थ्यंकेत स्वयम् मानव अधिकारकर्मी संघसंस्थात नं उतिकं सक्रिय जुइमाःगु खनेदु।

More Stories Like this