आयोगया नामय् हाकनं षडयन्त्र

श्रीकृष्ण महर्जन
यदि ब्रम्हूवादी नेतातय्सं षडयन्त्र यात धाःसा स्वायत्त राज्यया माग याना वयाच्वंपिं नेवाः नापं आदिवासी जनजातिया नेता कार्यकर्तांनिसें सविभानसभाया सदस्यत तकं सुम्क च्वने मजिउ।
न्हूगु संविधान निर्माणया झ्वलय् दकलय् जटिल विषय जुयाच्वंगु नापं प्रमुख दलया शीर्ष नेतातय् कपाः स्यानाच्वंगु विषय धइगु राज्य पुनर्संरचनाया खँ खः। जब संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना नापं राज्य शक्ति बाँडफाँट समितिं पहिचानयात प्रमुख आधार दयेकाः सामर्थ्ययात सहायक आधार नालाः नेवाः प्रदेश नापं १४ प्रदेशया प्रस्ताव संवैधानिक समितिइ छ्वल अबले निसें हे प्रमुख दलया शीर्ष नेता नापं ब्रम्हूवादी नेतातय् झन हे कपाः स्याःगु खः। उकिं हे थीथी त्वहः तयाः न्हूगु संविधान निर्माणया विषययात बेवास्ता यायेगु अले सत्ताया कासाय् जक जुइगु ज्या निरन्तर रुपं न्ह्याःगु खः।
राज्य पुनर्संरचनाया सवालयात कयाः राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु लाकि मदयेकेगु धइगु खँय् हे दलया नेतात ताः ई अलमल जुल। अले लिपांगु इलय् प्रमुख स्वंगू दल एमाओवादी, नेपाली कांग्रेस, एमाले व मधेसी मोर्चाया नेतातय्सं संविधानय् हे संशोधन यानाः विज्ञ पुचः दयेकेगु कुतः यात तर आदिवासी जनजाति नापं संघीयता पक्षधर सभासद्तय्गु दबावया कारणं उगु विज्ञ पुचः दयेकेगु आँट मयात व सहमतिया आधारय् राज्य पुनर्संरचना आयोग हे दयेकेगु निर्णय यात। राज्य पुनर्संचना आयोगया नितिं माओवादीं स्टेला तामाङ, मल्ल के. सुन्दर, कांग्रेसपाखें रमेश ढुंगेल, सावित्री गरुङ, एमालेपाखें सर्वदेव खड्का व योगेन्द्र झा, अले मधेसी मोर्चापाखें कृष्ण हाछेथु व सुरेन्द्रकुमार महतोयात नियुक्त यात। वय्कःपिं च्याम्हेसिया राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकल। अध्यक्षविहीन आयोगय् पालंपाः अध्यक्षता ग्रहण यायेगु व निलाया दुने प्रतिवेदन तयार यायेगु म्यान्डेट उगु आयोगयात बिउगु खः। आयोगया च्याम्ह दुजःतय् दथुइ मुँज्या च्वनाः कार्यविधि तयार यायेगु नापं सहमतिं निर्णय याये मफुत धाःसा बहुमतं जूसां निर्णय यायेगु धकाः सहमतिं नं याःगु खः। अबलय् पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना यायेमाः नापं संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिं तयार याःगु १४ प्रदेशया आधारयात हे मूल आधारया रुपय् नालेमाः धाइपिनि बहुमत दुगु खँ सार्वजनिक जूगु सकस्यां सिउ। च्याम्ह मध्ये स्टेला तामाङ, मल्ल के. सुन्दर, कृष्ण हाछेथु, सुरेन्द्र महतो व योगेन्द्र झा न्याम्ह पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना यायेमाः धाइपिं खःसा रमेश ढुंगेल, सावित्री गुरुङ व सर्वदेव खड्का सामर्थ्यया आधार अर्थात भौगोलिक आधारय् यायेमाः धाइपिं खः। थ्व खँ ब्रम्हूवादीतय् ल्हातय् लानाच्वंगु संचार माध्यमतय्सं बय्बय् नं यात। उलि जक मखु सर्वसम्मतिं आयोगया प्रवक्ताय् हाछेथुयात ल्ययेवं संघीयता विरोधी नापं पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना याये मजिउ धाइपिं ब्रम्हूवादी नेतातय् ला झन् हे कपाः स्यात। वयां लिपा ला उमिसं आः धात्थें राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रस्ताव कथं हे १४ प्रदेशया प्रस्ताव हइगु जुल धकाः षडयन्त्र सुरु यात। वहे दथुइ दलिततय्त आन्दोलनय् क्वकाल। संसदय् तकं पंगः थन। अले दलिततय्गु हे माग कथं राज्य पुनर्संचना आयोगय् दलित छम्ह नं थप यायेगु धकाः दलया शीर्ष नेतातय् दथुइ सहमति यात। नापं मुस्मांतय्सं नं माग यात अले मुस्मां छम्ह नं थप यायेगु सहमति जुल। थ्वहे दथुइ सरकारं छुं न्हि न्ह्यः जक दलितपाखें मदन परियारयात सिफारिस यात। नापं आः वय्कःयात हे आयोगया संयोजक नं दयेकल। वय्कः एसियन इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजी थाइल्याण्डपाखें स्रोत व्यवस्थापनय् विद्यावारिधि यानादीम्ह खः। सप्तरीइ च्वंम्ह परियारं थ्व सिबें न्ह्यः उदयपुर सिमेन्ट कारखानाया महाप्रवन्धकया जिम्मेवारी नं कायेधुंकूगु दु। अथे हे माधव नेपालया सरकारं सूचना प्रविधि उच्चस्तरीय आयोगया सदस्य सचिव नं दयेकूगु ख। आः राज्य पुनर्संरचना अयोगया संयोजक जुयादीम्ह परियार पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना यायेमजिउ, भुगोल व सामर्थ्यया आधारय् राज्य पुनर्संरचना यायेमाः धकाः अडान कयाच्वंम्ह व्यक्तित्व खः। थुज्वःम्ह मनूयात राज्य पुनर्संरचना आयोगया संयोजक दयेकूगु धइगु राज्य पुनर्संरचना आयोगया च्याम्ह दुजःतय्सं यानाच्वंगु तयारीयात पनेगु कुतः हे खयेमाः धकाः अनुमान यायेछिं। च्याम्हेस्यां माःगु कथं तयारी यानाः ज्याया भाला तकं इनाः न्ह्याः वनेधुंकूगु अवस्थाय् पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना यायेमजिउ धाइम्ह मनूयात संयोजक दयेके हःगु तसकं गम्भीर विषय खः। आयोगया दुजःतय्सं हे मसीक सरकारं हथासं परियारयात संयोजक दयेकूगुयात आदिवासी जनजाति, राज्यं बहिष्करणय् लाकातःपिं नापं नेवाःतय्सं गम्भीर रुपं काःगु दु। आः परियारयात संयोजक दयेकेगु ज्या क्वचायेधुंकाः हाकनं पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना याये मजिउ धाइम्ह छम्ह मुस्मांयात नं आयोगय् तये फत धाःसा अन दुने पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना यायेमाः धाइपिं न्याम्ह अले भुगोलया आधारय् यायेमाः धाइपिं न्याम्ह जुइगु नापं संयोजक परियार स्वयं हे पहिचानयात अस्वीकार याइम्ह जूगुलिं आदिवासी जनजाति, नेवाः नापं राज्यं बहिस्करणय् लाकाःतःगु समुदायया भावना ज्वनाः आयोगय् वनाच्वंपिं छगू कथं अल्पमतय् लाइगु अवस्था वइ। अबले ब्रम्हूवादी नेतातय्सं थःपिंसं सोचे याना थें हे संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिया प्रस्तावयात हीकाः मेगु हे प्रस्ताव हयेफइ धकाः नं तायेकाच्वंगु जुइमाः। थ्व आयोगया नामय् छगू कथं गम्भीर षडयन्त्र याःगु झन हे स्पष्ट जूगु दु। यदि दलया ब्रम्हूवादी नेतातय्सं उज्वःगु कथंया षडयन्त्रय् लाकल धाःसा नेवाः स्वायत्त राज्यया माग याना वयाच्वंपिं नेवाः नापं आदिवासी जनजातिया नेता कार्यकर्तांनिसें सविभानसभाया सदस्यत तकं सुम्क च्वने मजिउ। उकिं ब्रम्हूवादीतय्गु षडयन्त्रयात भण्डाफोर यानाः संसदय् दुपिं, सतकय् दुपिं व स्वयम् आयोगय् दुपिं अधिकारवादीत समेत सतकय् च्वनाः ल्वायेगु तयारी आवंनिसें हे यायेमाः। मखुसा पहिचानया आधारय् राज्य पुनर्संरचना जुइ धइगु आशा नं त्वःतूसां जी। उकिया निंतिं आवंनिसें हे नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति, आदिवासी जनजाति संयुक्त संघर्ष समिति, आदिवासी जनजाति सभासद् दवाव समूह ककस, नेपाल आदिवासी जनजाति महासंया नेतृत्व यानाच्वंपिंसं माःगु तयारी याये हथाय् जुइधुंकूगु दु।

More Stories Like this