करेन्टं मनू उइगु मेशिन

शीला साय्मि
मनूत म्वात्तले दुःख हे खः। सित धाःसां नं छेँजःपिंतं दुःख। दकलय् न्हापां ला सतीम्ह मनू मदुया दुःख। वयां लिपा नं किरिया यायेमाःगु दुःख, हथासं सिथं यंकेमाःगु दुःख, उकिसनं दीपय् सी उइमाःगु झन हे दुःख। प्यघौ न्याघौ बिकाः सी उइमाःगु, सिँ व मेमेगु व्यवस्था यायां कुँया न्ह्यःने च्वनेमाःगु व सी उइपिं मदयाः नं आपालं समस्या जुइगु तःधंगु दुःख।
तर आः धाःसा थज्याःगु आपालं दुःख मध्ये छुं दुःखयात पशुपति विकास कोषं मदयेका बीगु जूगु दु। खास यानाः सिँ च्याकाः सी उइगु सम्बन्धी दुःख मदयेका बीगु लागिं पशुपति विकास कोषं आः पशुपति लागाय् छगू विद्युतीय शवदाह गृह दयेकाच्वंगु दु।
विश्वया आपालं देशय् थज्याःगु प्रविधिं सीम्ह उइगु चलन दु। नेपालय् धाःसा न्हापांखुसी थज्याःगु प्रविधि दुहां वयेत्यंगु दु।
येँ ग्वल (पशुपति लागा) या पिंगलामाइ द्यःया लिक्कसं झिंन्यापी बुँइ थ्व शवदाह गृह निर्माण जुइ त्यंगु खः। थ्वहे वाःया न्हापांगु न्हिनिसें थुगु ज्या नं प्रारम्भ जुइ धुंकूगु दु। ग्लोबल टेन्डर आह्वान यानाः कोलकोताया इन्डोमिन्ट इन्जिनीयरिङ्ग सर्भिसपाखें २ करोड ६० लाख तका दामं उगु शवदाह मेसिन हयेत्यंगु दु। शवदाह गृहया निंतिं च्याङ्गमिला सत्पा सेर्पा कन्स्ट्रक्सनं ४ करोड ८ लाख दां तुकाः भवन निर्माणया ज्या न्ह्याकूगु खः।
शवदाह गृह नापनापं घाट दयेकेत नं न्यागू करोड दां फ्यानातःगु दु। घाट धकाः सीपिं तयेगु निंति खःसा थ्वया नापनापं हरियाली लागा व शवदाहलिसे सम्बन्धित थीथी क्वथात नं दइ। उगु भवनय् छगू बःचाधंगु अपरेसन थेटर सहितया छगू चिकित्सालय नं दइ। सीम्ह मनुखं मिखा, किड्नी आदि थःगु छुं नं अंग दान यायेगु इच्छा यानातःगु दुसा थ्वहे चिकित्सालयय् अपरेशन यानाः लिकायेगु ज्या ज्या जुइ। लिसें सुयां मृत्युपरान्त अंग दान यायेगु इच्छा दुसा थन हे दर्ता याना तःसां जिउगु नं व्यवस्था दु।
थुगु गृहय् छक्वलं निम्ह तक सीम्ह उइ जिउ। थुकिया विद्युतीय क्षमता ४१५ भोल्टेजया जुइ। थुगु मेसिनं ६०० निसें १२०० डिग्री सेन्टिग्रेट तक क्वाकाः सीम्ह उइगु ज्या याइ। मेशिन छक्वः क्वाकेत निघौ ई काइ। अले क्वाकेधुंकाः सीम्ह उइत धाःसा १ घन्टा १० मिनेटं निसें १ घन्टा ५० मिनेट तक ई काइ। सीम्ह उइधुंकाः मेशिन पूर्ण रुपं ख्वाउँकेत धाःसा न्याघौ ई काइ। थ्व ल्याखं यदि मेशिनय् सी उइगु म्हो जुल धाःसा थुकिं तःधंगु द्यापं लाइगु सम्भावना यक्व दु।
थ्व शवदाह गृहय् न्हिं च्याघौ ड्यूटी याइपिं मनूत तयाः न्हिच्छिया स्वंगू सिफ्ट चले यायेगु ब्यवस्था यायेत्यंगु दु । ज्या याइपिं कर्मचारीतय्त माःगु प्रशिक्षण बीकेगु निंतिं भारतय् छ्वयेगु नं योजना जुयाच्वंगु दु। थ्व फुक्कं ज्या पूवंकेत म्होतिं नं दत्याया ई काइगु अनुमान दुसा फुक्कं ज्या पूवंकाः गृह सञ्चालनय् वयेत निदँया ई काइगु खँ कोषया कोषाध्यक्ष नरोत्तम बैद्यं कनादिल।
तःदँ न्ह्यवंनिसें भक्तजनपिनि इनापय् पशुपति विकास कोषं थुगु ज्या यायेगु कुतः यानाच्वंगु खः। पशुपति लागाय् अब्यवस्थित रुपं सी उइगु, उनाच्वंगु विभत्स दृश्य खनाच्वनीगु, सी उइधुंकाः याना थकीगु फोहोर आदि कारणं यानाः नं थज्याःगु विद्युतीय शवदाह गृह निर्माण यायेमाःगु माग जुयाच्वंगु खः। देशय् शवदाह गृह निर्माण यायेगु धकाः ला थनिं स्वीदँ न्ह्यः हे तयारी जुयाः ज्या समेत न्ह्याये धुंकूगु खः। सफल मजू। तर पशुपति विकास कोषं वंगु निदँ न्ह्यवंनिसें याःगु निरन्तर कुतलं थौं सफलताया त्वाथः गयाच्वंगु खः। थ्व ज्याय् पशुपति विकास कोषपाखें आर्थिक ब्यवस्था जूगु खःसा उकी सरकारीपाखें नं ग्वाहालि दुगु खः।
थुगु शवदाह गृह संचालन जुल धाःसा सी उइगु कारणं जुइगु वातावरणीय प्रदूषण चीकेत यक्व हे तिबः जुइ। लिसें जंगल विनास नं नियन्त्रण जूवनी। अले ई बचत जुयाः सी उइपिंत सुविधा जू वनी।
सञ्चालन जुइधुंकाः सुरुइ ला द्यापं हे ब्यहोरे याये मालीगु कोषया अनुमान दु। सञ्चालन लिपा देशय् अप्वयाच्वंगु विद्युतया लोडशेडिङं गुलि साथ बी, थुकी तुइगु खर्चयात मनूतय्सं गुलि थिके वा दं तायेकी अले मनूतय् धार्मिक आस्थां थुकियात गुकथं ग्रहण याइ, थ्व फुक्क नं शवदाह गृहयात सफल वा असफल याइ धइगु खँया कारक जुइगु खनेदु।
न्ह्यइपुगु प्रशंग
थनिं स्वीदँ न्ह्यः येँया टेकुइ विद्युतीय शवदाह गृह दयेकेगु ज्या जूगु खः। तत्कालिन येँ नगर पञ्चायतं शवदाह गृह तयेत टेकुइ छखा छेँ नं दयेकल। छेँ दयेके सिधयेकाः मेशिन हयाः फिट यायेत स्वःबलय् मेशिन तग्वः जुयाः लुखां हे मन्ह्यन। दुने यंके मफुसेंलि मेशिन पिने हे तया तल। लांलां बितं नं आः छेँ थुनेगु खः लाकि छु यायेगु धकाः निर्णय याये मफुत। उखे पिने जक ततं मेशिन खतं नयाः पुलां जुया वन। अन्ततः दने धुंकूगु छेँ नं सितिकं वन, मेशिन नं कवाडी जू वन।

More Stories Like this