ल्याय्म्ह वर्गयात परियत्ति शिक्षा

श्रृंखला शाक्य
विद्यालयं मस्तय्गु लागि सैद्धान्तिक शिक्षा ला बी तर वयात नैतिक शिक्षा धाःसा बियाच्वंगु मदु। नैतिक शिक्षाया अभावं यक्व हे मस्त कुसंगतय् लानाच्वंगु दु। मस्तय्त कुसंगतं बचे यायेत मचांनिसें हे परियत्तिपाखें छु ठीक व छु बेठीक धकाः म्हसीके फइ।

महाकारुणिक तथागतं फुक्क प्राणीतय्गु हित व सुखया निंतिं फुक्क पारमिता धर्मयात पूर्ण यानाः सम्बोधि ज्ञान प्राप्त यानाबिज्यात। वसपोलं प्राप्त यानाबिज्याःगु ज्ञान ४५ दँ तक गामं गामय्, नगरं नगरय्, जनपदं जनपदय् निरन्तररुपं देशना बियाबिज्यात।
वसपोलं ४५ दँ तक देशना यानाबिज्याःगु धर्म धर्मस्कन्धया हिसाबं ८४ हजार धर्मस्कन्धयात परियत्ति शासन, प्रतिपति शासन व प्रतिवेध शासन धकाः स्वंगू श्रेणीइ ब्वथलातःगु दु।
परियत्ति शासन धयागु वसपोलं देशना यानाबिज्याःगु ८४ द्वः धर्मस्कन्ध खः। यदि सुनानं धर्मया बारे न्यनातःगु वा ब्वनातःगु मदुसा उम्ह मनुखं धर्मयात नं थुइके फइ मखु। धर्मया बारे न्यनेधुंकाः हे जक उम्ह मनुखं धर्मयात व्यवहारिक रुपं छ्यले फइ। परियत्ति शिक्षायात व्यवहारय् छ्यलेगु हे व्यवहारिक ज्ञान प्रतिपत्ति शिक्षा खः। परियत्ति शिक्षायात व्यवहारय् छ्यःसा हे जक मार्गफल प्राप्त जुइ। थ्व हे मार्गफलयात प्रतिवेध धाइ। थ्व स्वंगुलिं श्रेणीया छगूया मेगुलिसे अन्योन्याश्रित स्वापू खनेदु।
परियत्ति बिना प्रतिपत्ति व प्रतिपत्ति बिना प्रतिवेधया कल्पना तकं याये फइ मखु। विना परियत्ति प्रतिपत्ति नं हासिल जुइ मखु। बिना प्रतिपत्ति प्रतिवेध नं हासिल जुइ मखु। परियत्ति शासन मजुल धाःसा छु जुइ? अले जुयाच्वन धाःसा छु जुइ धइगु बारे अङ्गुतरनिकायया अट्ठ बाखनय् थुकथं उल्लेख जुयाच्वंगु खनेदुः
सूत्तन्तेसू असन्तेसू पमूट्ठे विनयम्हि च।
तमो भविस्सति लोको सूरिये अत्थेङ्गते यथा।।
अर्थात् सुत्र मंत धाःसा हाकनं विनय नष्ट जुल धाःसा थ्व लोक थुकथं खिउँसे च्वनी गथे सुर्द्यः बीबलय् जुइ। आः सुत्र नं दयाच्वन विनय नं दयाच्वन धाःसा उकिया परिणाम छु जुइ धइगु सन्दर्भय् ध्यान बी।
सूत्तन्ते रक्खिते सन्ते पटिपत्ति होति रक्खिता।
पटिपत्तियं ठितो धीरो योगक्खेमा न धंसति।।
अर्थात् सुत्रया रक्षा जुल धाःसा प्रतिपत्तिया नं रक्षा जुइ। प्रतिपत्तिइ च्वंगु धीर पुरुष योग क्षेमं परिभ्रष्ट जुइ मखु। उकिं गुलि नं बौद्ध राष्ट्र दु अन परियत्ति अध्ययन अध्यापन जुयाच्वंगु दु। तर झीगु देश नेपाल, बुद्धया जन्मभूमि जूसां नं बुद्ध धर्मया अध्ययन अध्यापनय् समुचित व्यवस्था जुइ फयाच्वंगु मदु। नेपालय् थौंया अवस्थाय् नेपाल बौद्ध परियत्ति शिक्षां परियत्ति शिक्षा प्रदान यानाच्वंगु दु। शाक्यसिहं परियत्ति शिक्षालय, धर्मकीर्ति विहार, गणमहाविहार, यशोधरा, आनन्द विहार थेंज्याःगु विहारय् परियत्ति शिक्षाया अध्ययन अध्यापन जुयाच्वंगु खनेदु। ने.बौ.प.शि. निजी स्तरय् जूसां थःगु हे सीमित साधन व श्रोत मुंकल। नेपाः देय्न्यंकंया थीथी लागाय् कक्षागत रुपय् बुद्धया उपदेश अध्ययन अध्यापन यायां वनेगु कम उत्साहजनक खँ मखु। खतुं थुकियात आः तक नं सरकारी मान्यता मदुगु, साधन व श्रोतया अभाव जुयाच्वंगु आदि थीथी समस्यां यानाः थुकिया व्यापक विकास अझ नं जुइ फयाच्वंगु मदु। छुं दँ थुखे त्रिभुवन विश्वविद्यालय व लोटस रिसर्च सेन्टरय् नं पोष्ट ग्राय्जुयट डिप्लोमा इन बुद्धिष्ट स्टडिज शुरु जूगु बांलाःगु हे खँ खः।
परियत्ति शिक्षाय् तयातःगु पाठ्य पुस्तक तसकं उपयोगी खनेदु। परियत्ति शिक्षाय् गृही विनय, दीर्घनिकाय, अभिधर्म थेंज्याःगु गहन विषय तयातःगु दु गुकिं झीगु जीवनय् सकारात्मक हिउपाः हःगु दु। शीलवान् व सदाचारय् न्ह्यज्यायेत हःपाः बियाच्वंगु दु। बौद्ध परियत्ति शिक्षा अध्ययन यायेगु धइगु भगवान बुद्धं देशना यानाबिज्याःगु धर्म उपदेशयात छुं न छुं रुपय् जानकारी हासिल यायेगु खः। बुद्धया उपदेश मानव जीवन सफल यायेत मार्ग निर्देशन खः। बुद्ध धर्मय् लोकोत्तर अवस्थाया खँ जक मखु थुकी लौकिक विधि व्यवहारया खँ नं दु। घर व्यवहार व समाजय् च्वनेबलय् यायेमाःगु नीति नियम व पारस्परिक कर्तव्य बुद्धया उपदेशय् विद्यमान जुयाच्वंगु दु। परियत्ति अध्ययन यायेबलय् थुज्वःगु खँ सीके फइ।
परियत्ति शिक्षां छु ठीक छु बेठीक धकाः म्हसीकेत नं ग्वाहालि याइ। थ्व शिक्षा मन्त धाःसा थम्हं नालागु लँ भिं वा मभिं धकाः थम्हं हे सीकेत तसकं अलमल जुयाच्वनी अले मभिंगु लँ नं ज्वने लायेफु। भिंगु लँय् मवँसे गन्तव्यय् थ्यंके फइ मखु। उकिं सार्थक जीवनया लागि परियति व प्रतिपत्तियात लिसे लिसें यंकेमाः। परियत्ति ज्ञानयात थुइकाः उकियात परिपतिइ उतारे यानाः गुगुं नं मानव मर्माहत अवस्थाय् थ्यने म्वाःलीगु व युद्धया नं नियन्त्रण याये फइगु तकया अवस्था झीसं सिर्जना यानाः क्यनेफु।
थौं धार्मिक शिक्षाया अभावय् मनुखं मनूयात म्हसीके फयाच्वंगु मदु। शक्ति व ध्यबाया लागिं थवंथवय् ल्वाना नं च्वंगु दु। उकिं मनूतय्त भिंगु लँ क्यनेत बुद्धधर्मया शिक्षा परियत्ति तसकं आवश्यक जुयाच्वंगु दु। विद्यालयं मस्तय्गु लागि सैद्धान्तिक शिक्षा ला बी तर वयात नैतिक शिक्षा धाःसा बियाच्वंगु मदु। नैतिक शिक्षाया अभावं यक्व हे मस्त कुसंगतय् लानाच्वंगु दु। मस्तय्त कुसंगतं बचे यायेत मचांनिसें हे परियत्तिपाखें छु ठीक व छु बेठीक धकाः म्हसीके फइ। येँ स्वनिगःया थाय्थासय् मस्तय्गु लागि छन्हुया बाल शिविर सञ्चालन जुयाच्वंगु दु। ज्योति भवन, अक्षेश्वर महाविहार, युवक बौद्ध मण्डल, डि.ए.भी. आदि थासय् इलय् ब्यलय् बाल शिविर सञ्चालन जुयाच्वंगु दु। मस्तय्त थुज्वःगु शिविरतय् समावेश याके फत धाःसा उमिगु स्मरणशक्ति अप्वइगुया लिसें उमित जीवनया व्यवहारिक लँय् न्ह्यायेत फाइदा नं जुइ।
(जयमंगल विहार)

More Stories Like this