सरकार हिलेगु कसरत

सानुराजा शाक्य
शान्तिया मूल्यय् माओवादीं याःगु ध्यबा हिनामिनाया जवाफ माओवादीयात थाकुइफु तर संस्थागत भ्रष्टाचारया खँय् राजनीतिक दलत गुकथं तक वनेफु धइगु नजिरया रुपय् इतिहासय् ल्यनाच्वनी।

छगू इलय् संविधानसभाया ई तनेगु औचित्य मंत धकाः संविधानसभाया ई फुइ त्ययेकाः प्रधानमन्त्रीया राजीनामानाप स्वाकाः बार्गेनिङ याइगु दलतसें संविधानसभाया ई मेगु खुला तनेत अःपुक सहमति यात। संविधानसभाया ई तनेत राष्ट्रिय सरकार दयेकेत थ्व सरकारं राजीनामा यायेमाःगु खँ वःसां लिखितम् मजूगुलिं वर्तमान सरकार मेगु खुला तक अःपुक न्ह्याइगु खनेदु। संविधानसभाया ई थुगुसी अन्तिम पटकया निंतिं सर्वोच्च अदालतं खुलाया नितिं जक तने दइ धइगु आदेश वयेधुंकाः मू दलत खुलाया दुने संविधान जारी यायेगु कार्यतालिका दयेकाः वनाच्वंगु दु। सर्वोच्चया थ्व आदेशयात धाःसा मू राजनीतिक दलया सभासदतसें संविधानसभाय् हे न्यायपालिकां हस्तक्षेप याःगु अर्थय् विरोध यानाच्वंगु दु। संविधानसभाया ई तने जिउ धाःसा सायद विरोध मजुइगु अवस्थाय् थुगुसीया सर्वोच्चया फैसला न्हापा स्वयां स्पष्ट यानाः खुला जक म्याद तने दइ धाःगुलिं नं थुकथंया विरोध सभासद्तसें याःगु जुइ तर स्वय्म सर्वोच्चया आदेशय् छगू रुप मदु। दकलय् न्हापां सर्वोच्चं आदेश बिउबलय् संविधान दयेके धुंकाः जक संविधानसभाया आयु फुइ धकाः निर्णय यात, व धुंकाः याःगु निर्णयय् खुला जक तने फइ धकाः निर्णय यात। वहे लिधंसाय् माधव नेपाल प्रधानमन्त्री जूगु इलय् स्वला व झलनाथ खनाल प्रधानमन्त्री जूगु स्वला यानाः खुला तंगु खः तर उगु इलय् दुने नं शान्ति व संविधानया ज्या पूमवं। थ्व कारणं यानाः जनताया दथुइ भत्ता जक नइगु संविधानसभा धकाः आलोचित जुयाच्वंगु इलय् सर्वोच्चया लिपांगु आदेश लोकप्रिय जुइगुलिं न्हूगु आदेश बिल धकाः आलोचना जुयाच्वंगु खः।
प्रत्येक सरकारया आयु संविधानसभाया ई तनेगु सहमतिइ क्वःछीगु दलतय् अवसरवादी चरित्र थुगुसी खने मदुसां सहमति याःपिं दलया नेतातसें धाःसा पिने संविधानसभाया ई तनेगु इलय् जूगु सहमति नापनापं वर्तमान सरकारया राजीनामा नं दुथ्याः उकिं थ्व सरकारं मंसीर दुने राजनामा बीमाः धयाच्वंगु दु। सायद् वर्तमान सरकार हिलाः मेम्ह प्रधानमन्त्री दयेकेत बल्लाःम्ह उम्मेदवार मदुनिगुलिं जुइ थथें सरकार हिलेगु बारे ठोस निर्णय दलतसें याये मफुगु। सरकार गठन जूगु यक्व ई मवःनिगु व थ्व सरकारया इलय् सेना समायोजनाया खँय् छुं भचा प्रगति व संविधान जारी याकेत पंगः जुयाच्वंगु खँय् राज्य पुनर्संरचना आयोग गठन व कार्यतालिका पिकयाः संविधानया ज्या न्ह्याके फइगु छुमां खने दयाच्वंगुलिं नं थ्व सरकारयात याकनं हे विस्थापित यायेगु सः थ्वयेके मफुगु खः। थ्व निता ज्या सरकारं जक याये फइगु ला मखु। दलतय् सहमतिं हे थुलि न्ह्याः वंगु खः तर न्हापाया सरकारया इलय् याये मफु व माओवादीया भट्टराई सरकारया नेतृत्व जुयाच्वंगु इलय् हे याये फुगु मू कारणत मध्ये माओवादी नायः प्रचण्डया लचकता व दलतसें हण्डर नयाः काःगु शिक्षा हे खः। थुलिया वावजूद नं शंका छु दनि धाःसा दलत आःयात राज्य पुनर्संरचना बिनाया संविधान जारी याकेगुपाखे वनाच्वंगु खनेदु। राज्य पुनर्संरचनाया नितिं सुझाव बीत राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकाः निला दुने क्वचायेकेत कार्यादेश बियातःगु दुसा मेखे संविधान पित बीत दयेकूगु कार्यतालिका स्वयेबलय् राज्य पुनर्संरचना बिना हे संविधान पित बीगु लँपुइ वनेत्यंगु क्यं। सर्वोच्च अदालतया आदेशया लिधंसाय् मेगु जेठ १४ दुने न्ह्याथे यानाःसां संविधान पित बीमाःगु नामय् अपूर्ण संविधान जारी याये फइगु सम्भावना यक्व दु।
अस्थायी शिविरय् च्वनाच्वंपिं माओवादी लडाकु सेनाया वर्गीकरण धुंकाः सेना समायोजनया ज्या छपलाः न्ह्याः वन धाःसां जिउ। तर दलतसें सहमति याःकथं खुद्वःत्या लडाकुयात जक नेपाली सेनाय् समायोजन यायेगु धाःसां समायोजनाय् वने न्ह्याःपिं लडाकुत गुद्वःया ल्याखय् खने दत। तर मापदण्डयात नाला वनेबलय् सेनाय् समायोजन जुइपिं खुद्वःत्या जक कयाः मेपिंत स्वेच्छिक अवकाशय् छ्वइगु खँय् शंका मदु। थ्वया हे दथुइ शिविरय् द हे मदुपिं माओवादी लडाकु सेनाया तलब भत्ता सुनां नयाच्वन धइगु खँ पिदंगु दु। न्हापा अनमिनं प्रमाणित याःपिं लडाकुतय् ल्याः झिंगुद्वः चाःचू दुथाय् वर्गीकरण क्वचाये धुंकाः झण्डै स्वद्वः लडाकु खने मंत। तर सरकारपाखें बियाच्वंगु तलब भत्ता धाःसा झिंगुद्वः चाःचूया ल्याखय् हे नियमित रुपं वनाच्वंगु सन्दर्भय् मदुपिं लडाकुतय् तलव भत्ता करोडौं तका थ्यंगु दु। थुलिमछि ध्यबा सुनां कयाच्वन धइगु न्ह्यसलं माओवादीयात लिपा तकं लिनाच्वनी। थुकिं माओवादी व लडाकु कमाण्डतय् नैतिकता व इमान्दारिता छु खः धकाः क्यनाच्वंगु जक मखुकि लडाकुतय् भत्ता उमिगु बैंक खाता चायेकाः छम्ह छम्हेसित हे बी धकाः न्हापाया सरकारं तःगु प्रस्तावयात माओवादीं छाय् विरोध याःगु खः धइगु आः स्पष्ट जुल। थुकिं ध्यबा हिनामिना यायेगु मामिला माओवादीया संस्थागत निर्णय खः वा लडाकुतय् बदमासी खः माओवादीं हे जक सिउ। शान्तिया मूल्यय् थुकथं माओवादीं याःगु ध्यबा हिनामिनाया जवाफ माओवादीयात थाकुइफु व थ्व आरोप लिपा फासांफुसुं नं जुइफु तर संस्थागत भ्रष्टाचारया खँय् राजनीतिक दलत गुकथं तक वनेफु धइगु नजिरया रुपय् इतिहासय् ल्यनाच्वनी।
वर्तमान सरकारया नायः प्रधानमन्त्रीं थः लोकप्रिय जुइगु यक्व कुतःया वावजूद नं थ्व मन्त्रिमण्डलं बांलाःगु छता हे ज्या याये फुगु मदुनि। सुशासन व भ्रष्टाचार म्हो यायेगु निसें अप्वया वनाच्वंगु बेसाःभाः नियन्त्रण यायेगु, लोडसेडिङ म्हो यायेगु छुं हे पलाखय् थ्व सरकारं सफलता काये मखंनि। यक्व मन्त्रीत ला अनैतिक ज्या यानाच्वंगु धइगु खँ बय्बय् जुयाच्वंगु दुसा सुं हे मन्त्रीतसें थःगु पर्फर्मेन्स क्यने फयाच्वंगु मदु। मात्र मन्त्री जुयाः राज्य कोष दुरुपयोग यायेत जक दयेकूगु थुज्वःगु जम्बो मन्त्रिमण्डलया कारणं डा. भट्टराईया लोकप्रियता झंझं क्वतुना वनाच्वंगु सन्दर्भय् सरकार हिलेगु चर्चा असान्दर्भिक मजुइफु।

More Stories Like this