शक्तिशाली देय्तय् दादागिरी गबले तक?

डि.आर. खड्गी
इरानया सैनिक शक्ति बल्लात धाःसा अप्वः खतरा इजरायलयात जुइफु। अथे धइगु इजरायलया दादागिरी मध्यपूर्वय् अन्त जुइफु। उकिं अमेरिकां इरानयात नाकाबन्दी तयेत तःधंक कुतः नं याःगु खः।

सोभियत संघ व अमेरिका शक्तिशाली जुयाच्वंगु इलय् विश्वया राजनीति सन्तुलित जुयाच्वंगु खनेदु। छाय्धाःसा छगू शक्तिशाली देशं मेगु कमजोर देशयात हस्तक्षेप यात धाःसा मेगु शक्तिशाली देश कडा विरोधय् कुहां वयेधुंकी। अझ थुलि जक मखु ल्वाभः व प्रशिक्षण बियाः हस्तक्षेपया विरुद्ध संघर्ष याकाच्वनी। दसुया लागि दक्षिण भियतनामय् अमेरिकां थःगु सेना परेड म्हितकाः अनया शासकयात प्याखं हुइकाच्वंगु इलय् सोभियत संघ व चीनं माक्व ग्वाहालि बियाः अमेरिका विरुद्ध युद्ध याकाः स्वतन्त्र यात। अथेहे तुं सोभियत संघं अफगानिस्तानय् सैनिक छ्वयाः हस्तक्षेप याःगु इलय् नं अमेरिकां विद्रोहीतय्त माक्व ग्वाहालि बियाः सोभियत सेनायात हायल कायल यात। जब ९० या दशकय् सोभियत संघ राजनीतिक कारणं झिंयागू टुक्रा जुलवयां लिपा विश्वया राजनीतिइ रुपं ध्यान बीगु त्वःता बिल। ९० या दशक लिपांनिसें विश्वया राजनीतिइ अमेरिका याकःचां हे थःगु स्वार्थ पूवनी कथं भूमिका म्हितेगु याना वयाच्वंगु दु। विश्वया राजनीतिइ अमेरिकां न्ह्याक्व हे दादागिरी क्यनाः हस्तक्षेप याःसां नं कम्युनिष्ट शक्ति व मेमेगु शक्ति राष्ट्र सुम्क च्वनाः तमाशा जक स्वयेगु यानाच्वन। थ्वहे कारणं अमेरिकां थःत मयःगु देय्तय्त खुल्ला आक्रमण यानाः तहसनहस तकं यानाच्वंगु दु। अमेरिकां एशियाया अफगानिस्तान व इराकय् जक मखु अफ्रिका व ल्याटिन अमेरिकाया देशय् तकं आकमण यानाः थःगु इशाराय् प्याखं हुलीपिं शासकतय्तं सत्ताय् फ्यतुकेगु यानाच्वन। अमेरिकां आक्रमण याये न्ह्यः गनं आंतकवादीया नाम, गनं मानवअधिकारया नामं सा गनं लागू वासः ल्ह्ययेगु ज्या याःगु धइगु नामय् आक्रमण यानाः थःगु स्वार्थ पूरा यानाच्वंगु दु। झीगु धापू थ्व मखु कि अमेरिकाया विरोधी जुइवं झीसं तानाशाह व स्वच्छाचारी शासकयात साथ बीमाः। झीगु धापू थुलि जक खः कि छम्ह तानाशाह अन्त यानाः मेम्ह तानाशाह जन्म यानाः जनतायात शोषण याके मजिउ।
वंगु शनिवाः अमेरिकाया नाटो सेनां पाकिस्तानय् हवाई हमला यानाः नीप्यम्ह पाक सेनाया स्याना बिल। अमेरिकां न्हापा सन् २००९ सालय् नं हेलिकोप्टरं आक्रमण यानाः निम्ह पाक सेनायात यमलोक छ्वया बीधुंकूगु दु। व इलय् नं अमेरिकां गल्तीवस आक्रमण जूगु धकाः पाकिस्तान सरकारयाके माफी फ्वन। सन् २००९ पाखे नं पाक सरकारं बदला स्वरुप छुं न्हि तक अमेरिका नाटोया गाडीयात पाकिस्तानी सीमाय् पना तःगु खः। वंगु शनिवाःया घटनायात विश्लेषण याना स्वत धाःसा थ्व गल्ती मखु सीक सीकं हे याःगु आक्रमण थें च्व। पाकिस्तानी जनतां नं थ्व सीक सीकं हे याःगु हमला खः धकाः तच्वयेक विरोध यानाच्वंगु दु। अमेरिका व नाटोनाप गुलि नं समझदारी जुयाच्वंगु खः व फुक्क समझदारी चकनाचुर जुइफु धकाः ख्याच्वः नं बिउगु दु। पाक सरकारं आः नं अफगानिस्तानपाखे वनीगु अमेरिका व नाटोया मालगाडी रोके यानाः आक्रोस प्वंकेगु ज्या यानाच्वंगु दु। पाकिस्तानया जनसागर कुहां वयाः अमेरिका विरुद्ध तच्वःगु आक्रोश प्वंकुसें बलुचिस्तानय् तया तःगु अमेरिकाया हवाई अ�ा चीकि धकाः माग यानाहःगु दु। पाक जनताया मिखाय् अमेरिकायात झनझन घृणा याना हयाच्वंगु दु।
वास्तवय् पाकिस्तान व अमेरिकाया स्वापू स्यनाच्वंगुया निता कारण दु। छगू ला पाकिस्तानं अमेरिकायात स्वयां चीनयात विश्वास यानाच्वंगुलिं खःसा मेगु पाकिस्तानं इरानलिसेया स्वापू झन बल्लाकाच्वंगुलिं खः। अमेरिकायात पाकिस्तान खनाः गुलि कपाः स्यानाच्वंगु दु धइगु खँ अमेरिकाया राजदूत कैमरन मुंटर क्यना बिल। वंगु वालय् राजदूत मुंटरं पाक सरकारया दबाब तुर्कमेनिस्तानपाखें उर्जा आयात याये माल धकाः कडा शब्दं धाल। पाकिस्तानं तुर्कमेनिस्तानपाखे ग्याँस पाइप जोडे यायेगुली ध्यान मबिउगु कारण थथे जुयाः हे खः। छगू ला अफगानिस्तानया सीमा जुयाः दुहां वयेमाःगु खःसा मेगु इरानलिसेया स्वापू स्यंकेगु पाकिस्तानया इच्छा मदु। अमेरिकाया इच्छा व चाहना धा:सा विश्वयात हे थः यत्थे चाःहीकेगु खः। गुगु राष्टँ थःगु चाहना व इच्छा अःखः वनी वयात निशाना दयेकेगु मौका स्वयाच्वनी। अमेरिकां पाकिस्तानयात निशानाय् तःगु हे थःगु इशाराय् प्याखं महूगुलिं खः। अमेरिकां इरानया पुलांम्ह जुजु शाह रजा पल्लबी थःगु इशाराय् प्याखं हुलाच्वंगु इलय् माक्व ग्वाहालि यानाच्वंगु खः। सन् १९५७ स शाहया पालय् अमेरिका व इरानया दथुइ सिबिल एटम सम्झौता तकं जुल। शाहया पालय् अमेरिकां इरानया विकास नापं परमाणु निर्माणय् तकं ग्वाहालि यात। थ्वहे झ्वलय् अमेरिकाया पुलांम्ह राष्ट्रपति कार्टरया पालय् तकं परमाणु निर्माणया लागि यूरोनियम व प्लुटोनियम आपूर्ति यानाच्वंगु खः। जब इश्लामिक धर्म गुरु आयातोला खोमिनीया नेतृत्वं शाह विरुद्ध आन्दोलन यानाः वयात सत्तां चीका छ्वत, अबल्निसें अमेरिका व इरानया दथुइ शत्रुता कायम जुल।
मध्य पूर्वय् शक्तिशाली जुयाच्वंगु राष्ट्र इरानय् दक्ष शिक्षित वर्ग अप्वयाच्वंगु व उमिसं कठिन परिश्रम यानाः देशया आर्थिक अवस्था नं बल्लाकेगुली टेवा बियाच्वंगु दु। इरानया विशाल चिकं भण्डार, थीथी उद्योग व्यवसाय नं बांलानाच्वंगुलिं इरानाय् उत्पादित जूगु वस्तु विदेशय् नियात यानाः अर्थ व्यवस्था बल्लाकाच्वंगु खनेदु। इजरायलया आर्थिक स्थिति स्वयां नं इरानया आर्थिक अवस्था बांलानाच्वंगुलिं उर्जा शक्तिया विकासया लागि परमाणु निर्माणय् ध्यान बीगु यानाच्वंगु खः। तर अमेरिका इरानया परमाणु निर्माणं विश्वयात हे खतरा जुइफु। उकिं परमाणु निर्माणयात निस्तेज यायेमाः धकाः लगे जुयाच्वंगु खः। यदि मध्य पूर्वय् इरानया सैनिक शक्ति अप्वयाच्वन धाःसा अमेरिकाया तसकं कपाः स्याइगु नं स्वाभाविक हे खः। छाय्धाःसा अमेरिकाया बलं इजरायल मध्य पूर्वय् हिरो जुयाच्वने फुगु खः। इरानया सैनिक शक्ति बल्लात धाःसा अप्वः खतरा इजरायलयात जुइफु। अथे धइगु इजरायलया दादागिरी मध्यपूर्वय् अन्त जुइफु। उकिं अमेरिकां इरानयात नाकाबन्दी तयेत तःधंक कुतः नं याःगु खः। यदि इरानयात नाकाबन्दी तइगु इलय् पाकिस्तानं साथ मबिल धाःसा इरानयात छुं नं कथंया लिच्वः लाइगु सम्भावना खने मदु। अमेरिकां पाकिस्तानयात गबलें लोभ लालच, गबलें दादागिरी क्यनाच्वंगु नं थ्वहे जुयाः खः। छुं दिं लिपा प्रस्ट जुइ कि उत्तर अफ्रिकाय् थें अमेरिकाया रणनीति ताःलाइगु खः वा ताःमलानाः बदनाम जुइगु खः

More Stories Like this