पार्टी गथे सिफारिस जूपिं नं अथे हे

श्रीकृष्ण महर्जन

संविधानसभाय् दलगत रुपं मूलशक्ति जुयाच्वंगु प्यंगू दल एमाओवादी, नेपाली कांग्रेस, एमाले व मधेसी मोर्चां न्हूगु संविधान निर्माणया निंतिं राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् थःपिनि गुज्वःगु नीति खः उज्वःपिं हे मनूतय्त राज्य पुनर्संरचना आयोगया निंतिं सिफारिस याःगु खने दत। एकीकृत माओवादीं पहिचानयात प्रमुखता बियाः सामर्थ्ययात निगूगु थासय् लाकेमाः धकाः अडान तया वयाच्वंपिं लिसें आदिवासी जनजाति, राज्यं बहिष्करणय् लाकातःपिं समुदायया माग कथं उज्वःपिं हे ब्यक्तित्वत सिफारिस याःगु खनेदु। माओवादीपाखें नेवाः स्वायत्त राज्यया निंतिं आन्दोलन याना वयाच्वंगु नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया सचिवालयया कजि मल्ल के. सुन्दर नापं आदिवासी जनजाति महिला महासंघया संस्थापक नकिं जुयाः ज्या यानादी धुंकूम्ह नापं जनजाति आन्दोलनया भावनायात पूर्ण रुपं समर्थन यानाः थः हे आन्दोलनय् क्रियाशील जुयाच्वंम्ह स्टेला तामाङयात तःगु खनेदु ।

अथे हे प्रमुख प्रतिपक्ष नेपाली कांग्रेसं राज्य पुनर्संरचना आयोगया नितिं सिफारिस याःम्ह रमेश ढुंगेल संघीयता विरोधी मनू खः। छुं ई तक ला संघीयता विरोधी अभियानय् तकं प्रत्यक्ष रुपं संलग्न जुयादीम्ह वय्कः लिपांगु इलय् वयाः मिश्रित संघीयता आवश्यकता दु धाइम्ह जूसां पहिचानया आधारय् सिबें नं सामर्थ्यया आधारय् प्रदेश दयेकेमाः धकाः ब्रम्हूवादी सोच तया वया च्वनादीम्ह खः। उलि जक मखु जातीय आधारयात ला तप्यंक हे अस्वीकार यानादीम्ह खः। राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् कांग्रेसया नेतात मध्ये संसदीय दलया नेता नापं उपसभापति रामचन्द्र पौडेलया नीतियात स्वीकार याना वयाच्वंम्ह ढुंगेल खः। अथे हे कांग्रेसं छ्वःपिं मध्ये सावित्री गुरुङ पहिचानया खँ ल्ह्वंसां थःगु ब्रम्हूवादी सोचयात धाःसा मत्वःतीम्ह खः। खास ला वय्कः बःमनी हे खःसां गुरुङलिसे इहिपा जूम्ह खः। कांग्रेसं राज्य पुनर्संरचनाय् ब्रम्हूवादी सोच कथं अप्वः प्रभाव लाकेगु नितिं नितान्त ब्रम्हूवादी, सामर्थ्यया प्रमुख नालीम्ह नापं क्षेत्रीय प्रदेशत दयेकेमाः धकाः धाइम्ह ढुंगेल नापनापं जनजातिलिसे इहिपा यानाच्वंम्ह बःमनी जनजाति छ्वयागु दु धकाः क्यनेत जक जूसां सावित्री गुरुङयात अथे सिफारिस याःगु खनेदु।
उकथं हे एमालें सिफारिस याःपिं मध्ये सर्वराज खड्का धइम्ह गैर सरकारी संस्था संचालन यानाच्वंम्ह नापं क्षेत्री समाजय् आवद्ध जुयाः आःयापिं आदिवासी जनजातितय्त जक मखु क्षेत्रीतय्त नं आदिवासीया धलखय् दुथ्याकाः अधिकार बीमाः धकाः अभियान हे न्ह्याकादीम्ह खः। आदिवासी जनजातिया अधिकारयात चाःहीकाः विरोध यायेगु नापं थःपिंत नं आदिवासीया ल्याखं अधिकार माल धकाः धया जुइम्ह जक मखु छगू कथं क्षेत्रीय आधारय् हे राज्य पुनर्संरचना यायेमाः, जातीय आधारय् मजिउ धकाः धापू तइम्ह ब्यक्तित्व खः। अले एमालें हे सिफारिस याःम्ह भोगेन्द्र झा फुक्क मधेस छगू प्रदेश जुइमाः धकाः अडान तइम्ह ब्यक्तित्व खः। छगू ल्याखं मधेसयात नं दुथ्याकूगु जुल धकाः क्यनेत जक जूसां अथे झायात एमालें सिफारिस याःगु खनेदु। राज्य पुनर्संरचना नापं राज्यं बहिष्करण लाकातःपिं समुदायया हक अधिकारया सवालय् पार्टी नेतृत्वं गुकथं अलमलया खँ ल्हानाच्वंगु दु व हे ल्याखं एमालें मनूत नं सिफारिस याःगु खनेदु ।

उकथं हे मधेसी मोर्चापाखें फुक्क मधेस छगू प्रदेशया अवधारणा तयाः तराईया आदिवासी जनजातिया अधिकारयात बेवास्ता यायेमाः धकाः सोच ज्वनाः वयाच्वंम्ह सुरेन्द्र महतोयात आयोगया निंतिं सिफारिस याःगु दु। विशेष यानाः मधेसी मोर्चाया लाइन कथं हे न्ववानादीम्ह झायात अथे सिफारिस याःगु खने दुसा मोर्चां मेम्ह सिफारिस याःम्ह मनू डा. कृष्ण हाछेथु खः। वयकः न्हापा जातीय आधारय् अर्थात पहिचानया आधारय् स्वायत्त प्रदेश दयेके मजिउ धाइम्ह खः तर लिपांगु इलय् वयाः आदिवासी जनजातिलिसे यक्व च्वनाः जनजातिया भावनायात कदर यासें पहिचानयात न्हापां प्राथमिकता बीमाः धायेगु यानाहःम्ह खः। मधेसवादीतय्सं मधेसयापिं जक मनू तल धायेफु धकाः सायद वय्कः हाछेथुया नां सिफारिस याःगु जुइमाः ।

आयोगया दुजःतय्सं न्हापांनिसें म्हिता वयाच्वंगु भूमिका नापं इमिगु दृष्टिकोण स्वयेबलय् अवश्य नं गुज्वःगु राजनीतिक दल खः उज्वःपिं हे मनूत छ्वया हःगु खनेदु।
संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना नापं राज्य शक्ति बाँडफाँट समितिं गुकथं न्हापांगु प्राथमिकता पहिचान अले सहायकया रुपय् जक सामर्थ्य जुइमाः धकाः सर्वसम्मतिं पारित यानाः नेवाः नापं १४ प्रदेश, २३ जातीय आधारय् स्वायत्त लागा व संरक्षित क्षेत्र धकाः सिफारिस याःगु दु व धइगु आदिवासी जनजातितय्गु नापं राज्यं बहिष्करणय् लाकातःपिं समुदायया भावना कथं निर्णय यायेधुंकूगु दु। उकियात हीकेगु नियतं राज्य पुनर्संरचना आयोगं ज्या यात धाःसा उकियात आदिवासी जनजातितय्सं अस्वीकार याइगु स्वाभाविक हे खः। राज्य पुनर्संरचना समितिया निर्णययात सरकारं दयेकूगु राज्य पुनर्संरचना आयोगं हीके फइ मखु धकाः सुंक च्वन धाःसा हाकनं मेगु खेल जुइफु धकाः नेवाः नापं आदिवासी जनजातितय्सं थुइकेमाःगु ई वःगु दु। सैद्धान्तिक रुपं औचित्य मदयेधुंकूगु अवस्थाय् आयोग दयेकूगु जूसां ब्रम्हूवादीतय्सं आयोगया नामय् हे मेगु खेल यायेफु धकाः नं सचेत जुइमाःगु अवस्था दु ।

उकिं आःया अवस्थाय् आयोगय् वंपिंसं थौंया इलय् आदिवासी जनजातिय्गु आन्दोलनया भावनायात थुइकाः न्ह्याः वनेमाःगु अवस्था वःगु दु। विशेष यानाः नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं नेवाःतय्सं आन्दोलन याना वयाच्वंगु नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया नेतृत्व तकं याना च्वनादीम्ह मल्ल के. सुन्दरं विशेष भूमिका म्हितेमालीगु अवस्था वःगु दु। न्हापा न्हापा जूसा नेवाःतय्सं थीथी राजनीतिक दलया नेतातय्त दबाव बीगु नापं सतकय् प्रदर्शन जक याना वयाच्वंगु खःसा आः आन्दोलनया नेतृत्व यानाच्वंम्ह मल्ल के. सुन्दर हे आयोगय् थ्यंगुलिं अन दुने हे संघर्ष यायेमालीगु अवस्था वइ। अथे धकाः नेवाःतय्सं मल्ल के. सुन्दरं आयोगय् हे भूमिका म्हिती धकाः च्वने मजिउसा नापं संघर्ष समितिं माःकथं मेपिंत दबाव बीगु, लबिङ यायेमाःगु अवस्था वःगु दु। नेवाःतय्गु निंतिं छगू कथं अवसर वःगु दुसा आयोगय् ढुंगेल थेंजाःम्ह मनू दुगुलिं छगू चुनौति नं वःगु दु धकाः न्ह्याः वनेमाःगु अवस्था दु ।

More Stories Like this