नेवाः स्वायत्त राज्य, नेवाः व एमाले

कीर्ति लव आनन्द जोशी
संघीयता बारे झलनाथ खनाल, माधव नेपाल, के.पी.ओली, शंकर पोखरेल, ईश्वर पोखरेलंनिसें आपाः धइथें एमालेया ब्रम्हू नेतातय्गु धापू न्यनेबलय् धाःसा हानं दुगंछि विश्वास म्हो जुया वनी। थ्व कथहं थौं तकं न्ह्यानां तुं च्वंगु दु।
ने.सं. ११३२ कछलाथ्व पारु खुन्हु येँया न्हूदँ समारोह समितिं ग्वसाः ग्वःगु न्हूदँ हनेगु ज्याझ्वलय् येँया चकं दबुली प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईजुं नेवाः भासं सम्बोधन यानादिल। थीथी पत्रपत्रिकाय् बुखँ पिदन। २४४ दँ न्ह्यवंनिसें थःगु मातृभाषाप्रति राज्यं याना वयाच्वंगु विभेद व पक्षपातपूर्ण व्यवहारं दुःखी जुयाच्वंपिं नेवाःतय्गु नुगः लय्ताल।
नेवाः स्वायत्त राज्य पलिस्थाय् आशाकुति जुयाच्वनाम्ह जि नं लय्ताया। छेँय् वया। इन्टरनेट चायेका। नेकपा (एमाले) सिपिएन यूएमएलया साइट चायेका। जिं अन एमालेया कमेन्ट खना देय्या प्रधानमन्त्रीं नेपाली बाहेकया राष्ट्रभाषां सम्बोधन याःगु थ्व हे न्हापांखुसी मखु। थ्व स्वयां न्ह्यःया प्रधानमन्त्रीतय्सं नं मैथिली, भोजपुरी आदि भासं सम्बोधन यायेधुंकूगु दु।' मेगु कमेन्ट स्वयां भाजु टिकाराम भट्टराईजुया 'भोटया राजनीतिइ माओवादी आः मेपिं स्वयां फरक मखु धइगुया प्रमाण खः थ्व।' अथे हे मेगु कमेन्ट स्वया सीपिएन युनिफिकेशन क्याम्पेनया 'माधव नेपालं नं थः प्रधानमन्त्री जूबलय् भोजपुरीं सम्बोधन याःगु खः।'
थ्व नेकपा (एमाले) सीपिएन यूएमएल नांगु साइट देय्या स्वंगूगु तःधंगु राजनैतिक दल एमालेया आधिकारिक साइट खः वा मखु जिं मसिउ। अथे खःसां थ्व साइटय् व्यक्त अभिव्यक्तित प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईं नेवाःतय्गु मन त्याके फुगु खँय् नुगः मूगु तथ्य धाःसा छ्वातां खने दत। प्रमंया सम्बोधनं लय्ताःगु जिगु मन थ्व कमेन्ट स्वस्वं वाइँइ मिन। उकिं जिं थ्व साइटया 'वाल' य् च्वया बिया, 'नेकपा (एमालें) माओवादीया आरिस यायेगु त्वःति, माओवादीं स्वयां अप्वः जनसमुदायया मन त्याके फयेमा, राष्ट्रिय सम्बत् नेपाल सम्बत् ११३२ न्हूदँया लसताय् पार्टी कार्यकर्तायात मंगलमय शुभकामना।'
धात्थें धायेगु खःसा थ्व साइटया कमेन्टं जि असन्तुलित जुया। हाकनं मेम्ह भाजु जी.सी. पशुपतिया कमेन्ट वल 'झीपिं दकलय् न्हापां नेपाली खः व झीगु राष्ट्र भाषा नेपाली खः। जातीय आधारय् झीगु राज्यत दयेकेगु खाका ला माओवादीं न्हापा हे धायेधुंकूगु खः। जुइफु सकसिगुं थःथःगु विचार दइ अय्नं जाति, धर्मया नामं राजनीति यायेगु बांलाःगु मखु। माओवादीं जाति धर्मया नामं हे राजनीति यानाच्वंगु जिं तायेकागु दु। 'जितः झन तं पिहांवल। जिं प्रत्युत्तर च्वया, '२४४ दँनिसें दमनया घतय् च्वलाच्वंगु जिगु मातृभाषा थौं समाप्त जुइगु स्थितिइ थ्यनाच्वंगु दु। थौंया दिनय् नं जिगु हे थाय्बाय् दुनेया ज्याकुथी जिगु मातृभाषां नं कार्य व्यवहार याये दयेमाः धयाबलय् हजार कुतर्क छाय्? ०६२/०६३ सालया जनआन्दोलनं नेवाःत नं सार्वभौमसत्ता सम्पन्न जूगु मखुला?' थुकथं न्हूदँया छवाः जिं थःत पूर्णरुपं सन्तुलित याये मफुत।
थ्व साइटया कमेन्टं जिगु नुगलय् असन्तुष्टि ब्वलंगु क्वलाःगु हे मखु। जिं स्वदँत्या न्ह्यवंनिसेंया नेकपा एमालेया गतिविधित लुमंका। झन असन्तुष्टि ब्वलन। २०६४ सालया संविधानसभाया निर्वाचन लुमन। देन्यंकं एमाले बूगु लुमन। स्वनिगलं एमालें छगू हे सीट त्याके मफुगु नं लुमन। देन्यंकं माधव नेपाल, के.पी. ओली लिसें ततःधंपिं नेतात बूगु नं लुमन।
खः ०६२/०६३ या जन आन्दोलन लिपा देशय् छगू तःधंगु हिउपाः वःगु खः। संघीयताया लहर वःगु खः। उत्पीडित जातितय्सं थःगु अधिकारया सः थ्वयेकूगु खः। आदिवासी जनजातितय्सं स्वायत्त राज्यया रुपय् राजनैतिक अधिकारया सः थ्वयेकूगु खः। अले फुक्क राजनैतिक दलतय्सं थ्व फुक्क खँय् सहमति प्वंकुसें फुक्क कथंया न्यायिक अधिकार प्रतिस्थापन यायेगु प्रतिवद्धता नं प्वंकूगु खः।
वंगु स्वदँत्या न्ह्यवंनिसें नेकपा एमालेया नेवाः कार्यकर्तातय्सं नेकपा एमालेया दस्तावेज (आठौं महाधिवेशनया राजनैतिक प्रतिवेदन, संविधानसभाय् प्रस्तुत याःगु पार्टी घोषणा पत्र, संविधानसभा राज्य पुनर्संरचना समितिइ प्रस्तुत याःगु एमालेया अवधारणा पत्र व थीथी ईया अ.पा.नि.आदि) या कलात्मक व्याख्या यासें नेकपा (एमाले) स्वायत्त नेवाः शासनया विपक्षय् मदुगु खँ थुइकेगु तःधंगु कसरत यानाच्वंगु खः। नेवाः नेतातय्गु खँ न्यनाः नेवाः जनसमुदाय पत्याः नं जुइतर बहनी जा नयाः टिभि स्वयेबलय् संघीयता बारे झलनाथ खनाल, माधव नेपाल, के.पी.ओली, शंकर पोखरेल, ईश्वर पोखरेलंनिसें आपाः धइथें एमालेया ब्रम्हू नेतातय्गु धापू न्यनेबलय् धाःसा हानं दुगंछि विश्वास म्हो जुया वनी। थ्व कथहं थौं तकं न्ह्यानां तुं च्वंगु दु। नेकपा एमालेयात नेवाः (फुक्क जनजाति तय्गु) नं जनसमर्थन न्हिथं म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु।
नेकपा (एमाले)या भातृ संगठन कथं नेपाल लोकतान्त्रिक आदिवासी जनजाति महासंघ नांया छगू महासंघ नं दु। थ्व महासंघ अन्तर्गत स्वनिगलय् लोकतान्त्रिक नेवाः संघ नांया छगू जातीय संगठन नं दु। थ्व जातीय संगठन तुलनात्मक रुपय् सक्रिय नं दु। थ्व जातीय संगठन स्वनिगः दुने जक मखु स्वनिगः पिने नं नेवाः समुदाय दुने एमालेया राजनीति न्यंकेत च्वन्ह्याःगु कुतः यानाच्वंगु दु।
छुं नं भातृ संगठनया मू तातुना धइगु जनसमुदायया दथुइ मां पार्टीया छबि उज्वल यायेगु, साख अप्वयेकेगु अले व पार्टीया नेतातय्गु विश्वास अप्वयेकेगु खः। तर थ्व कुतलय् नेवाः समुदाय दुने थ्व जातीय संगठनया नेतातय्गु थःगु हे राजनैतिक विश्वास म्हो जुजुं वनाच्वंगु यथार्थ झीगु न्ह्यःने दु।
स्वनिगः दुने नेकपा एमालेप्रति सहानुभूति तइपिं नेवाःत म्हो मजू। तर गन नेवाः स्वायत्त राज्यया न्हय्सः दनी अन फुक्क नेवाःत छधी छप्पँ मजुइ हे मखु। स्वायत्त राज्यया न्ह्यसः धइगु राजनैतिक न्ह्यसः खः। उकिं थ्व न्ह्यसः लिसे राजनैतिक दलतय्सं थःगु स्वापू क्वातुके हे माः। नेकपा (एमालें) नेवाः स्वायत्त राज्यया पक्षय् स्पष्ट व क्वातुक दन धाःसा नेकपा (एमाले) या पक्षय् स्वनिगःया नेवाःत हाकनं छकः ह्वानाक्क हे च्याइ। २०६४ सालया संविधानसभाया निर्वाचनय् तंगु साख हाकनं प्राप्त जुइ। मखुसा भीरं कुतुंवंम्ह सायात सुना ब्वह फये फइ?

More Stories Like this