माध्यमिक तहलय् नेपालभाषा दुथ्याकेत सहलह

शीला साय्मि
स्कूल तगिमय् नेपालभाषा अनिवार्य मयाःतले संघर्ष याये मालीगु खनेदु। संघर्ष समितिपाखें उगु गोष्ठीं पिकाःगु सुझावयात कयाः थवंथवय् सहलह यासें उकियात सुझावया रुपय् शिक्षामन्त्री समक्ष पेश यायेगु निर्णय याःगु दु।
माध्यमिक तहया पाठ्यक्रमय् नेपालभाषा विषय अनिवार्य रुपं दुथ्याकेगु बारे नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं छगू सहलह मुँज्या यात। नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग, पाटन क्याम्पसय् जूगु उगु मुँज्याया सभापतित्व विभागया नायः प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधरं यानादीगु खः। पाठ्यक्रम विकास केन्द्रं न्हूगु पाठ्यक्रम दयेका हे च्वंगु इलय् आः वइगु शैक्षिक सत्रंनिसें हे माध्यमिक तहलय् नेपालभाषा दुथ्याकेगु बांलाःगु ह्वःताः वयाच्वंगु खँयात ध्यानय् तयाः संघर्ष समितिं उगु अन्तर्क्रिया ज्याझ्वः याःगु खः।
ज्याझ्वलय् नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति शिक्षा कवःया नायः डा. चुन्दा बज्राचार्यं ज्यापौ न्ह्यब्वयादीगु खः। ज्यापती वि.सं. २०४७ सालया संविधान व २०६३ सालया अन्तरिम संविधानय् नं मांभासं शिक्षा कायेगु हक दइ धका: न्ह्यथनातःसां पाठ्यक्रमय् यानातःगु व्यवस्थां यानाः धाःसा उगु हक उपभोग याये मखनाच्वंगु खँ धयातःगु दु। आः दयेकातःगु पाठ्यक्रम संशोधन यानाः उकी भाषागत समूह जक अलग्ग ब्वने दयेमाःगु, नेपाली व अंग्रेजी भाषायात ऐच्छिक विषयय् दुमथ्याकेमाःगु, कक्षा ६, ७ व ८ य् नं नेपालभाषा ब्वंकेमाःगु, मातृभाषा वा स्थानीय भाषाया निंतिं अलग्ग हे व्यवस्था जुइमाःगु, संस्कृत भाय्यात बियातःगु ब्याकरणया १०० अंकयात क्वपालाः ५० अंक नेपालभाषायात बीमाःगु, बुद्ध धर्मया शिक्षाय् गुम्बा व विहार जक समावेस यानातःगुली महायानी बज्रयान नं दुथ्याकाः नेपालभाषा अध्ययन याये दइगु ब्यवस्था जुइमाःगु सुझाव न्ह्यथना तःगु दु।
ज्यापौया न्ह्यब्वये धुनेवं थःथःगु बिचाः तयेगु झ्वलय् नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्राकारं स्थानीय भाषा छ्यःगु थासय् वा पुचलय् बाहुल्यताया आधारय् स्थानीय भाषात हे जक तयेमाः, नेपाली वा अंगेजी तये मजिउगु खँ कनादिल। नेवाः शिक्षा गुथिया बिष्णु चित्रकारं नेपालभाषा विषय अध्ययनया इतिहास स्वयेमाःगु, सचेत नागरिकं चाहे जू कथंया शिक्षा नेपालभाषा विषयं बीमाःगु व स्कूलं नेपालभाषायात गुकथं ब्यवहार यानाच्वन थुइके माःगु खँ कनादिल। उगु हे गुथिया देबदास मानन्धरं नेपाली भाषायात कम्यूनिकेसन ल्याङ्ग्वेज धयातःगु खःसा उगु हे स्तरं जक अध्ययन अध्यापन यायेमाःगु व थुकी साहित्य दुथ्याके मजिउगु खँ कनादिल। प्रा. चन्द्रमान बज्राचार्यं आः दयेका तःगु पाठ्यक्रम खस भाषाभाषीतय्त जक छिंक दयेकातःगु जुयाः भाषानीति कथंया शिक्षा नीति तयार यायेमाःगु बिचाः प्वंकादिल। नेवाः मोर्डन स्कूलया प्रिन्सिपल दिपक तुलाधरं भाषायात अनिवार्य यायेधुंकाः हानं ऐच्छिक विषयय् दुथ्याके मजिउ धासें पाठ्यक्रम विकास केन्द्रयात संघर्ष समितिपाखे संघर्षया हे रुपं व भाषा पुचःपाखें नरम ब्यवहारं दबाब बिया च्वनेमाःगु सुझाव बियादिल। प्राध्यापक बज्रमुनि बज्राचार्यं मातृभाषा अनिवार्य कथं हे ब्वंकेमाःगु बिचाः प्वंकादिसें एजुकेशन (शिक्षा) विषय कयाः ब्वनीपिंत नेपालभाषा विषयया लाइसेन्स मदुगु खँय् चिउताः प्वंकादिल।
अगिब बनेपालीं पाठ्यक्रम विकास केन्द्रं झीगु प्रस्ताब माने मयात धाःसा प्रतिकारया निंतिं तयार जुयाच्वनेमाः धयादिल।
नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया सचिवालय कजि मल्ल के. सुन्दरं नेवाः स्वायत्तता आन्दोलन नापनापं थज्याःगु विषयय् नं ध्यान बीमाःगु नापं शिक्षा नीति निर्माता व राजनैतिक तहयापिं मनूतनाप सहलह याना वनेत नं पहल यायेमाःगु बिचाः प्वंकादिल।
समितिया नायः प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधरं स्वायत्त राज्य वये न्ह्यः हे भाषाया निंतिं नेवाःतय्सं संघर्ष याना वनेमाःगु व उकिया निंतिं आवंनिसें हे अभ्यास यायेमाःगु जुयाः थुकथंया ज्याझ्वः न्ह्याकागु खँ कनादिल।
लुमंकेबहः जू, २०२८ साल न्ह्यः कलेजय् भर्नाकुलर प्रणाली दुगु खः। अथे हे ५० नम्बरया नेपालभाषा विषय ब्वनेगु नं व्यवस्था दुगु खः। गुकिं यानाः आपालं नेवाःतय्सं नेपालभाषा कयाः ब्वनेगु अवसर दुगु नं खः। २०२८ सालं नया शिक्षा लागू जुसेंलि नेपालभाषा विषय ब्वनेगु ब्यवस्था बन्द याना बिल।
२०५८ सालं जगतसुन्दर ब्वनेकुथिया ग्वसालय् सरकारी स्कूलया हेडमास्टरपिनि पुचलं हरेक स्कूलय् नेपालभाषा ब्वंकेगु निंतिं पहल याःगु खः।
वयां लिपा डा. मंगलसिद्धि मानन्धर शिक्षामन्त्री जूगु इलय् नं ज्ञापनपत्र लःल्हाःगु खः। तर वयां प्यन्हु ति लिपा ई वय्कः पदमुक्त जुयादिल। केशव स्थापित येँ मनपाया मेयर जुयाच्वंगु इलय् नं स्थानीय निकायपाखें हे नेवाःभाय् ब्वंकेगु पहल जूगु खः। तर ज्या याये मफुत। गंगालाल तुलाधर शिक्षामन्त्री जूगु इलय् भाषा नीतिया विषयय् ज्या यायेगु कुतः याःगु खः। तर ज्या हे न्ह्याये मलावं हे वय्कः नं पदमुक्त जुयादिल।
संघर्षया कुतः धाःसा आःतक नं जारी हे जुयाच्वंगु दुसा आः वयाः संघर्ष समितिया पहलय् थुगु ज्या जुयाच्वंगु दु। स्कूल तगिमय् नेपालभाषा अनिवार्य मयाःतले संघर्ष याये मालीगु खनेदु। संघर्ष समितिपाखें उगु गोष्ठीं पिकाःगु सुझावयात कयाः थवंथवय् सहलह यासें उकियात सुझावया रुपय् शिक्षामन्त्री समक्ष पेश यायेगु निर्णय याःगु दु।
प्यदँ न्ह्यवंनिसें स्थानीय स्वायत्त ऐन अन्तर्गत स्थानीय भाषा दयेमाःगु आधारय् नेवाः स्यनामि गुथि नेपालमण्डलया पहलय् नेपाल आदर्श माविइ नेपालभाषा कक्षा क्वंनिसें ब्वंकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। थुकिया निंति नेवाः जाति उत्थान कोषं आर्थिक ग्वाहालि यागु खः।

More Stories Like this