संघीयतायात 'वैज्ञानिक' दयेकेगु खँ गनं वल ?
नेपाल प्रदेश प्रदेशया संघीय राज्य जुइबलय् देय्या अर्थतन्त्रं फये फइ वा मफइ, अले स्वयम् प्रदेशत नं कंगाल जुल धा:सा छु यायेगु धइगु सवाल नं पिमदंगु मखु । आ: प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टरार्इ नं संघीयताया सवालय् विवाद यायेमा:गु जरुरी मदु, तर संघीयतायात गुकथं वैज्ञानिक दयेकेगु धइगु खँया लिस: मालेमा:गु खँ पिथंबलय् नेपा: दुनेया हे स:स्यू बुद्धिजीवी धा:पिसं पिथनाच्वंगु थ्व खँया नं लिस: मालेमा:गु हे जूगु दु । तर थुकिया लिस: बीगु धइगु अ:पुगु ज्या मखु, अझ वसिकं नं प्रदेशत गठन जुइधुंका: स्रोत परिचालन गुकथं यायेगु धइगु सवाल नं वइ । अर्थात् कन्हय् कार्यान्वयनया झ्वलय् हे थुकिया लिस: मालेगु ज्या जुइमानि । मेगु खँ नेपा:या नेतातसें पहिचान व सामथ्र्यया आधारय् स्वायत्त प्रदेशया निर्माण् यायेगु धका: धा:सां नेपालय् १०१ गू जाति दुगु व ९० सिकं आपा: भाषा दुगुलिं छु यायेगु धइगु खँय् अलमल जुयाच्वंगु दु । दक्व जात–जाति व भाषाभाषीया पहिचान स्थापित जुइमा: । तर थथे धायेवं तुं १०१ गू जातियात वा जातिया नामं प्रदेश दयेकेगु ला मखु, थुकिया नितिं उगु जाति प्रदेशस्तरय् विकास जूगु वा सामथ्र्य दुगु नं जुइमाल । हानं छु न्ह्यस: दइ धायेबलय् अथे ख:सा सामथ्र्य मदुपिनि पहिचान गुकथं स्थापना जुइ ?
थुकिया लिस: थ्वहे ख: कि सामथ्र्य मदुपिन्त नगरपालिका, गाविस व वडास्तरय् तक स्वायत्तता बीगु जुइ, गुगु आ: प्रदेश निर्माण्या झ्वलय् न्ह्या: वनाच्वनागु इलय्या विषयवस्तु मखु ।
अथेजूगुलिं प्रदेश विभाजन अर्थात् नेपालय् संघीयतायात वैज्ञानिक रुपं निर्माण् यायेगु धइगु सवालया झ्वलय् हे थ्व पहिचान व सामथ्र्यया खँ न्ह्य:ने व:गु ख: । आ: भौगोलिक रुपं सीमांकन यायेगु ज्याय् गुगु समस्या दु, उकियात नं वैज्ञानिक रुपं ज्यंकेमाल । प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टरार्इ नं सकसितं पहिचान बीगु नितिं उपस्वायत्त राज्यया नं व्यवस्था यायेगु खँ ल्हानादीगु दु, गुगु थौंकन्हय् चर्चा व छलफलया विषयवस्तु हे मखु । थुकिं ला वय्क: स्वयम् हे आ: न्ह्यानाच्वंगु विषयवस्तुइ छु जुयाच्वंगु दु धइगु विवरण् मदुगु खँ सीदत ।
वास्तवय् झीसं झीत जक स्वायत्त राज्यया माग यानाच्वनागु मखसें नेपालय् संघीयतायात संस्थागत यायेगु खँय् नं स: ल्ह्वनाच्वनागु ख: । नेवा:त थनया सुसंस्कृत जाति जक मखु, न्हापा नेपाल मण्डल दुने शासन दुपिं नं ख: । वास्तवय् नेवा:त छगू राष्ट्र हे ख: । उकिं माओवादीतसें छगू इलय् जातिया लिधंसाय् मखु, राष्टि्रयताया लिधंसाय् प्रदेश विभाजन यायेगु खँ पिथंगु ख: । थन वैज्ञानिकताया सवाल थुगु इलय् पिदनाच्वंगु दु, गुगु इलय् नेपा:या प्रमुख प्यंगू दलया दथुइ विज्ञ समूह दयेका: ज्या यायेगु खँ न्ह्यानाच्वंगु दु ।
मेखे 'विज्ञ समूह' दयेका: जातितय्गु अधिकारयात मबीगु षडयन्त्र जुयाच्वंगु दु धका: माओवादी दुनेया हे वैद्य पक्षं खँ ल्ह्वनाच्वंगु दु । विज्ञपुच: वास्तवय् राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु धइगु कांग्रेस व एमालेया कुत:यात माने मयासें व:गु ख: । आयोग सिकं 'विज्ञ पुच:' नामं कमजोर ख:सा ज्यां वहे आयोग सरह दयेकेगु व राज्य पुनर्संरचना व राज्य शक्तिया बाँडफाँड समितिं तयार या:गु प्रस्तावयात स्यंकेगु कुत: जुइफुगु खतरा दहे दनि । अथे जूगुलिं आ:या सवाल धइगु विज्ञ पुचलं संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना व राज्य शक्तिया बाँडफाँड समितिं सिकं च्वय् च्वना: छुं नं निर्ण्य याये दइमखु धइगु स: थ्वये धुंकूगु दु । आ: झीपिं उकथं हे न्ह्या: वनेमा:गु खनेदु । आ:या आवश्यकता धइगु वहे समितिं तयार या:गु प्रस्तावना जगय् च्वना: हे झीपिं न्ह्या:वनेमा: ।
News Location:
More Stories Like this
नेवा: आन्दोलनया उपलब्धी जनजाति आन्दोलनय् नेतृत्वया सवाल सामुद्रिक रेशमया लँ सम्बन्धी न्हापांगु एक्स्पो जनजाति आन्दोलनय् पद्मरत्नया नेतृत्व हिन्दूराष्ट्रया खँ आ: छाय् ?
