जनबहालय् पँय्ताः स्यनेगु ज्या

शीला साय्मि
थ्यंमथ्यं न्यय्दँ लिपा जनबहालय् पँय्ताः स्यनेगु ज्या न्ह्यात। जनबहाःद्यःया हरेक गतिविधिइ पँय्ताः पुइमाः। अथे नं पँय्ताः पुइपिनि ल्याः धाःसा तसकं म्हो जुयाच्वंगुलिं थुगु बाजंया संरक्षण याये तसकं हथाय् जूगु वाःचायेकाः वंगु यँलाथ्व पारु कुन्हुंनिसें थुगु ज्या न्ह्याकूगु खः। मुक्कं नीन्याम्ह ल्याय्म्हतय्सं चिउताः कयाः स्यंवःगु खःसां नं झिम्हेस्यां जक हे पूवंक सयेका काःगु दु।
जनबहाःद्यः रथय् बिज्याकीबलय् व रथं क्वकयाः बाहालय् लित हइबलय् पँय्ताः पुइमाः। जनबहाःद्यः जात्रा जुइबलय्, झिंनिदँय् छक्वः सम्यक पर्व जुइबलय् जनबहाःद्यः (प्रतिमूर्ति) हनुमानध्वाखा व स्वयम्भू यंकीबलय् नं पँय्ताः मपुसें मगाः। थ्व बाहेक गुंला लछि व कार्तिक लछि नं जनबहालय् बहनी बहनी तुतः सहित पँय्ताः पुइगु याः।
पँय्ताः नापं ताः, बबू व क्वताः नं थायेगु याइ। मेमेगु थासय् बाजंया दकलय् लिपा जक पँय्ताः पुइगु याइगु खःसां जनबहालय् द्यःया आराधना यायेगु कथं व भिंगु ज्या कथं पँय्ताः पुइगु याइ।
पँय्ताःया बोल आपालं दु। अथे नं थन धाःसा द्यः ल्हायेगु निपु, छादन व झप यानाः प्यंगू बोल जक स्यने धुंकूगु दु। मेमेगु बोल मध्ये षटंगार चसपति लगायत बाँकी दुगु द्यःल्हायेगु निपु स्यनेगु तयारी नं जुयाच्वंगु दु। झप मंगलया बोल खः।
स्यनेगु ज्या धाःसा मरुया पीगं ननिया तबःतय्गु ग्वाहालिं जुयाच्वंगु खः। जनबहाःया पुलांगु थःगु हे बोल थःपिंसं हे स्यनेगु यानाच्वंगु खःसा थःपिंसं मसिउगु थःगु हे बोलत वय्कःपिंके सयेका कायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु।
जनबहाःया कसाःतय्सं मू जिम्मा कयाच्वंगु पँय्ताः जात्रा, पर्व न्ह्याकेगु निंतिं जनबहाःया गुरुपिंसं क्वातुक लिधंसा बियाः न्ह्याकाच्वंगु दु। अथे जूगुलिं पँय्ताः न्ह्याकेगु ज्याय् कसाः व गुरुजुपिनि उतिकं हे भूमिका दु।
पँय्ताः धायेबलय् सिजःया ताःहाकःगु कथि, गुकी न्ह्यःने म्वाहालि थें च्वंगु म्हुतु दइसा लिउने हुतिया कपं गुगु थासय् छगू ह्वः दइ। उगु ह्वः म्हुतुइ दिकाः पुइगु याइ। अथे हे दथुइ नं छपु वा निपु कथि स्वानातःगु दइ गुगु कथिं सःया लेन्स मिले यायेगु ज्या याइ। थुकियात साथ बीत छपु मू कथि नं दयेकातःगु दइ।
पँय्ताः पुयाः देवगणपिंत न्यंकीगु जुयाः थ्व बाजँयात 'देव सुर' नं धाः। नेपाल संवत् सुरु जुइ न्ह्यः हे पँय्ताः पुइगु चलन दयेधुंकूगु खः। अथे नं सुरुवातया खँ ल्हायेबलय् चर्या नृत्य नापनापं हे थुगु बाजंया नं सुरुवात जूगु अनुमान दु। पँय्ताःया राग मेमेगु बाजं स्वयां अलग हे दइगु जुयाः शाक्य व बज्राचार्यपिंसं हे विशेष रुपं थुगु बाजं पुइगु याः। मेमेगु जातिं पूसां नं भचा भचा पाःगु खने दइ।
थुगु पँय्ताः स्यने ज्याय् सक्रिय जुयाः न्ह्यचिलादीपिं जनबहाःया नीलकाजी शाक्य, मानिकरत्न कसाः व पूर्णवीरसिंह कसाः खः। वय्कःपिनि तःधंगु कुतलं हे थुगु ज्या सम्भव जूगु खः। अथे हे प्रशिक्षण बियादीपिं गुरुपिं चिनिकाजी ताम्राकार व स्वतन्त्रबहादुर ताम्राकारपिं नं सुभाय्या पात्र जुयादी।
न्हापा न्हापा कुम्हः प्याखं हुइकीबलय् असंयापिंसं नं पँय्ताः पुइगु याः। थौंकन्हय् कुम्हः प्याखं हुइकेगु हे बन्द जुइधुंकल। झनिदँया सम्यक जुइबलय् मरुयापिंसं स्वयम्भु वनाः पँय्ताः पूवनेगु याइ। मखं बहाःयापिनि भिंनिदँया पाल्हाःद्यःया जात्राबलय् जक पिहां वनाः पूवनेगु याइ। गुंला लछि व कार्तिक लछि जनबहालय् पँय्ताः पुइबलय् तुतः नं ब्वनेगु याइ। सकिमिला पुन्हि कुन्हु पँय्ताः पुइगु ज्या (लछिया दुने) क्वचायेकीगु खःसा बहनी हलिमलि नं ब्वयेगु याइ। अष्टमी कुन्हुंनिसें पुन्हि तक पँय्ताः पुइ धुन कि प्रसाद कथं छुस्यामुस्या नं इना नयेगु चलन दु। हलिमलि ब्वयेगु जनबहाःनापं बाहाबाहालय्, बही, चुक, साः, ननि लगायत येँ, यल व ख्वप लगायत नेवाःतय्गु वस्तीइ चलन दु। छुस्यामुस्यां द्यः लगायत थीथी वस्तु, द्यः आदिया आकार वयेक मन्दः च्वयेगु नेवाःतय्गु कला प्रदर्शन यायेगु छगू कथंया ह्वःताः नं खः। हलिमलि ब्वयेगु त्वहचिनाः थुगु कला ब्वयेगु ज्या नेवाः समाजय् थौं तकं जूनि।

More Stories Like this