धर्मनिरपेक्षता राष्ट्रया विडम्वना

अमीर ताम्रकार

धार्मिक स्वतन्त्रता हरेक मनूया चाहना खः । तर चाहना दयां वा यानां स्वतन्त्रता प्राप्त जुइमखु । अधिकार फ्वनां दइमखु धयागु मान्यताकथं गन गन धर्मया नितिं संघर्ष जुल अनअन ताःई लिपा धार्मिक स्वतन्त्रता प्राप्त जूगु दु । अथ्य स्वयांनं थौं नं यक्कों देशय् धार्मिक स्वतन्त्रता मदु । धर्मनिरपेक्षताया नितिं सः थ्वयेकेगु ज्या जूसां उकियात कयाः अप्वः आशा यायेगुया नं छुंहे आवश्यकता मदु । विशेष यानाः मुस्लिम धर्मयात राज्ययाहे धर्म नालाः धर्मपेक्ष देश यानावयाच्वंगु मुस्लीम वहुसंख्यक देशय् धर्मनिरपेक्षता मबिसे गाइमखु । हाल वयाच्वंगु लोकतन्त्रया आन्दोलनं यक्को मुस्लीम धर्मपेक्ष देशतय्सं थःगु पुलांगु लँपु त्वःताः न्हूगु लँ धर्मनिरपेक्ष देय् मदयेकुसे सम्भव मदु, मगाः । विशेष यानाः छगू जक नश्ल, धर्म, वर्ण, जात दुथाय् स्वयाः वहु नश्ल, बहुधर्म व वहुजात जाति दुथाय् धर्मपेक्ष जुइफैमखु व उज्वःगु वहुसंस्कृतिया देशय् धर्म निरपेक्षता व्यवस्था मयाकं सुख मदु । नेपाः नं छगू वहु संस्कृति, वहु जातजातिया देश जूगुलिं थन छगू धर्म, छगू संस्कृति, छगू भाषा सम्भव मदु । उकिं हे जनताया चाहना, इच्छा व आवश्यकता कथं राज्य व्यवस्था मजुलकि उगु व्यवस्था प्यन्हुया पाहां जुइगु खँय् शंका मदु ।

नेपालय् १०४ दँया जहांनिया राणाशासन छाय् वन ? ३० दँया तानाशाही पंचायती व्यवस्था छाय् निर्मूल जुल ? २४० दँनिसे एक छत्रीय राज्य चलय् यानावयाच्वंगु राजतन्त्रया छाय् अन्त जुल ? थुकिया छगू जक लिसः खः थुमिसं जनताया चाहना व राष्ट्रया आवश्यकतायात थुइके मफुत । शोषण व दमनय् न्ह्याइगु छुंनं शासन व्यवस्था आः नेपालय् जक मखु विश्वया छुंनं कुनय्, छुंनं देशय् सम्भव मन्त । शोषण व दमनं राज्य न्ह्याकेगु आः सम्भावनाहे मदये धुंकल । नेपालय् नं सम्भावना मन्त । नेपाली समाज वहुभाषिक, वहु धार्मिक देश खः । देशय् हिन्दु, वौद्ध, मुस्लिम, किराँत, कृश्चियन, शिख, जैन, वहाई लगायत डर्जनौ धार्मिक सम्प्रदायत दु । धार्मिक इतिहासपाखे मिखा वीगु खःसा, नेपाःया संवैधानिक व्यवस्था कथं २००४ सालय् दकले न्हापां मौलिक हक अन्तर्गत धार्मिक स्वतन्त्रता व्यूगु खः । छुंनं धर्म विशेषयात छुंनं थाय् मविसे छगूकथं धर्म निरपेक्षताया वकालत याःगु खः । थुया लिपा २००७ सालय् नेपाःया अन्तरिम शासन विधानं धर्म व राज्यया दथ्वी छुंनं स्वापू मतसे धर्मया लिधँसाय् राज्यय् छुंनं भेदभाव मयाइगु खँया प्रत्याभूति याःगु खः । नेपाः अधिराज्यया संविधान २०१५ पाखें नं धार्मिकरुपय् राज्यं धर्म मयाःगु खः । तर जुजु छम्ह धाःसा हिन्दु धर्मावलम्वी जुइमाः धयातःगु खः । जुजु हिन्दु जुइगु तात्पर्य अप्रत्यक्षरुपंहे थजु राज्यं व्यवहारिकरुपं हिन्दु धर्मयात बहः काःगु स्पष्ट जुइ । थुयालिपा २०१९ साल संविधानया २०३७ सालय् जूगु स्वक्वःगु संशोधनं जक नेपाः राज्ययात दकले न्हापां हिन्दु अधिराज्यया रुपय् परिभाषित याःगु खः । नेपाल अधिराज्यया संविधान, २०४७ पाखें नेपाःयात हिन्दु राज्य घोषणा यानाः धार्मिक स्वतन्त्रतायात व्यक्तिया मौलिक अधिकारअन्तर्गत तयेगु ज्या यात । मनूया धर्म प्रचलनय् वयाच्वंगु परम्पराया मर्यादा तयाः थः पूर्वजतपाखें न्ह्यानावःगु धर्मयात कयेच्यानाः धार्मिक स्वतन्त्रताया अभ्यास यायां वनेगु अधिकार विल । थुगुकथं संवैधानिक रुपं धर्मयात राज्यं छगू धर्मयात कयेच्यायेगु ज्या जुइवं धार्मिक स्वतन्त्रता खटराय् लाःवन व गैर हिन्दुतय्त अनेक छलछाम व षडयन्त्र यायां धार्मिक अतिक्रमण यायेगु ज्याया शुरुवात जुल । मल्लकालिन इलय् जयस्थिति मल्लया पालय् दयेकूगु नीति नियमत नं मानव हिन्दु धर्म शास्त्रतय्गु प्रभावं दयेकूगु खनेदु । धर्मशास्त्रयाहे आधारय् जुजुपिसं थःयात अधिकार दुगु वा द्यःनंहे अधिकार विया छ्वयाहःगु कथंया विचाःया प्रसार प्रचार यात । १९१०या मुलुकी ऐनं नं हिन्दु धर्म आचार संहिता व नियम नालाः काःगु खनेदु ।

धर्म निरपेक्ष देशय् छुंनं धर्मयात राज्यं कयेच्याइगु ज्या जुइमखुसा धर्मपेक्ष राज्यय् थ्व सम्भव मदु । नेपाःया अन्तरिम संविधान २०६३ सं नेपाःयात धर्मनिरपेक्ष राज्यया रुपय् आत्मसात याःगु खः ।
धर्म निरपेक्षताया परिभाषित यायेगु झ्वलय् स्वता खँ प्रचारय् वयाच्वंगु दु ।
१) राज्यं धर्मयात छुं विषयकथं मकायेगु वा राष्ट्रं धर्मयात सम्वोधन मयायेगु ।
२) राज्यया धर्मनाप छुंहे स्वापू दइमखु । राज्य व धर्म निगू व्यागलं विषय खः ।
३) राज्यं छुंनं छगू धर्मयात मान्यता मवीगु वा हःपाः मवीगु । फुक्क धर्मयात समान दृष्टि व व्यवहार यायेगु ।
२०५८ सालया जनगणनाकथं नेपालय् दकले अप्वः हिन्दु धर्म नालाकाइपिं दु । थुया लिपा वौद्ध, मुस्लिम आदि वइ । अवलेया तथ्यांक कथं हिन्दु ८०.६२ प्रतिशत, वौद्ध १०.७४ प्रतिशत, मुस्मां ४.३० प्रतिशत, किराँत ३.६० प्रतिशत, कृश्चियन ०.०३ प्रतिशत, शिख ०.०३ प्रतिशत, जैन ०.०२ प्रतिशत, वहाई व मेमेगु ०.३५ प्रतिशत दु । थ्व तथ्यांक आधारभूत रुपं कायेगु याःसां विस्वस्त धाःसा मखु । धार्मिक रुपं छगू जक धर्मया छगू जक थासय् मदु, थुपिं अधिराज्यया थीथी थासय् छरे जुयाः च्वनाच्वंगु दु ।

थुगु तथ्यांङ्कय् हिन्दु धर्म नालाकाइपिं ८० प्रतिशत मदु । जनसंख्याया आधारय् जक धायेगु खःसां नं खसतय्गु ल्याः जम्मा २७.१५ प्रतिशत जक दु । थुकी क्षेत्री १५.८ प्रतिशत अर्थात ३५,९३,४९६ दु व ब्रम्हू १२.७ प्रतिशत अर्थात २८,९६,४७७ दु । थुपिं निगुलिं याना कुल जनसंख्या ६१,९०,१७३ जुइ । थुगुकथं स्वयेवलय् जनसंख्याया ल्याखं २७ प्रतिशत व धर्मालम्वित ८० प्रतिशत धायेगु उचित मजू । अथ्यहे नेवाःतय्गु जनसंख्या १२,४५,२३२ दुसा, तामाङ्गत १२,८२,३०४ अर्थात ५.६ प्रतिशत २.४ प्रतिशत अर्थात ५.४३,५७१ लिम्बुत १.६ प्रतिशत अर्थात ३,५९,३७९ दु । थुपिं दक्को वौद्ध धर्म नालाकाइपिं खः । थुगु ल्याखं स्वयेवलय् वौद्ध धर्मया ल्याः जानाजानहे मिलय् मजू धकाः धायेथाय् दु । आः वइगु जनगणनाया तथ्याङ्कं नं थ्व खँयात प्रमाणित याइगुहे जुइ । गन तक्क कृश्चियनतय्गु ल्याः दु थ्व नं सही मखु । २०५८ सालय् ०.०३ प्रतिशत दुपिं कृश्चियनत आः वयाः अप्रत्याशितरुपं अप्वइगु तःधंगु सम्भावना दु । थुकिया कारण मेमेगु धर्म व उकिया जिम्मेवार धार्मिक नेतात यथास्थितिइ दुसा कृश्चियनतय्सं छगू मास्तर योजना दयेकाः नेपालीतय्गु छेँय् छेँय् वयाः धर्म परिवर्तन याकेगु अभियानहे न्ह्याका वयाच्वंगु दु । मेमेपिं धर्मया जिम्मेवार नेता व संघ संस्थात सुम्कहे च्वनाच्वनेगु खःसा आः दुगु धार्मिक मनूतय्गु ल्याः आः वइगु जनगणनाय् नं कृश्चियनतय्गु ल्याः २-४ प्रतिशत म्होनिं अप्वइगु खनेदु । थुकी मुस्मांतय्गु ल्याखय् म्हो जुइगु मखु । म्हो जुजुं वनीगु धयागु हिन्दु, वौद्ध, किरात व वहाइं लगायत धर्मावलम्वीत म्हो जुजुं वनीगु खनेदु । छाय् धाःसा कृश्चियनतय्सं नेपालय् धर्म परिवर्तन यायेगु ज्याय् तिब्रता हयाच्वंगु दु ।

विश्व न्यंकया कृश्चियनतय्सं थःगु आयया १ प्रतिशत कृश्चियन धर्मया नितिं फ्यायेगु व चर्चय् वीमाःगु प्रावधानयात व्यवहारय् लागू यायेकूगु व नेपाःथें याःगु गरीवी लगायत थीथी समस्याग्रस्त समाजय् अर्थ लगायत थीथी प्रन्लोभनय् लाकाः मनूतय्त याउँकहे धर्म परिवर्तन यानाच्वंगु दु । आर्थिक प्रलोभनय् फसय् जुइपिं अप्वः मनूत थुकिया शिकार जुयाच्वंगु दु । यदि थुकियात पनेमफत वा मेमेगु धर्मया जिम्मेवार व्यक्ति व संघ संस्थां गम्भीर रुपं थुकियात कयाः विचाः मयात व विकल्पिक व्यवस्था वीमफुत धाःसा वइगु १० दँया दुने हिन्दु धर्मावलम्वित स्वव्यय् छब्व व वौद्धत न्याब्वय् छब्व कृश्चियन जूवनीगु तःधंगु समस्या दु । धार्मिक स्वतन्त्रता व धर्म निरपेक्षताया देशय् थ्व छगू विडम्वनाया रुपय् न्ह्यःने वइगु जूगु दु ।

More Stories Like this