संयम जुयाः न्ह्यज्यायेमाःगु मंकाः खलः

ह्दयप्रसाद मिश्र
थौंया झीगु छपलाः छपलाः कन्हय्या निंतिं महत्वपूर्ण जुइ। उकिं आः झी सकसिनं बडा संयमता कथं जक पलाः न्ह्याके माःगु खनेदु।
आखिर ३२ दँ न्ह्यवंनिसेंया म्हग्स पुरा हे जुल। नेपालभाषां सरकारी मान्यता प्राप्त यानां तुं त्वःतल। थ्व छगू ऐतिहासिक उपलब्धी हे खः। नेवाःतय् निंतिं दकलय् तःधंगु आज्जु पूवंगु जुल। ११३२ न्हूदँयात सरकारीस्तरं तःजिक हन। प्रधानमन्त्रीं नेवाः भासं थःगु न्वचु बियादिल। थ्व सकल नेवाःतय् निंतिं लसताया खँ खः। थुगुसीया न्हूदँ न्हापान्हापाया न्हूदँ स्वयां नं झःझः धाःगु आभास जुल। छम्ह अथक साधकया साधना सफल जू थें जुल। क्रान्तिया बिगुल पुयाः भाषिक आन्दोलनया निंतिं थ्यंमथ्यं प्यंगू दशक न्ह्यवंनिसें संघर्षरत जुयाच्वंपिं नेवाः खलः पुचःतय्गु आन्दोलनं अन्ततोगत्वा विजयी प्राप्त यानां तु त्वःतल। थ्व दकलय् तःधंगु हर्षया खँ खः। नेवाः खलः पुचःतय्त एकत्रित व एकीकृत यायां आन्दोलनया भयानक कष्टदायी लँपुइ तकं त्यानु, थाकुया पटक्क हे वास्ता मयासें कुशलम्ह सारथी जुयाः न्ह्यज्यानाच्वंम्ह नेपालभाषा मंकाः खलः विशेष धन्यवादया पात्र खः। नेपालभाषा मंकाः खलःयात दुनुगलंनिसें भिंतुना। थ्व भिंतुना जिगु जक मखुसें थःत नेवाः धकाः म्हसीका च्वंपिं सकलें नेवाःतय्गु अन्तरआत्मां पिज्वःगु भिंतुनाया सः खः।
खतुं थौंया सफलता म्हिगःया सक्रिय बिजारोपणया उपज खः। थौंया स्थितिइ थ्यनेत ताःलाःगु हे म्हिगःया सपूतय्गु अहं भूमिकाया सफलतां खः। निरंकुश पंचायती शासन व्यवस्थाया इलय् छुं नं कथंया माग यायेगु धयागु तःधंगु साहस व अविचलित आँटं जक सम्भव जुइ। खितिक्क जुलकि हे जेलनेलया सजाँय जुइगु उगु इलय् नापं मेगु छुं हे पर्वाह मयासें मात्र थः मां भाय्या निंतिं समर्पित जुयाः तरबारया धारय् पलाः तये थें कठिन ज्याय् तकं छतिं हे मग्यासे न्ह्यज्यानाः सकसितं उत्साहित यानाच्वंम्ह, ग्वाकाच्वंम्ह, क्वाकाच्वंम्ह व हःपाः बियाच्वंम्ह व थुगु संस्थाया जग तयेत अतुलनीय भूमिका म्हितूम्ह छम्ह व्यक्तित्व खः तत्कालीन चाकलाः दबू क्षेत्रपाटीया नायः, भाषा ख्यःया छगः ध्रुव ताराया रुपय् थःत न्ह्यब्वयाच्वंम्ह स्व. रामहरिकृष्ण मानन्धर। अले नेतृत्वया जिम्मा कयाः निर्धक नक्सां रणक्षेत्रय् वनेत तकं तुरुन्त हे तयारम्ह, नेवाः समाजया गर्व व न्हाय् जुयाच्वंम्ह छम्ह महारथी पद्मरत्न तुलाधरया लिसें शिष्ट सभ्य व शान्त रपं थःपिनिगु मागयात आन्दोलनया रुपय् छतिं हे उसि मचासे न्ह्यज्याकाच्वंपिं योद्धात दुर्गालाल श्रेष्ठ, मल्ल के. सुन्दर, दबलकाजी तुलाधर, काजीलाल श्रेष्ठ, राजा शाक्य, केशवमान शाक्य, गणेश साय्मि, रवि श्रेष्ठ व नरेशवीर शाक्य थेंज्याःपिं सलंसः साहसी सपूततय्गु होस्ते हैंसेया बुलन्द सलं हे इमिगु योगदान व बलिदानया सिमाय् चाकुगु सि सयेफुगु खः। थ्व कर्तव्यनिष्ठ व्यक्तित्वपिंत झी सकसिनं कदरयासें सम्मान याये हे माः।
नेपालभाषायात सरकारी मान्यता दत। नेपाल संवत् राष्ट्रिय संवत् जुल। तर थुलि जुल धायेवं झीसं बँय् हे पलाः मतये थेंज्याःगु गल्ति नं अवश्यं याये मजिउ। थुकिं यानाः ला झन जिम्मेवारी अप्वःगु दु। थौंया झीगु छपलाः छपलाः कन्हय्या निंतिं महत्वपूर्ण जुइ। उकिं आः झी सकसिनं बडा संयमता कथं जक पलाः न्ह्याके माःगु खनेदु। थुगुसीया न्हूदँ हनेगु नं न्हूकथं हे जुल। न्हूकथं धयागुया मतलब बसन्तपुली मुनाः न्ह्याइगु र्‍याली बसन्तपुली हे क्वचाइगु परम्परायात त्वाःथलाः थुगुसी खुल्ला मञ्चय् वनाः क्वचाल। खुल्ला मञ्चय् वनेगु कि बसन्तपुली च्वनेगु धयागुली नं आपालं मनूत अलमलय् लात। अले राजनैतिक भाषण जुइगु थासय् जूगुलिं खः ला थें मसिउ सम्बन्धित पार्टीया मनूत अप्वः खने दइगु नं स्वाभाविक थें हे खनेदत। अझ कचिलाय् क्वँय् थें जूगु अनया लकस नं सकसिनं अनुभव यात। पद्म दाईया ख्वखना सःया इनाप नं सकसिनं न्यन। उत्साह नक्सां न्हूदँ हनेत वयापिं छाय् अपमानित व तिरस्कृत जुइमाल धयागु न्ह्यसःचिं नं अन थ्वया वल। थःथवय् विश्वासया संकट नं खने दया वल। मत भिन्नताया तग्वःगु थां धस्वानाबिल। गुकिं यानाः न्हूदँया उमंगया रंग छुं भचा फिक्का खनेदत। थ्व पक्कां नं बांलाःगु पक्षया संकेत मखुत।
वास्तवय् गुगुं नं इतिहासया थःगु हे मूल्य, मान्यता दइ, सिद्धान्त व अस्तित्वया पहिचान दइ। नेपालभाषा मंकाः खलःया नं थःगु हे सिद्धान्त दु, अविस्मरणीय इतिहास दु। तर आःया ई राजनैतिक धः जाम जुयाच्वंगु ई, थुकिया दुर्गन्धं लकस प्रदूषित हे तिनि। स्वःस्वःथाय् ध्याचः हे ध्याचः तिनि, झीसं तसकं होश यानाः जक पलाः न्ह्याके माःगु दु। मखुसा बल्छिइ न्या क्यन धकाः मख्ख जुयाः बल्छि लिकयाः स्वःबलय् ब्यांचा क्यनाः दिक्क जूम्ह मनूया अवस्था थें मजुइ धकाः नं धाये मफु। परिश्रम नेवाःतय्गु तर लबः काइपिं मेपिं हे जूगु दसुत नं झीके मदुगु मखु। उकिं मंकाः खलकं थःगु न्हूदँया परम्परायात चीरकाल तक स्थायी यायेया निंतिं व मान्यता प्राप्त संस्था थःगु हक अधिकार एवं सुविधायात सही ढंगं संरक्षण यायेया निंतिं चाहे न्हूदँ हनेगु जुइमा वा मेगु छुं ज्याखँय् तकं सरकारं हंकेगु मखु सरकारया संलग्नता जक यानाः थःपिंसं धया कथं व थःगु पहलं हे यायेमाः। अले राजनीतिक पुखुली लालकयाः न्ह्यज्यायेगु स्वयाः विशुद्ध भाषिक संस्था कथं हे थःत प्रस्तुत यानाः न्ह्यज्याःसा मू आज्जुइ थ्यंके फइगु खँय् गुगुं शंका यायेथाय् मदु। थुकिया निंतिं मंकाः खलकं नं थःगु कार्य समितियात अझ सवल संयम यानाः न्ह्यज्यायेमाःगु सकलें भाषा ह्यःमि नेवाःतय्सं महसुस यानाच्वंगु दु।

More Stories Like this