न्हूकथं हंगु थुगुसीया न्हूदँ
नरेन्द्रमान श्रेष्ठ 'गोंगजु'
थुगुसी न्हूदँ हनेगु विषययात कयाः थीथी चर्चा जुल थुगुसीया न्हूदँ न्हूकथं हनेगु धकाः। थगुने तक नेपाल संवत् न्हूदँ समारोह हनेगु ग्वसाः नेपालभाषा मंकाः खलकं याना वयाच्वंगु खः। नेपाल संवत्या न्हूदँ हनेगु ज्याझ्वःया सुरुवात नेपालभाषा मंकाः खलकं याःगु खः। थथे याःगु स्वंगू दशक दयेधुंकल। नेपालभाषा मंकाः खलकं न्हूदँ हनेगु याना वयाच्वंगु खःसां लिपांगु इलय् नेपालभाषा मंकाः खलःप्रति असन्तुष्ट छथ्वःसिनं न्हूदँ हनेत जक नेपालभाषा मंकाः खलः सक्रिय जुइगु, मेबलय् निष्क्रिय जुयाच्वनीगु धकाः द्वपं बीगु नं याना वयाच्वंगु खः। तर न्ह्याम्हेस्यां न्ह्यागु हे धाःसां नेपाल संवत्या न्हूदँ भव्य रुपं हनेगु सुरु नेपालभाषा मंकाः खलकं हे याःगु खः। थुगुसी न्हूदँ न्हूकथं हनेमाः धकाः न्हूदँ हनेगु लागिं सकसितं कःघानाः राष्ट्रिय न्हूदँ समारोह समिति-११३२ स्वनाः नेपालभाषा मंकाः खलःया नायः पद्मरत्न तुलाधरयात संयोजक दयेकूगु खः। विगतय् नेपालभाषा मंकाः खलःया ग्वसालय् न्हूदँ समारोह समिति स्वनीगु खःसा थुगुसी मंकाः खलः मतसे राष्ट्रिय स्तरं न्हूदँ समारोह समित गठन जुल। थ्व न्हूगु खँ जुल ।
अथे हे मेता खँ, न्हापा न्हूदँ समारोहया ज्याझ्वः बसन्तपुली जुइगु खःसा थुगुसी येँया चकं दबुली जुल। न्हापा न्हूदँया न्हापांगु न्हि कुन्हु येँया बसन्तपुली मुनाः सांस्कृतिक र्याली पिकासें थीथी थासय् चाःहिलाः बसन्तपुली वयाः ज्याझ्वः याइगु खः। तर थुगुसी बसन्तपुली मुनाः सांस्कृतिक र्याली पिकाःसां समापन धाःसा तिंख्यःया चकं दबुली याः वन। थ्व नं न्हूगु हे खँ जुल। थुगुसीया न्हूदँय् मेगु छगू नं न्हूगु खँ स्वये दत, व खः ज्याझ्वलय् मूपाहां कथं झाःम्ह प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईं नेपालभाषां हे न्ववानादीगु, चाहे व च्वयाः ब्वंगु हे छाय् मजुइमा। वकुन्हु तिंख्यलय् मुनाच्वंपिंसं हे बिचाः याये मफुत कि प्रधानमन्त्रीं छाय् नेपालभाषां न्ववानादिल? प्रधानमन्त्रीं नेपालभाषां न्ववाःगु खनाः व न्यनाः अजूचाःपिं मनूत आपालं हे दु। नेवाःतय्गु ज्याझ्वलय् गुलिखे नेवाःतय्सं हे नं नेवाः भासं न्ववाइ मखु, थज्याःगु इलय् छम्ह गैर नेवाः जुयाः नं प्रधानमन्त्रीं नेवा भासं न्ववानादीगुलिं वय्कःयात सकल नेवाःतय्सं सुभाय् मबिसें मगाः ।
मेगु खँ, सरकारं सरकारी क्यालेण्डरय् नेपाल संवत् उल्लेख यायेत नेपालभाषा मंकाः खलः नापं पद्मरत्न तुलाधरया संयोजकत्वय् छगू आयोग नं गठन याःगु दु। थ्व नं छगू उपलब्धीया हे खँ जुल। खय्त ला थज्याःगु आयोग गठन जूगु थ्व न्हापांखुसी मखु। सरकारं आयोग गठन यानाः उकिया प्रतिवेदन पेश याये धुंकाः कार्यान्वयन याये धकाः बचं बी तर व्यवहारय् नं उकथं हे लागू जुइ धकाः विश्वास यायेगु थाय् धाःसा मदु। न्हापा न्हापा नं नेपाल संवत्या विषयय् गठन जुइधुंकूगु दु तर उकिया कार्यान्वयन धाःसा जूगु खने मदु। नेपालय् २०४६ साल लिपा राजनैतिक स्थिरता मदु। स्वलाय् छक्वः, खुलाय् छक्वः सरकार हिलाच्वनीगु कारणं यानाः नं अज्याःगु प्रतिवेदन कार्यान्वयन जुइ मखु ।
नेपाल संवत् नेपाः देय्या थःगु हे मौलिक संवत् खः। नेपाल संवत् सकल नेपाःमितय्गु संवत् खः। अथे खःसां गुलिखे नेवाः विरोधीतय्सं धाःसा थुकियात नेवाः जातिया जक संवत् खः धकाः नेवाःतय् दथुइ हे भ्रम ब्वलंकेगु कुतः न्हापांनिसें यानाच्वंगु दु। थुकिं यानाः थौंया न्हूगु पुस्तां नेपाल संवत् नेवाःतय्गु जक खः ला धकाः अझ नं तायेकाच्वंगु लुइकेफु। थुकी सकल अभिभावतय्सं थः मस्तय्त नेपाल संवत् बारे ध्वाथुइकेमाःगु खनेदु। दँय्दसं नेपाल संवत् न्हूदँया लसताय् न्हापांगु दिंकुन्हु न्हूदँया भिंतुना बीगु झ्वलय् भिंतुना लिसें सांस्कृतिक र्याली याइ। येँया थीथी लागाय् थीथी थासय् चाःहिलाः थःथःगु छेँय् लिहां वनी अले दछि तक नेपाल संवत नं ल्वःमनी, नेपालभाषायात नं ल्वःमंका छ्वइ। छखे नेवाः आन्दोलनकारीत नेवाः भाय्या अधिकारया लागिं, नेवाःतय्गु कला, संस्कृति आदि संरक्षणया लागिं सः थ्वयेकाच्वंगु दुसा मेखे अन्य नेवाःतय्त धाःसा नेवाः भाय्, नेपाल संवत्, नेवाः कला, संस्कृति बारे छुं कथं वास्ता हे मदु। थःथःगु धुनय् मस्त जुयाच्वंगु दु ।
नेपाल संवत् व नेवाः भाय्या विषयय् जक मखु नेवाः स्वायत्त राज्य थेंज्याःगु संवेदनशील विषयय् नं नेवाःत छधी जूगु खने मदु। नेवाःतय्सं न्हूगु संविधानय् नेवाः स्वायत्त राज्य कायम यायेमाः, नेपाल मण्डलयात नेवाः राज्य यायेमाः धकाः सः थ्वयेकाच्वंगु दु। थुकिया लागिं नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति नापं गठन यानातःगु दु। तर थीथी राजनैतिक दलया नेवाः नेतात धाःसा जातीय आधारय् संघीयता कायम याये मजिउ धकाः सः थ्वयेकाः नेवाः राज्यया समेत विरोध यानाच्वंगु दु। सकल नेवाःतय्गु लागिं नेवाः स्वायत्त राज्य अपरिहार्य खः धइगु थुयाः नं गैर नेवाःतय्गु षड्यन्त्रय् लानाः राजनैतिक लबः कायेगु स्वार्थं यानाः नेवाः स्वायत्त राज्यया विरोधय् थीथी खँ न्ह्यःने हयाच्वंगु दु। स्वनिगःयात नेवाः राज्यया पलेसा राजधानी प्रदेश दयेकेमाः धकाः नेवाः व नेवाः राज्यया विरोधी राजनैतिक पार्टीतय्सं तयाच्वंगु सःयात वहे पार्टीया नेवाः कार्यकर्तातय्सं थुइके फयाच्वंगु मदुनि।
जिं न्हापांनिसें मथूगु छता खँ छु धाःसा झी नेवाः खः कि नेवार? झी स्वनिगःया आदिवासी जाति थःगु हे भाषा, लिपि, कला, संस्कृति आदि दुपिं जाति खः। तर गुलिखे नेवाःतय्सं थःत नेवार धायेगु याइ। नेवाःतय्त गैर नेवाःतय्सं जक नेवार धाइ, अझ गुलिसिनं ला 'न्यार' तक नं धाः। अले नेपालभाषायात नेवारी धाइ। तर नेवाःतय्सं गैर नेवाःतय्त 'नेवार' धायेगु मखु 'नेवाः' धायेमाः धकाः थुइकेगु कुतः यायेगु ला गन गन गैर नेवाःतनाप खँल्हाइबलय् तकं थःत नेवार धकाः धायेगु यानाच्वंगु खनेदु। पत्रपत्रिकाय् सूचना, विज्ञापन आदि व च्वसु च्वइबलय् नं स्वयं नेवाः च्वमितय्सं हे नेवाः, नेवाःत, नेवाः भाय्, नेवाः समुदाय धकाः च्वयेगु पलेसा नेवार, नेवारहरु, नेवार भाषा, नेवार समुदाय धकाः च्वयेगु यानाच्वन। अझ गुलिखे नेवाः न्ह्यलुवा, भाषाथुवाः व आन्दोलनकारीतय्सं हे नं मेपिंनाप खँल्हाबल्हा याइबलय् 'हामी नेवार, हाम्रो नेवार समुदाय' धकाः धायेगु यानाच्वन। झीसं झीत नेवार धायेगु सिबें नं नेवाः धकाः हे म्हसीका बीमाः थें च्वं ।
gangaju_narendra@yahoo.com
More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः' खँ स्वनिगःया
