गतिशील जुयाच्वंगु नेवाः गतिविधि

नरेशवीर शाक्य

मोहनि व स्वन्ति नखः अले नेपाल संवत्या न्हूदँ लिपा आः हाकनं नेपाली जनताया सामाजिक जीवन सहज लँपुइ न्ह्याइगु झ्वलय् दु। तर थ्व ईया दुने आपालं न्ह्यथनेबहःगु खँ जूगु अनुभव याये फइ। नेपाल संवत्यात राष्ट्रं आधिकारिक रुपं छ्यलाबुलाय् हयेमाः धकाः माग जुयाच्वंगु खँयात आः नेपाः सरकारं थःपिनिगु आधिकारिक क्यालेण्डरय् नं नेपाल संवत्यात उल्लेख यानाः पिथनेगु जुइ धकाः निर्णय मन्त्रिपरिषदया बैठकं हे निर्णय यानाः वहे प्रयोजनया लागिं छगू कार्यदल समेत नीस्वनागु घोषणा जुइधुंकूगु दु। नेपाल संवत्या प्रवर्तक शंखधर साख्वाःया बारे अध्ययन अनुसन्धान यायेगु निंतिं वय्कःया नामय् छगू राष्ट्रिय प्रतिष्ठान दयेकेगु खँ नं वयेधुंकूगु दु। थ्व मेगु हे खँ जुल कि थुकिया कार्यान्वयनयात कयाः सरकार गुलि गंभीर जुयाः पलाः न्ह्याकीगु खः? नेपाल संवत्या न्हूदँ वयेवं गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री जूगु इलंनिसें नेपाल भाषा मंकाः खलःया न्हूदँ समारोह समितिया विशेष समारोहय् वयाः प्रधानमन्त्री माधव कुमार नेपाल, पुष्पकमल दाहालपिंसं छगू न छगू प्रतिबद्धता प्वंकेगु ज्या याना हे वयाच्वंगु दु। आः हिलावंगु परिस्थितिइ न्हूम्ह प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराई अज्याःगु हे विशेष समारोहस वयाः नेवाः भासं न्ववानाः सम्पूर्ण नेवाःतय्गु नुगः साला कायेगु ज्या लिसें नेपाल संवत् नेवाःतय्गु जक मखु धकाः हुँकार समेत यानावंगु दु। आः थ्व राष्ट्रया सम्पदा जुइधुंकूगु संवत्यात राष्ट्रिय जीवनय् समेत छ्यलाबुलाय् हयेत गुज्वःगु भूमिका ल्यं दनि धयागु खँ स्वयेगु ल्यं हे दनि। तर थ्व नेपाल संवत्या एजेण्डा सुं नं सरकार वा प्रधानमन्त्रीया मू एजेण्डा मजुयाच्वंगु धाःसा आः तक थुकिया आन्दोलनकारीतय्सं याना वयाच्वंगु अनुभव खः ।

मेखे नेपाल संवत्या न्हूदँ हनेगु ज्याय् नं थुगुसी हिउपाः हयेगु कुतः जूगु दु। स्वीनिदँ तक नेपालभाषा मंकाः खलकं न्ह्याका वयाच्वंगु न्हूदँया भिंतुना सांस्कृतिक जुलुस व विशेष समारोहया ग्वसाः आः 'राष्ट्रिय' खँग्वः छगः दुथ्याकाः समारोह समिति गठन जुयाः ज्या न्ह्याकूगु खः। बसन्तपुली जुइगु विशेष न्हूदँ समारोहयात नं थुगुसी तिंख्यःया चकं दबुली थ्यंके यंकूगु दु। थुकिं अझ तचाःगु घेरा काइ धयागु धापू नं गनं गनं सार्वजनिक जुयाच्वंगु दु। तर मंकाः खलःया ग्वसालय् न्ह्यानाच्वंगु थ्व न्हूदँ ज्याझ्वः आः नेपाः दुने जक मखु विश्वया आपालं मुलुकय् थ्यनेधुंकूगु खँयात कयाः चिन्तन जुइमाःगु खनेदु। अले न्हूदँ समारोह समितिया राष्ट्रिय स्वरुप गथे जुइमाः व उकी सु सु मनू दुथ्यात कि उकिया स्वरुप राष्ट्रिय जुइगु खः धइगु विषयय् नं विश्लेषण जुइमाःगु दु ।

नेवाःतय्गु छगू मेगु उपलब्धि 'न्हापांगु विश्व नेवाः सम्मेलन' लण्डनय् क्वचाःगु दु। नेपाःया नेवाःत बाहेक यानाः दयेका तःगु उगु विश्व सम्मेलनया मूल समितिं याःगु सम्मेलनया मू पाहां, मू न्वचुमि, पाहां नेपाःयापिं हे मनूत जूगु दुसा अने दकलय् अप्वः ब्वति काःवःपिं प्रतिनिधित नं नेपाःयापिं हे जुया बिउगु दु। थुकियात विश्व नेवाः सम्मेलन धयातःगु दु। सम्मेलनं गठन याःगु विश्व नेवाः संगठनया नायः सर्वसम्मतं ल्ययेगु ज्या जूगु दु। अले नेपालं ब्वति काः वनेत असमर्थ व क्षमता मदुपिनिगु निंतिं नेपालय् हे छगू टेलि कन्फरेन्सया ग्वसाः यानाः थुकियात अमूर्त रुप बीगु कुतः नं जूगु दु। थुकी ग्वसाः खलकलं गुलि सफलता ल्हातय् लाकल उकिया मूल्यांकन ग्वसाः खलकं अवश्य नं याइ जुइ। तर थन ब्वति काःपिंसं सन्तुष्टिया सासः धाःसा ल्हाये फुगु मदुनि ।

थ्व न्हूदँया उपलब्धि कथं संचार ख्यलय् नेवाःया नामं निगू वाःपौ प्रकाशन जूगु दु। खस नेपाली भाषां नेवाः भाषा, कला संस्कृति व गतिबिधियात कःघानाः पिंदगु 'नेवाः टाइम्स' वाःपौ व मेगु नेपालभाषाया 'नेवाः सन्देश' वाःपौ। आः थुकथं नेवाः भाषा व थुकिया गतिविधि प्रचार प्रसारय् हयेगु निंतिं माःकथं माध्यम दुगु खँया अनुभव यायेमाः। छुं ई न्ह्यवंनिसें अंग्रेजी भासं पिदनीगु 'दि नेवारलाय्न्द' लय्पतिं आः झीगु अभिब्यक्तिया माध्यम अंग्रेजी भाय् नं जुइधुंकूगु खँयात वाःचायेके फइगु याना बिउगु दु। तर छता खँ, झीगु अभिब्यक्ति प्वंकेगु माध्यम जक अप्वयेकेगु मखु थुकिया ब्वँमित नं अप्वयेकेमाः। थ्व खँय् नं सकसिगुं ध्यान वनेमाः ।

थ्व सम्पूर्ण उपलब्धि दुने मुलुकया राजनीति नं माक्वं न्ह्याःवंगु अनुभव जूगु दु। विशेषकथं राजनीतिक पार्टीतय्गु दथुइ शान्ति प्रक्रियायात सफल यायेगु झ्वलय् आः नकतिनि जूगु न्हय्गू बुँदाया सम्झौतां आः क्वःछिनातःगु ईया दुने हे संविधानया प्रारम्भिक मस्यौदा पिदनीगु आशा यायेथाय् ब्वलंका बिउगु दु। तर देय्या बहुसंख्यक आदिवासी जनजातितय्गु मागकथंया जातीय अधिकार सहितया संघीयता निर्माण जुइगु खँय् धाःसा अझ नं अन्यौलता ब्वलनाच्वंगु दनि। विशेषकथं नेवाःतय्गु आदिभूमिइ नेवाः प्रदेश निर्माण मयासे राजधानी प्रदेश निर्माण यायेगु खँ अझं चर्चाया विषय जुयाच्वंगु दु। नेवाःतय्गु आदिभूमियात राजधानी प्रदेशकथं निर्माण जुइगु इलय् नेवाःतय्गु भविष्य गुकथं सुनिश्चित जुइगु खः सकसिनं ध्यान बीमाःगु व अधिकारया निंतिं आन्दोलन हे यायेमालीगु अवस्था ब्वलनाच्वंगु इलय् थीथी राजनीतिक पार्टीइ संलग्नता दुपिं नेता कार्यकर्तातय्सं थःपिं नेवाः खः धयागु खँ लुमंकाः नं चिन्तन यायेमाःगु आवश्यकता ब्वलनाच्वंगु दु। थुकथं स्वयेबलय् थ्व इलय् नेेवाः समाज व नेवाः गतिबिधि तसकं हे गतिशील जुयाच्वंगु खनेदु ।

nshakya@gail.com

More Stories Like this