कात्ति प्याखं

दँय्दसं थें थुगुसी नं यलया काति दबुली काति प्याखं न्ह्याःगु दु। वंगु आइतवाःनिसें न्हिंन्हिं सनिलय् क्यनेगु कथं उगु प्याखं सुरु जूगु खः। जुजु सिद्धिनरसिंह मल्ल थम्हं हे च्वयाः सुरु याना थकूगु करिब ३५० दँ पुलांगु उगु प्याखं आः तक नं नियमित रुपं कार्तिक महिनाय् क्यनेगु याना वयाच्वंगु दनि। कार्तिक महिनाय् न्ह्याइगु जुयाः हे थुगु प्याखंया नां कार्तिक प्याखं वा काति प्याखं जूवंगु खँ कार्तिक नाच ब्यवस्थापन समितिया नायः हरिमान श्रेष्ठं कनादिल। न्हापा न्हापा थुगु प्याखं लच्छियंकं क्यनीगु जुयाच्वन। तर आः उकियात चीहाकः यानाः चान्हु तक जक क्यनेगु यानाच्वंगु दु। विक्रम संवत् १७३० सालय् जुजु श्रीनिवास मल्लं झिंन्यान्हु तक थ्व प्याखं क्यनेगु परम्परा दयेकेगु खः। यलया थीथी जुजुपिंसं थुगु प्याखंयात राजकीय मान्यता बीगु याना हयेवं थुकियात छक्वः लच्छि तक क्यनेगु नं याःगु जुयाच्वन। तर आर्थिक अभाव व ताः ई तक ब्यवस्थापन यायेत थाकुइगु कारणं आः थुकियात च्यान्हु तक जक क्यनेगु चलन याना हःगु खः ।

नेवाः समाजय् खने दइगु विकृति विसंगति व छम्हेसिनं मेम्हेसित हेपे याइगु गलत परम्परायात उगु प्याखनय् बांलाक क्यनेगु यानातःगु दु। स्वम्ह बाथः येँ, यल व ख्वप बाथः मध्ये यल बाथःयात हे दकलय् अप्वः बाथः कथं दयेकातःगु बाथः प्याखं जक न्हापा च्यान्हु क्यनेगु याइगु खः। आः उकियात प्यन्हुं क्वचायेकीगु यानाहःगु दु। उकी न्हापांगु दिनय् चोले खुदां दां खुदां, सातिकुन्हु महामूर्ख व स्वन्हु कुन्हु सी कायेगु क्यनी। थ्व प्याखं छगू नाटकीय पहलं क्यनीगु पुलांगु पहया सांस्कृतिक प्याखं खः। थुगु प्याखं ब्यवस्थापनया लागिं ताः ई न्ह्यवंनिसें थीथी कथंया आयस्ता नं ब्यवस्था यानातःगु दुसां उकियात नियमित व निरन्तर याये मफुगु कारणं आः नं थ्व प्याखं गबलय् तक निरन्तर न्ह्याके फइ धइगु खँय् धाःसा शंका हे दनि। छम्ह हे मनू दँदँ न्ह्यवंनिसें छगू हे भूमिकाया कलाकार जुयाः म्हिताच्वंगु दु ।

विक्रम संवत् १६९७ सालय् थ्व प्याखं मल्ल जुजु सिद्धि नरसिंह मल्लं सुरु यानादीगु खः। उकियात ख्याः, कवं, देवी प्याखं, युद्धकला आदि प्याखंत तनाः श्रीनिवास मल्ल लगायतया जुजुपिंसं बुलुहुँ राजकीय मान्यता बिया वनेवं थ्व छगू च्वन्ह्याःगु सांस्कृतिक प्याखं कथं विकास जुया वन। सामान्य अवस्था स्वयां फरक ढंगया हाउभाउ व अभिनय सहित कलाकारत दबुली दनीगु इलय् म्हो रोमान्स मजू। उकिं हे खइ, लिपांगु दिनय् ला काति दबुली मनूत च्वनां च्वने थाय् हे मदयेक म्वःम्वः मुनी। ज्योतिषतय्गु सल्लाह कयाः हे जुजुं अबलय् कार्तिक महिना लाकाः थ्व प्याखं सुरु याःगु खः धाइ। प्याखंया लिपांगु स्वन्हुया झ्वलय् क्यनीगु हिरण्यकश्यपुर बध, नृसिंह बध तसकं हे स्वये ग्यानापु। बेहोस हे जुइकाः दबुली उगु प्याखं क्यने धुंकाः सिथं यंकू थें तुयूगु गां फायेकाः उम्ह कलाकारयात दुत यंकाः घण्टौं घण्टा बिकाः पूजा याइगु म्हो अजू चायापुगु प्याखं मखु। सिद्धिनरसिंहया काय श्रीनिवास मल्लं झिंन्यान्हु क्यनेगु याःगु थ्व प्याखं आः वयाः हाकनं च्यान्हु तुं जूवंगु दु ।

स्वंगू लाख दां खर्च यानाः थ्व प्याखं क्यनेगु यानाच्वनागु खँ कार्तिक नाच प्रवन्ध समितिया नायः हरिमान श्रेष्ठं कनादिल। अबलय्या मनूतय् रहनसहन भेषभूषा व आनिबानी सीकेगु निंतिं थ्व प्याखं तसकं ताःलाः। योगनरेन्द्र मल्लं लच्छि तक क्यनेगु यायेधुंकूगु थ्व प्याखं मूल रुपं आः गुगु कथं क्यनातःगु खः उकथं हे न्ह्यानाच्वंगु खः। मुक्कं स्वीदँ तक दिना नं वनेधुंकूगु थ्व प्याखंयात हाकनं पित हयेगु निंतिं यल उपमहानगरपालिका, संस्कृति मन्त्रालय व पुरातत्व विभाग थेंज्याःगु संस्कृतिलिसे सम्बन्धित संघ संस्था व उद्योग वाणिज्य संघया नं तःधंगु ल्हाः दुगु खः। थौंकन्हय् थुगु प्याखं क्यनेगु निंतिं संस्कृति मन्त्रालयपाखें ७० द्वः दां, यल उपमहानगरपालिकाय् तयातःगु ५ लाख अक्षय कोषपाखें वइगु ब्याज ५० द्वः, पाटन संग्रहालयपाखें वइगु १५ द्वः व ललितपुर वाणिज्य संघं वइगु ५ द्वः तकां प्याखं क्यनेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु। छवाःयंकं प्याखं क्यनेगु व उकिया लागिं तयारी यायेत थ्व दां प्रयाप्त मजूगु खँ ग्वसाः खलकं धायेगु याः ।

More Stories Like this