राष्ट्रवाद व बिपा

सानुराजा शाक्य

प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईया नकतिनि क्वचाःगु भारत भ्रमणया झ्वलय् जूगु नेपाल भारत द्विपक्षीय लगानी प्रबर्द्धन तथा सुरक्षा सम्बन्धी सम्झौता (बिपा) चर्चाय् दु। थ्व सम्झौतायात राष्ट्रवादी व राष्ट्रघाती धाइपिं निथ्वःसिया अस्तित्व नेपाली समाजय् दु। नेपाली समाजय् धायेगु स्वयां नेपाःया राजनीतिक दलया शीर्ष नेतातय् धापू धाये माली। प्रधानमन्त्रीं भारतय् उगु सम्झौता यात धाःगु बुखँ थन थ्यने मलाःनि उकिया विरोध व समर्थन याइपिं ग्वाःग्वाः दयेधुंकल। मेमेगु देय्नाप स्वयां भारतनाप जुइगु छुं नं सम्झौता नेपालय् अप्वः चर्चा व विवादय् लायेगु याः। नेपाःया फुक्क कथंया आर्थिक व राजनीति प्रभावित जुइगु छगू जक जःलाखःला देय् भारत जूगुलिं भारतनाप जुइगु छुं नं सन्धी सम्झौताया बारे अप्वः चर्चा परिचर्चा जुइगु याः ।

नेपाः-भारत दथुइ जुइगु छुं नं सन्धी सम्झौता याना वःम्हेसिनं न्ह्याबलें राष्ट्रवादी पलाः, मुलुकया दीर्घकालिन हित जुइगु व आर्थिक समृद्धि जुइगु दावी याइसा विरोध याइपिंसं उकिया अःखः राष्ट्रघाती सम्झौता यात थुकिं देय् भारतया उपनिवेश जुइगु जुल धकाः आलोचना याइगु जक मख ततःधंगु आन्दोलन नं याः। थुगसी डा. बाबुरामं याना वःगु सम्झौतायात कयाः नं मिश्रित प्रतिक्रिया वल। व स्वयां नं अजूचायापुक छगू हे दलया छथ्वःसिनं समर्थन व मेथ्वःसिनं विरोध यानाः सतकय् प्रदर्शन समेत जुल। माओवादी दुने भारत पक्षधर नेताया द्वपं फये मालाच्वंम्ह डा. भट्टराई थ्व सम्झौता लिपा व आरोप पुष्टि जुल धाइपिं नं दु। तर थुगसी डा. भट्टराईं यानावःगु सम्झौताया विरोध थःगु हे पार्टीया मोहन वैद्य पुचलं कडा रुपं यात। प्रतिपक्षीत मध्ये नेकपा एमालेया अध्यक्ष झलनाथ खनालं उगु सम्झौताया कडा विरोध यानाः थ्व राष्ट्रघाती सम्झौता हे खः, थुकिया विरोधय् एमालें सतक आन्दोलन तकं याइ धकाः ख्याच्वः बिउगु खनेदु। तर झलनाथया प्रतिक्रियाय् उगु सम्झौता धाथें राष्ट्रघाती जुयाः उकिया विरोध याःगु स्वयां थःगु प्रधानमन्त्रीत्वयात असफल यायेत डा. बाबुरामया भूमिका नं दु धइगु ईर्ष्या अप्वः ल्वाकज्याःगु प्रस्ट खनेदु। मखु धइगु खःसा थुज्वःगु संवेदनशील सम्झौताया विरोधय् तत्काल एमालेया केन्द्रीय कमिटीया मुँज्या सःताः उकिया विरोधय् संस्थागत धारणा दयेकेमाःगु खः। गन तक एमालें थ्व सम्झौताया विरोधय् सतक आन्दोलन याइ धइगु धम्की खः व धम्की हे जक जुइगु स्वयां अप्वः जुइगु खने मदु। एमालें अन्तय् वयाः थ्व सम्झौता ठीक हे जू तर अझ अप्वः राष्ट्रया पक्षय् याये जिउ, प्रधानमन्त्रीं दलत नाप सहमति यानाः खँ ब्याकाः याःगु जूसा अझ बांलाइगु खइ धायेत बरे मदु। एमालेया समसामयिक चरित्र थ्वहे खः ।

थ्व सम्झौताया दकलय् अप्वः विरोध याःपिं मोहन बैद्य पुचःयाके नं आखिर थ्व सम्झौतायात हिले फइगु तागत मदु। नेपाल सरकार व भारत सरकार दथुइ जूगु सम्झौता जूगुलिं छगू दलं विरोध यायेवं तुं हिले फइगु मखु। उकिं सम्झौताया अप्वः विरोध यायेगु स्वयां महाकाली सन्धी थें निष्त्रिय याना तयेगु जक जुइ धकाः वैद्य पुचःया छम्ह नेता सीपी गजुरेलं सार्वजनिक टिप्पणी बिउगु स्वयेबलय् थ्व सम्झौता अथें पार जुया वनीगु पक्का खनेदु। यदि थ्व सम्झौता कांग्रेस वा एमालेया प्रधानमन्त्रीं याःगु जूसा थुकिया विरोध दकलय् अप्वः माओवादीं हे एकीकृत ढंगं याइगु सहज अनुमान यायेफु। विरोधय् आन्दोलन यायेत डा. बाबुरामया नेतृत्वय् जनआन्दोलन संयोजन समिति नं स्वनेधुंकल जुइ। तर थुगुसी थ्व सम्भावना मदु। दकलय् अप्वः विरोध याइम्हे�सिनं हे सम्झौता यासेंलि विरोध नं नां जकया जुयाः पिदनाच्वंगु खः। तर गुज्वःगु सहमति प्रधानमन्त्रीं यात धकाः उगु सम्झौताया प्रतिलिपि सार्वजनिक जूगु मदु। मात्र प्रधानमन्त्रीपाखें संसदयात जानकारी बीगु ज्या जुल ।

भारतनाप नेपालं याःगु प्रत्येक सन्धी सम्झौतां नेपाःया कायापलट जुइगु भाषण न्यना वयाच्वनागु दु। न्हापा महाकाली सन्धी जूबलय् नं थ्व सन्धी लिपा नेपाःया आर्थिक समृद्धि जुयाः कायापलट जुइ धइगु धापू एमालेया माधव नेपालपिंसं बिउगु ल्वःममंनि। तर थौं व सन्धीपाखें नेपालं छफुति नं फाइदा काये मखंनि। अःखतं टनकपुर व शारदा ब्यारेजं वइगु फाइदा भारतं यकःति नयाच्वंगु दु। नेपाःया पक्षय् सम्झौताया भ्वं छकू जक दु। थ्व बिपा सम्झौता नं वहे हालतय् लाइगु खँय् शंका मदु। विदेशी लगानी दुहां मवःगु कारण थ्व सम्झौता मजुयाः जक मखु। थुकिया मेमेगु यक्व कारण दु उकिया निराकरण यायेगु खँय् सरकार वा राजनीतिक दलतय् ध्यान मदु। थुज्वःगु सम्झौता युरोपया मेमेगु देय्नाप नं जुइधुंकल धाइ तर उमिगु देसं धिब्छगः ध्यबा नेपालय् लगानी जू वःगु मदु। तर प्रधानमन्त्रीया मिखाय् आः थ्व सम्झौतां यानाः भारतीय लगानीकर्तात ह्वारह्वार्ती नेपालय् लगानी याः वइगु मृगतृष्णा जक जुइ, महाकालीया म्हगस स्वयां पाइ मखु। देय् संक्रमणकालय् न्ह्यानाच्वंगु दँ दँ दयेधुंकल। शान्ति व संविधानया प्रक्रिया थातं लानाच्वंगु थज्याःगु अवस्थाय् नेपाः थेंज्याःगु अस्थिर राजनीतिक अवस्था दुगु देशय् न्ह्यागु कथंया सम्झौता जूसां सुं वइ मखु ।

सुनां उग्र खँ ल्हाइ वहे लिपा वनाः दकलय् अप्वः नरम जुइगु प्रवृत्ति दयेयः। गथे न्हापा जुजु दुगु इलय् जुजुया दकलय् अप्वः विरोध याइपिं कम्युनिष्ट जुयाच्वनी अले लिपा वनाः जुजु छक्वः नाप लायेवं जुजुयात राष्ट्रवादीया ख्वाःपाः पुइकाः समर्थन याइपिं नं कम्युनिष्ट हे जूगु अनुभव दु। उज्वःगु प्रवृत्ति म्हिगः एमालेय् नं ब्वलन, माओवादी दुने नं ब्वलन। भारतयात विस्तारवादी निसें नेपाःया दकलय् मभिंम्ह शत्रुकथं परिभाषित यायेगु ज्या नं कम्युनिष्टतय्सं हे स्यनातःगु धाःसां पाइ मखु। भारतनाप जुइगु प्रत्येक सन्धी सम्झौताया विरोध यायेत दकलय् न्ह्यःने नेपाःया कम्युनिष्ट हे लानाच्वनी। तर लिपा थःपिं सत्ताय् थ्यन कि धाःसा अखतं भारतया समर्थन मकायेकं नेपाःया सरकार न्ह्याइमखु धइगु आत्मविश्वासया म्हतिं यानाः भारतयात लय्तायेकेगु नामय् भारतनापया सन्धी सम्झौता यायेत कम्युनिष्ट पार्टी हे न्ह्यचिउगु अनुभव महाकाली सन्धीया झ्वलय् एमालेयात उकथंया मूल्यांकन यातसा थुगसी माओवादीया हकय् नं थ्व हे जुल। न्हूम्ह जोगीं यक्व नौ बुली धइगु धापूकथं छुं नं सम्झौताय् सहमति याना वये मखु धकाः नेपालय् न्ववाःम्ह प्रधानमन्त्री नं भारतय् थ्यंकाः उगु सन्धी यानाः थम्हं देसया नितिं जू म्हितागु अभिव्यक्ति बिउगुया लिउने सुलाच्वंगु कारण वहे खः ।

More Stories Like this