न्हूदँ व नेवाः राजनीति

सानुराजा शाक्य

गुम्हेसियां नितिं थ्व क्रमभंग जुइफु। गुम्हेसिनं ध्वंश धुंकाःया निर्माण खनाच्वंगु नं दयेफु। गुम्हेसियां निंतिं दँ दँनिसें त्वाःथले मफयाच्वंगु थुगुसी त्वाःदल धकाः सन्तोष काःपिं नं दयेफु। गुलिसितं परम्परायात ल्यंकेगु चिन्ता जुइफु। गुलिसितं नेवाः इतिहासया छगू स्यल्लाःगु थां क्वःदलाः इतिहास हुइगु खःला धकाः नं चिन्ता जुइफु। गुलिसितं थ्व पलाः साःप हे चित्त बुझे जुयाच्वंगु मदु। गुलिसितं थःपिंसं हे इलय् ध्यान बीमफुत धाःसा लिच्वः वइगु ला थ्व हे खः धकाः नं पाः यानाच्वंगु दु। गुलिसितं थःगु हे न्हाय् ध्यनाः सर्गः स्वयेगु ज्या जूगु तायाच्वंगु नं दु। थ्व फुक्कया मिश्रित लिच्वः नेवाः आन्दोलन वा नेपाल संवत्या आन्दोलनय् गुज्वःगु लिच्वः फयेमाली आः हे भविष्यवाणी यायेगु हथाय् जुइ। थ्व फुक्क खँया प्रसंग न्हूदँ समारोह समिति�११३२ स्वनेगु नाप स्वानाच्वंगु दु। न्हूगु इलय् न्हू कथं वनेत्यनागु जूगुलिं नेपालभाषा मंकाः खलः येँया प्रसंग वा मंकाः खलःया ल्यं दुपिं पदाधिकारीतय्त यक्व आलोचना यानाः न्हूगु परिस्थितियात मस्यंकेत धयाच्वंपिं दु। तर नेवाः राजनीतिया प्रसंगयात ल्यत्तु ल्ययेबलय् थुगुसीया न्हूदँ समारोह समिति ग्वसाः ग्वयेगु ज्याया चुनौति, अवसर, महत्व व लिच्वःया बिस्कं बिस्कं विश्लेषण खनेदइ। थनथाय् लाक हानं नेपालभाषा मंकाः खलः येँयात छखे तयाः वइगु विश्लेषण वा इतिहास पूमवंगु बाखं जक जुइ।
दकलय् न्हापां ला थुगसीया न्हूदँ समारोह समिति न्हापा न्हापा थें सीमित मयासे विस्तृत व राष्ट्रिय स्तरया दयेकेगु प्रसंगंनिसें शुरु जूगु खः। थ्व कनाच्वने माली मखु कि थ्व प्रसंगया लिउने न्ह्यागु हे बांलाःगु उद्देश्य दुसां तबि छगू सुलाच्वंगु अभियान नेपालभाषा मंकाः खलः येँया नामय् गठन जुया वयाच्वंगु वा गठन यायेगु नामय् ब्यक्तिं क्वबियाच्वंगु भालायात लाकाः पिने इना बीगु वा इना कायेगु खः। छगू कथं थुगुसी धुँ कासाय् दुगुचातसें धुँयात बिसिउँ वने मफयेक कुना बिउगु थें खनेदत। माफ यानादिसँ, सुना नं थःत धुँ वा दुगुचा भाःपिया मदीत इनाप दु। तर धुँ ला धुँ हे जुइ। वयात दुगुचातसें क्वःथले फइगु सम्भावना मदुनि। तर कुना जक तयाः नये मखनाः सीगु अवस्थाय् नये मखनाः थः मचायात तकं दुरु त्वंके मफयाः म्वाः बछि सी बच्छियया अवस्थाय् लानाच्वंम्ह धुँयात थःगु हे म्हय् च्वंगु ला ध्यनाः नकः वइम्ह महासत्वराजा वइगु थौंया परिस्थितिं मबिउ वा वइ नं मखु ।

नेपाल संवत्या आन्दोलनय् यक्वसिया यक्व महत्वपूर्ण योगदान दइ जुइ तर धर्मादित्य धर्माचार्य न्हूदँ हने माःगु थ्व संवत हे राष्ट्रिय संवत खः धकाः दकलय् न्हापां सार्वजनिक याःम्ह खः व धुंकाः नेवाःतय् दथुइ सार्वजनिक रुपं प्रेम बहादुर कसाःनं च्वसापासा मार्फत न्हूदँ न्यायेकेगु परम्परा दुत हल। अले उकियात अझ आम नेवाःतय् दथुइ थ्यंकेगु वा सांस्कृतिक जुलुस यानाः भव्य याना तयेगु ज्याय् नेतृत्व याःगु ला नेपालभाषा मंकाः खलः येँपाखें हे खः, उकिया नेतृत्व पद्मरत्न तुलाधरं कयाच्वंगु खः। थ्व नेवाः इतिहासय् लुँ आखलं च्वयातइगु खँय् शंका मदु। तर पद्मरत्न तुलाधरं धुवांधू हे जि थुकिया लिडर जुयाच्वने मयल धकाः तिवांतिवां धया जूसां थौं वयाः राष्ट्रिय स्तरया न्हूदँ समारोह समितिया नायः हे पद्मरत्न तुलाधरयात नालेमाःगु नेपाल संवत् आन्दोलनं पद्मदाइयात सम्मान याःगु खः कि विवशता खः? विश्लेषण थःथःगु कथं जुइफु तर नेपाल संवत् आन्दोलनया नेतृत्व कायेगु थ्व संक्रमणकालया नेतृत्व हिले माल धाइपिं वा बीत तयार जुयाच्वंपिंके विकल्प हे मदयाः पद्मदाइयात हे स्वीकार यायेमाःगु विवशता, बाध्यता लाचारीपन थेंज्याःगु शब्द मछ्यलेगु विकल्प इलं तयार मयाःनि धाये माली ।

न्हूदँया खँ वयेसातकि नापनापं स्वाना वइगु नेपालभाषा मंकाः खलः येँया प्रसंग नं खः। माफ यानादिसँ, न्हूदँ येँय् जक मखु यल ख्वप पिने पिने नं हनेगु याः। व अझ यल लगायत पिने पिने नेपालभाषा मंकाः खलः येँया नामय् हे गुलि थासय् समारोह जुयाच्वंगु दु उमिगु धाःसा चर्चा हे जुइ मखु तर नेपालभाषा मंकाः खलः येँ गुगु संगठनया अस्तित्व न्हूदँ व सीमित ज्याय् सीमित व्यक्तिइ लिकुनेधुंकल उमिगु जक थुकथं छाय् चर्चा याये माल धकाः नं मनय् खँ वालाच्वंगु दयेफु। तर नेपालभाषा मंकाः खलः येँ धायेबलय् खनेदइगु शान, सौकत व पहिचान बिस्कं हे दु। गैर नेवाःतय् दथुइ म्हसियाच्वंगु मंकाः खलः धाल कि पद्मरत्न खः। पिनेया मंकाः खलःयात उकिया कचा कथं थुइकाच्वंगुयात हुया यंके अःपु मजूनि। सार स्वयां हे रुपयात महत्व बियाच्वनेगु बाध्यता दुने नेपालभाषा मंकाः खलः येँया सांगठनिक संरचनाया अस्तित्वय् न्ह्यसः दंसां थौंतकं न्ह्यानाच्वंगु कारण थ्व हे खः। नेपालभाषा मंकाः खलः येँ संगठनय् जि थुकिया पदाधिकारी खः धकाः नाला काइपिं सुं हे मदुसां तबि दँय्दसं न्हूदँ ज्याझ्वःया निरन्तरता दयाच्वंगु धइगु मंकाः खलकय् विवादया वावजूद पद्मदाइपाखें ट्रष्टीया रुपय् न्ह्याकाच्वंगु खः धाःसां पाइ मखु। संगठनया संक्रमणकालय् पदाधिकारीत विहिन जुइबलय् ट्रष्टीया ख्वालं न्ह्यानाच्वंगु न्हूदँय् थुगसी "नेपाल संवत् राष्ट्रिय न्हूदँ समारोह समिति ११३२" नेपालभाषा मंकाः खलः येँ नां मघाकेवं थ्व समिति मंकाः खलःपाखें स्वंगु मजुइगु व 'राष्ट्रिय' घाकेवं हे थ्व समिति राष्ट्रिय जुल धइगु भ्रमं मुक्त जूसा बांलाइ। पद्मदाइया अभिव्यक्ति न्यनेगु खःसा आः थ्वहे समिति मंकाः खलः जुल। मंकाः खलःयात गुकथं व्यवस्थित यानाः लिपा लिपा नं विवाद मवयेक न्हूदँ हने फइ धइगु संगठन दयेकेगु ज्या थ्वहे समितिं याये फइगु लँपु क्यना बिउगु दु। गुलिं पासापिं मखु न्हूदँ हनेत जक खः थ्व समिति, लिपा देखा जायेगा धयाच्वंपिं दु। तर थ्व छगू अवसर नं खः चुनौति नं खः नेवाः आन्दोलनया नितिं वा नेपालभाषा मंकाः खलःयात जीवित याका तयेमाः धयाच्वंपिनिगु नितिं। आः हे नेपालभाषा मंकाः खलः येँयात प्रजापरिषद्या हालतय् यंकेबलय् जुइगु नोक्सानीयात स्वयां थ्वहे समितिं कःघाःना हानं छकः नेपालभाषा मंकाः खलःयात पुनर्जीवन बीगु अवसरया रुपय् छ्यले फत धाःसा नेपाल संवत्या नितिं जक मखुकि गुलि नेवाः देय् दबू वा स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं याये मफुगु भूमिका थ्व समितिं जीवन बीगु नेपालभाषा मंकाः खलकं याये फइ। थुकी पिने जिल्ला व अझ छुं हनेबहःपिं गथे सत्यमोहन जोशींनिसें ख्वपया तिलक प्रसादपिं दुथ्याके फत धाःसा थ्व छगू नेवाःतय् शक्तिशाली जातीय परिषदया रुपय् न्ह्यःने यंके फइ। ज्या काये सल धाःसा न्हूगु लं सुइ फइगु कापः जुइ, मसल धाःसा धिकेग्वारा जुइ। लं सुइगु कापः यायेगु कि हुइगु न्वकू कापः? झीगु हे ल्हातय् ।

More Stories Like this