न्हूदँ राष्ट्रिय स्तरया दयेकेगु चर्चा

सानुराजा शाक्य

नेपाल संवत् कथंया न्हूदँ हनेगु लागिं थुगुसी राष्ट्रिय स्तरया समारोह समिति दयेकेगु चर्चा दु। खय्त ला थुज्वःगु चर्चा न्हापा न्हापा न्हूदँ त्यइबलय् जू। विशेष यानाः थुज्वःगु चर्चा नेपाल संवत् १११० धुंकाः वःगु बहुदलीय प्रजातन्त्रया इलय् नं जूगु खः। खास यानाः थुज्वःगु चर्चाया लिउने छगू मनोविज्ञानं ज्या यानाच्वंगु दु व खः नेपाल संवत् धइगु नेवाःतय्गु जक मखुसें फुक्क जातजाति भाषाभाषी नेपाःमितय्गु खः। उकिं न्हूदँ हनेत समारोह समिति दयेकेबलय् नेवाः बाहेकया ब्रम्हू, क्षेत्री आदिवासी जनजातितय्त नं दुथ्याका यंकेगु। थथे याये फत धाःसा नेवाःतसें जक धुमधाम नक्सां हनाच्वंगु न्हूदँ मेमेगु जातीय पुचःत नं दुथ्याइबलय् थुकियात राष्ट्रिय मान्यता व्यवहारय् जूगु कथं खने दइ। गुकिं यानाः नेवाःतसें जक हनाच्वंगुलिं नेपाल संवत् धइगु नेवाःतय् जक खने दयाच्वंगु साम्प्रदायिक भावना हुया वनी। थुज्वःगु चर्चाया दथुइ हाकनं छकः झीगु दथुइ नेपाल संवत् ११३२ थ्यंकः वयेत्यंगु दु। न्हूदँ वःलिसे मेमेगु इलय् स्वयां नेवाःतय् गतिविधिइ खने दइगु सक्रियताया लिधंसाय् नेवाःत धइपिं न्हूदँ क्यंगु म्हपुजा छन्हु जक दनीपिं अले दछिया ३६४ दिं सुम्क च्वनीपिं धइगु आरोप दु। मेखे न्हूदँया दिनय् थुलिमछि जनसहभागिता मुंकाः ज्या याइपिं नेवाःतसें जनजातिनाप संयुक्त जुयाः छुं कार्यक्रम यायेमाल धाःसा नेवाःत माः जुइमाः धकाः नं व्यंग्य नकू ।

समारोह समिति दयेकेगु खँय् हे थुगुसी जुयाच्वंगु राष्ट्रियस्तरया समारोह समिति दयेकेगु चर्चा न्हापा स्वयां भतिचा पाः। न्हापा न्हापाया चर्चा नेपालभाषा मंकाः खलःपाखें दयेकीगु न्हूदँ समारोह समितिइ मेमेगु जातिया व्यक्तिपिं नं दुथ्याकेगुली सीमित खःसा थुगुसी चर्चाय् वयाच्वंगु धइगु आः नेपाल संवत्कथंया न्हूदँ हनेगु ज्या नेवाःतय् जक सरोकारया विषय जुइ मजिल ।

राज्यं थुगु संवत्यात राष्ट्रिय मान्यता बिसेंलि सरकारं हे समारोह समिति दयेकाः न्हूदँ हनेमाल धइगु माग खः। थ्व माग थौंकन्हय् प्रधानमन्त्रीयाथाय् तक थ्यने नं धुंकल नापं प्रधानमन्त्री नं सल्लाह यानाः लिसः बी धकाः गुकथं सरकारपाखें थ्व ज्या याये फइ धकाः महान्यायाधिवक्ता मुक्ति प्रधान व थः हे कार्यकर्ता पंचलालयात सुझाव बीत जिम्मेवारी बिउगु नं न्यनेदु तर पिने नेवाः न्ह्यलुवातय्त थुगसी हे सरकारपाखें न्हूदँ समारोह समिति दयेकी धइगु आशा धाःसा मदु। छाय्धाःसा प्रधानमन्त्रीपाखें धाथें थुकथंया पहल कायेत्यंगु खःसा थुकिया लागि थः कार्यकर्तायात मखुकि सरकारया हे जिम्मेवार प्रमुख सचिव वा सचिवयात सुझाव बीत भाला बीमाःगु खः ।

न्हूदँ कुन्हु थीथी समारोह राज्यस्तरं हे याइगु चलन मेमेगु देशय् नं दु। खास यानाः आतशबाजी यायेगु ताःहाकःगु बिदा बीगुनिसें नखः थें हे हनेगु परम्परा दु। नेपालय् नं थुज्वःगु परम्परा नेवाः व आदिवासी जनजातितय्के दु। तामांग, गुरुङ, शेर्पातसें हनीगु ल्होसार नं न्हूदँ हनेगु नखः हे खः। नेपालय् सरकारं छ्यलाच्वंगु विक्रम संवत्कथं देसय् न्हूदँ कुन्हु छन्हु बिदा बीगु बाहेक जनतां थःगु हे न्हूदँकथं हनेगु नखःचखः मदु। उकिं वैशाख १ गते वइगु न्हूदँनाप जनताया अपनत्व मदु बरु कार्तिक शुक्ल प्रतिपदा कुन्हु साल हिलीगु नेपाल संवत्या न्हापांगु दिनय् उल्लासपूर्वक न्हूदँ हना वयाच्वंगु परम्परा दु। थ्व परम्परा आः वयाः जक विकास जूगु मखु। न्हापा शक संवत् नालाच्वंगु इलय् नं न्हूदँ हिलीगु दिं थुगु हे दिनय् जूगुलिं नं थ्व परम्परा नेपाल संवत् शुरु जुइ न्ह्यः हे नं दुगु जुइफु ।

गन तक सरकारपाखें हे न्हूदँ समारोह दयेकाः न्हूदँ हनेमाल धइगु माग खः थ्व माग आः हे पूवनी धइगु आशा यायेथाय् मदुनि। छाय्धाःसा संविधानसभां संविधानया ड्राफ्ट च्वयेगु झ्वलय् विक्रम संवत् जक उल्लेख यानाः नेपाल संवत् नं तयेमाःगु मागयात बेवास्ता याःपिं दलत हावी जुयाच्वंगु इलय् आः थथें हे नेपाल संवत् कथंया न्हूदँ राज्यपाखें हनीगु आशा अति महत्वाकांक्षी जुइफु ।

राष्ट्रियस्तरया न्हूदँ समारोह समिति दयेकेगु पहलया लिउने मेगु छगू नं आशय सुलाच्वंगु छगू पक्षं अनुमान यायेफु। व खः न्हूदँ समारोह समिति दयेकेगु खँय् नेपालभाषा मंकाः खलः येँया विवादयात 'सेफ ल्याण्डिङ' यायेगु अवसरया रुपय् सरकारपाखें हे न्हूदँ समारोह समिति दयेके फःसा थ्व विवाद न्ह्याब्लेंया नितिं ज्यंके फइगु विश्वास। थ्व विवाद नं न्हूदँ हनेगु खँय् येँया हकय् जक खः ।

नेपालभाषा मंकाः खलः येँपाखें स्वनीगु न्हूदँ समारोह समितिया परम्परां छखे प्रतिष्ठित नेवाः व राजनीतिज्ञतय्त नेपाल संवत्या मुभमेन्टय् सालेत बांलाःगु ज्या याःगु दुसा मेखे थुकथं स्वनीगु समारोह समितिया गठन प्रक्रियाया टिके प्रथा व समारोह समिति नां जकया 'डेकोरेटिभ कभर' जुयाच्वंगु द्वपं न्हूगु मखु। छखे नेपालभाषा मंकाः खलः येँया वैधानिकताया विवाद व न्हूदँया ज्याझ्वः नं बिना व्यवधान परम्परागत ढंगं न्ह्याका च्वनेमाःगु बाध्यताया दथुइ थुकथं दयेकीगु समारोह समितियात राष्ट्रियस्तरया दयेकेगु चर्चा न्ह्याःगु खँय् आशंका यायेम्वाः। थ्व कुतः सफल जुल कि मजू शायद थ्व च्वसु पिदंगु दिं तक छुं स्पष्ट जुइधुंकी। म्हिगः नेपालभाषा मंकाः खलः येँपाखें थुगसी न्हूदँ समारोह समिति नीस्वनेगु प्रक्रियायात भचा वृहत वा राष्ट्रिय स्वरुप बीगु कुतः जुइ धयाच्वंगु खः। हानं छथ्वःसिनं थ्व नं धयाच्वंगु दु कि यदि मंकाः खलःपाखें नीस्वनीगु न्हूदँ समारोह समितिया गठन प्रक्रिया परम्परागत हे जुल धाःसा थीथी नेवाः खलः पुचःत निष्क्रिय च्वनेगु व ब्वति मकायेगु ज्या जुइफु। थ्व अवस्थाय् बाजं ज्वनाः दँय्दसंथें ब्वति कया वयाच्वंपिं ज्यापु समुदाययात जक मछिनीगु जुल धकाः नं धायेगु याः। उकथं हे मंकाः खलःया थ्व प्रवृत्तियात अघोषित रुपं वंगु छु दँनिसें न्हूदँया झ्वलय् बसन्तपुली प्रधानमन्त्री नापं उपस्थित जुयाः जुइगु औपचारिक ज्याझ्वःयात बहिष्कार याना वयाच्वंगु एकीकृत नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चां थुगसी नं उगु ज्याझ्वलय् ब्वति काइ कि काइ मखु स्वये हे ल्यं दनि छाय्धाःसा थुगसी थःगु हे दलया प्रधानमन्त्री बसन्तपुली जुइगु औपचारिक ज्याझ्वःया मूपाहां जुयाः वयेत्यंगु दु ।

More Stories Like this