जातीय राज्य कि राजधानी प्रदेश?
आर. बी. महर्जन
प्रतिक्रिया
च्वमि राजेन्द्र मानन्धरजुं च्वयादीगु 'जातीय राज्य ला कि राजधानी प्रदेश?' च्वसु ब्वनेखनाः तसकं लसता वल। तर उगु च्वसुइ जितः लुइमखाःगु छुं खँ थन कुलेत्यना। भलसा कयाच्वना छिं नं थुकी छक्वः हाकनं विचाः यानादी ।
छिं दकलय् न्हापां हे नेवाःत धयापिं छुं नं निर्णय याये मफुपिं धकाः च्वयादिल। खतुं छिं धयादी थें नेवाःत छुं नं निर्णय याये न्ह्यः सहलह ब्याकेगु बानी दुपिं जूगुलिं छुं नं निर्णय यायेत लिबाःगु जुइफु तर नेवाःत निर्णय हे याये मफुपिं धाःसा मखु। ई व परिस्थितिकथं देश परिवर्तनशील जुजुं वनाच्वंगु दु। थुगु हे सन्दर्भय् नेवाःतय्सं नं थःत हिलेगु कुतः यायेमाःगु थौंया आवश्यकता खः। वास्तवय् थौंया इलय् नेवाःतय्त दुवालाः स्वयेगु खःसा इमिसं नं थःगु सक्रियता क्यनाच्वंगु खनेदु। संविधानसभाय् नेवाः राज्यया मागयात छगू दसुकथं कायेछिं। अथे धायेवं थुकी हे सन्तुष्ट जुइगु खःसा उचित मखु ।
राजेन्द्रजु, च्वसुइ छिं राजधानी प्रदेशया गाक्क हे वकालत यानादीगु जुयाच्वन। उकी छिं झी नेवाःत व नेवाः नेतातय्सं भविष्यवाणी याये मफुगु दुःखपूर्ण खँ कनादीगु दु। देश संघीयताय् वने धुंकाः नं नेवाः राज्य व आदिवासी नेवाःतय्गु अग्राधिकार व भाषिक, साँस्कृतिक अग्राधिकारया रक्षा जुइमाः धइगु तर्कसंगत खँयात चाःहीकाः न्ह्याम्हेस्यां नं फ्वने फइ नि धकाः छि थें ज्वःम्ह च्वमिं नं छुं हे बिचाः मयासे च्वयेगु धइगु थःगु तुति थम्हं हे पालेगु थें खः। छु नेवाःत धइपिं फ्वने जक हे सःपिं खः ला? ई व परिस्थितिकथं लाकाः नं कायेगु वा परिस्थिति स्वयाः संघर्ष यायेत नं तयार दु धकाः क्यंगु झिदँया जनयुद्धय् नेवाःतय्सं नं ब्वति काःगु दु धइगु खँ छिं ल्वःमंकादिल थें च्वं। उगु इलय् गणतन्त्र नेपाल हयेत सम्भव जूगु धाइपिं सायद म्हो हे जक दु जुइ तर शुरुया गुलिं गुलिंसिनं ल्वःमंकूगु जन आन्दोलनयात झिदँया दुने ताःलाकाः हे त्वःतल। उकिं झी नेवाःतय्सं थःगु जायज माग यायेगु धइगु थौंया आवश्यकता हे नं खः ।
गुगुं नं देशय् थःगु राजधानी दइगु धइगु ला फुक्कसिनं सिउगु हे खँ खः। झीगु निंतिं राजधानी आवश्यक जूगु वा मजूगु स्वयां नं झीगु लागाय् झीगु राज्य, भाषिक व साँस्कृतिक अधिकारयालिसें स्वशासनया माग यायेगु थौंया झीगु कर्तव्य खः। मखुसा झीगु पहिचान मालेत झी सन्तानत विदेश वनेमाःगु अवस्था नं वयेफु। थुगु विषयय् झीपिं जागरुक व सचेत नं जुइमाः। आः वइ खँ राजधानी दयां झीत राजनीतिक, आर्थिक व सामाजिक रुपं छु फाइदा जुइ धइगु खँ ।
राजनीतिपाखे राजनीतिक पार्टी व शक्तिकेन्द्रलिसे स्वापू भिंकेमाःगु खँ च्वयादीगु दुसा राजधानीबासी जुयाः वंगु न्यागू दशकय् झीसं छुं नं कथंया फाइदा कायेमफुगु खँ नं कुलादीगु दु। थम्हं सिउगु खँयात छिं 'कुरो र कुलोलाई जता मोडे पनि हुन्छ' धाःथें यानादीगु खनेदु। थुथाय् हे जिमिगु असहमति दुगु खँ छितः अवगत याकाच्वना। विकास धइगु जनतां याइगु खः, सरकारं मखु, न त झीगु सम्पत्ति कर उठे यानाः जनतायात शान्ति, सुरक्षा व सुशासन कायम याइगु खः। तर मानन्धरजु, छिं धयादीथें न्यागू दशकंनिसें राजधानीबासीं थ्व खँ महसुस याःगु मदु। वि.सं. २००७, २०४७ व २०६३ सालय् देशय् स्वक्वःतक तःधंगु क्रान्ति जुइधुंकल। तर झी राजधानीबासीतय्त छु दत? छिं धयादीकथं थ्व १४ अञ्चलया ब्रम्हूतलिसें जनजाति जक मखु पिनेया नेवाःतय्गु निंतिं समेत ईर्ष्याया केन्द्र जुयाः म्वानाच्वनेमाःगु दु। थ्व यथार्थ खः। थुकी जिगु नं समर्थन दु। अथे खःसां नं छिं च्वयादीगु ब्वनेबलय् ला झीपिं तसकं हे परनिर्भित जुइ धुनागु दु। थौंया अवस्थाय् वयाः मल्ल कालय् थें खेती यानाः पिनेया मनूतय्त पिने हे तयाः खालि धर्म व संस्कृतिया जक खँ ल्हानाः जिउगु अवस्था मखये धुंकल। थौंया अवस्थाय् फुक्क धयाथें सामानत पिनें हे हयेमाः। च्यान्हु जक हे नं बन्द जुल धाःसा राजधानीबासीया छेँय् भुतू च्याइ मखु। उकिं आः झीपिं आत्मनिर्भर जुइमाःगु अवस्था वयेधुंकूगु दु। थुकिया लिसें स्वशासन कायम जुइमाः धकाः सः थ्वयेका वयाच्वनागु खँ नं थुथाय् लुमंकेबहः जू। आः थें फ्वनाः मखु उद्योग धन्दा यानाः कमे यायेगु लँ मालेमाल। छपु लँ बन्द जूसा मेगु लँ मालेगु कुतः यायेमाल। झीत झीगु मेहनत अनुसारया ज्या याउँक चूलाइगु वातावरण कायम यायेया लिसें राजनीतिक स्थिरता नं दयेमाः। थुकिया लिसें लगानीया वातावरण नं दयेमाःगु खनेदु ।
झीसं थ्व खँ नं बांलाक सिउ कि नेपाः धइगु पूर्व मेचीनिसें पश्चिम महाकाली तक थ्यं। थनया जनतायात गन वनाः च्वनेगु इच्छा दु अन हे वनाः च्वनेगु वयागु अधिकारया खँ खः। जिं धायेत्यनागु थुलि जक खः कि नेवाःत काठमाडौं उपत्यकाया आदिवासी खः अले थन नेवाःतय्गु बाहुल्य दुगुलिं थनया विकासया लागि झीगु स्वायत्त राज्ययालिसें झीगु स्वशासन नं आवश्यक जुल। गुकिं नेपाः नं छगू विकसित व आत्मनिर्भर देय् खः धकाः म्हसीका ब्वये फइ ।
Related Stories
जातीय राज्य लाकि राजधानी प्रदेश?More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः' खँ स्वनिगःया
