खड्ग सिद्धि नेवाःतय्गु मौलिक संस्कृति

नरेशवीर शाक्य

नेपाःया तःधंगु नखः 'मोहनि' क्वचाःगु दु। थुगु दँय् मोहनि नखः व दशैं वा विजया दशमी धयागु छगू हे मखु धइगु बारे नं अनेक चर्चा जुल। मोहनि व दशैंया फरक बारे आपालं च्वसु नं पिदन। नेवाःतय्गु मौलिक नखःया म्हसीका बारे अझं सहलह जुइ मानि। मोहनि नखः व दशैंया फरक बारे नेवाःतय्गु चेतना ब्वलना वयाच्वंगु दुसां मोहनिया इलय् पुज्याइपिं देवदेवताया बारे अझं चर्चा जुइ मानि। खय्त ला ल्याय्म्ह पुस्तां थ्व नखःयात रहरबहर व लसता कथं हनेगु यानाहःगु खँय् नं चर्चा जुयाच्वंगु दु। तर थ्व नखःया मौलिकता, थुकिया मूल्य व मान्यतायात कयाः अझं चर्चा जुइमाःगु खँय् विवाद मदु ।

मोहनि नखःया मौलिक म्हसीकाय् पायाःया चलन व थुकिया महत्व बारे नं चर्चा जुइ फयाच्वंगु मदुनि। त्वाः त्वालय् खड्ग सिद्धि कयाः थःपिनि दुने शक्ति संचय यायेगु मोहनि नखःया विशेषता खः। अथे हे शक्ति संचय यायेगु झ्वलय् झिंनिदँय् छकः जुजु नाप जुइगु खड्ग हिलेगु परम्परा थुगु दँय् नं न्ह्याःगु दु। पचली भैरवया झिंनिदँया जात्राय् नं पचलि आजुया खड्ग जुजुनाप हिलेमाःगु खः। तर मुलुकय् वःगु राजनीतिक हिउपाः लिपा शाह जुजुतय्गु अस्तित्व मदयेवं न्हापाया परम्परा कथं थकू जुजुया उपस्थितिइ भूमिनाप खड्ग हिलेगु ज्या जुल। शाह जुजुतय्गु राज्य शासनया इलय् नं थुकथं हे नेवाः जुजुया नामय् थकू जुजुतय्गु उपस्थिति क्यनाः खड्ग हिलीगु खः। आः शाह जुजुत मदये धुंकूगु राजनीतिक परिस्थितिइ शाह जुजुत नाप खड्ग हिलेगु ज्या मजूगु खः।
देवदेवतापिं नाप खड्ग हिलेगुया अर्थ राज्य शक्तिया संचय यायेगु खः। थ्व परम्परा शाह जुजु स्वयां न्हापांनिसें न्ह्याना वयाच्वंगु खः। नेपाः देय् अष्टमातृकां रक्षा यानातःगु कारणं अष्टमातृका नाप खड्ग हिलाः राज्य सत्ता न्ह्याकेत देव देवीपिंपाखें शक्ति कायेगु खः धयागु मान्यता दु। मुलुकय् वःगु राजनीतिक परिवर्तन लिपा जुजुतय्गु अस्तित्व न्हनाः आः राष्ट्रपतिया अस्तित्व खने दयाच्वंगु दु। न्हापाया खड्गु सिद्धि जुजु परिवारया जःपिंत बीगु व आःया राष्ट्रपति पद्धति राष्ट्रपतियात सीमित अवधिया निंतिं जनतां ल्ययाः राज्य सत्ताय् थ्यंका बीगु कारणं आःया राष्ट्र प्रमुखयात राज्य संचालनया निंतिं दैवीय शक्तिया आवश्यकता मदु धयागु बिचाः छथ्वः राजनीतिक व सांस्कृतिक विज्ञतय्गु दु। तर थ्व संस्कृति सम्पदा सलंसःदँ निसें न्ह्याना वयाच्वंगु कारणं थुकियात न्हंके मजिउ धयागु मान्यतां थ्व दँय् नं खड्ग जात्रा जूगु खः ।

मुलुकय् जुजु मदयेधुंकाः राष्ट्रपति नाप खड्ग हिलेगु परम्परा न्ह्याके जिउ लाकि मजिउ धयागु बहस नेवाः समाज दुने तःजिक न्ह्याःगु खः। मुलुकय् न्हापां वःगु थुज्वःगु परिस्थितिया सामना राजनीतिक रुपं मखु सामाजिक व धार्मिक मान्यताया रुपं जुइमाः धयागु लिधंसाय् हे पचलि आजुया झिंनिदँया खड्ग हिलेगु जात्राय् देय्या राष्ट्रपतिया उपस्थिति जक थ्व जात्रा न्ह्याकेगु निर्णय सम्बन्धित जात्रा गुथिया दुजःतय्सं याःगु खः। खय्त ला सम्पूर्ण नेवाः संस्कृति सम्पदायात प्रभावित लाइगु खँय् नेवाःतय् दुने ब्यापक सहलह जुइमाःगु खः। अझ थ्व खँ प्यला न्ह्यः हे राष्ट्रपति लिसे खड्ग महिलेगु सार्वजनिक जूगु इलय् सम्पदाया चिउताः काइपिंसं थ्व बारे सहलह न्ह्याकेमाःगु खः। तर अथे मजुसे खड्ग हिलेगु छुं दिं न्ह्यः जक राष्ट्रपतिया अनुपस्थितिं नेवाः संस्कृति सम्पदा ह्रास जुइन धकाः अन्तिम इलय् बिचाः प्वंकूपिं नं खनेदत। धार्मिक व सांस्कृतिक ख्यलय् न्हापाया जुजुपिंसं गज्याःगु भूमिका म्हितल आः नं राष्ट्रपतिं अज्याःगु हे भूमिका म्हितेमाःगु खः ला धयागु न्ह्यसः विवादित तिनि। अथे हे नेवाःतय्गु धार्मिक व सांस्कृतिक जात्राय् न्हापा जुजु व आः राष्ट्रपतिया उपस्थिति गुलित आवश्यक धयागु मेगु न्ह्यसः दनि। नेवाःतय्गु सम्पूर्ण जात्रा पर्व नेवाःतय्सं थःपिनिगु मूल्य व मान्यता कथं जनस्तरय् हना वयाच्वंगु दु। सरकारं नेवाःतय्गु गुथि, जात्रा पर्वया जग्गा अधिग्रहण यातं नं थःपिनि खर्चय् थुज्वःगु संस्कृतियात म्वाकातःगु दु। तर छथ्वः मनूतय्सं जुजुयात जात्राय् हयाः जनतायात प्रजाया स्तरय् तया तयेगु प्रपञ्च शाहकालय् जक मखु आः राष्ट्रपतिया शासनकालय् नं न्ह्याकेगु कुतः यानाच्वंगु दु। जात्रा पर्वय् जुजु वा राष्ट्रपतिया उपस्थिति नेवाःत अझं दास मानसिकता ज्वनाः म्वानाच्वंगु दु धयागु आभास क्यनेगु याइ। थुमिगु उपस्थिति मजुइकं जात्रा हे सुरु मजुइगु, मन्ह्याइगु व थुमित बीमाःगु सुरक्षाया नामय् आम जनतां सास्ना फयेमाःगु, जात्रा हनेत पंगः जुयाच्वंगु आभास सकसिनं यानाच्वंगु खः। गुलिखे जात्रा आः नं जुजु वा राष्ट्रप्रमुखया उपस्थिति हे म्वायेक न्ह्यानाच्वंगु दु। अज्याःगु जात्राया स्तर व मान्यताय् गनं कमी वयाच्वंगु मदु। उकिं छथ्वः मनूतय्सं राष्ट्रप्रमुखया उपस्थितिं नेवाः जात्रायात राष्ट्रं संरक्षण बियातःगु आभास जुइ धकाः यानाच्वंगु प्रचार नं फय्गं खः। राज्यसत्ता प्रतिया चाकरी खः ।

पचलि भैरवया झिंनिदँया जात्राय् राष्ट्र प्रमुखयाथाय् उपस्थितिया निंतिं ग्वय्दां तःवंबलय् सहर्ष स्वीकार यायेगु व अन्तिम इलय् अनुपस्थित जुइगु धयागु नेवाः संस्कार व मान्यताया अःखः एवं अपमान खः। ग्वय्दां कायेधुंकाः उकियात पूमवंकेगुयात नेवाःतय्सं शुभकथं काये फइ मखु। उकथं हे मेमेगु जात्राय् नं थःपिनि मौलिकता लिसें स्वतन्त्ररुपं जात्रा हनेगु परम्परायात निरन्तरता बीमाःगु दु। राष्ट्रप्रमुखया उपस्थिति आवश्यक धकाः सार्वभौम जनतायात अझं प्रजाया रुप बीत स्वयाच्वंपिंपाखें सकलें होशियार जुइमाःगु दु ।

More Stories Like this