शान्तिया जस सुनां कायेगु?

सानुराजा शाक्य
माधव नेपालया सरकारया इलय् लडाकुत च्वनाच्वंगु अस्थायी शिविरत विशेष समिति मातहत वल धकाः तःधंगु उपलब्धि कथं कार्यक्रम याःगु खः आखिरय् थ्व फुक्कं टोकन जक खः धइगु प्रमाणित जुल

प्रधानमन्त्री भट्टराईं थःगु सरकार गठनया इलय् सरकार स्वनाः पीन्यान्हुया दुने शान्ति प्रक्रियाया ज्यायात सार्थक लिच्वः पिदनीगु ज्या यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकूगु खः। उगु प्रतिवद्धता पूवंकेगु आधारय् प्रधानमन्त्री भट्टराई संयुक्त राष्ट्रया ज्याझ्वलय् ब्वति काः वने न्ह्यः एकीकृत माओवादी, नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले व मधेसी मोर्चा दथुइ सेना समायोजनया खँय् सहमति चूलाकेगु खँ न्ह्यथंगु दु। तर सेना समायोजनाया खँय् राजनीतिक दल दथुइ सहमति खने मंत। सहमति मजूगु कारण नेपाली कांग्रेसं प्रधानमन्त्री भट्टराई व एकीकृत माओवादीं माक्व कुतः मयाःगु द्वपं बियाच्वंगु दुसा एकीकृत माओवादीं थःपिं गाक्क सेना समायोजनया खँय् क्वमिलु जूसां नेपाली कांग्रेसं थप शर्त तःगुलिं सहमति न्ह्यःने वने मफुत धाःगु दु।
शान्ति प्रक्रियाया ज्या क्वचाये मफुगु थीथी कारण मध्ये दकलय् महत्वपूर्ण खँ गुगु पार्टीया गुम्ह नेता प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् सेना समायोजनया ज्या जुल धायेत जस कायेगु होड हे मू खः। उकिं सेना समायोजनया खँय् मुख्यत स्वंगू दलं डबल स्टाय्ण्डर्ड जुइगु प्रवृत्ति त्वःते मफुत। न्हापा शान्ति प्रक्रिया व संविधान नापनापं वनेमाःगु दलतय् एजेण्डा खः। जब संविधानसभाया चुनाव क्वचायाः माओवादीया नायः प्रचण्डया सरकार स्वन व गुला लिपा राजीनामा बीधुंकाः शान्ति प्रक्रिया व संविधान च्वयेगु ज्या खास हे मजू। थ्वया दथुइ शान्ति व संविधानया नामय् सरकार दयेकेगु व क्वःथलेगु राजनीतिइ जक राजनीतिक दलतसें ईया चरम दुरुपयोग यात। उमिगु प्राथमिकता नं शान्ति प्रक्रिया प्रमुख खः व धुंकाः तिनि संविधानया ज्या न्ह्याये फइ धकाः थःगु खँ पाका हल।
भट्टराई प्रधानमन्त्री जुइधुंकाः क्यान्टोनमेन्टय् च्वंगु ल्वाभः तयातःगु ताःचा विशेष समितियात लःल्हात। थुकियात एकीकृत माओवादीं शान्ति प्रक्रियाया नितिं छलाङ कथं ब्याख्या यातसा उखे नेकपा एमालेया नायः झलनाथ खनालं थ्व तःधंगु मखु मू मदुगु तिसा जक खः धाःगु न्यनेदत। नेपाली कांग्रेसं नं थ्व तःधंगु उपलब्धि मखु सेना समायोजनया ज्या हे प्रमुख खः धयाच्वंगु दु। एमाले व कांग्रेसया मंकाः सरकार संचालन जुयाच्वंगु अवस्थाय् वा झलनाथ प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् कन्टेनरया ताःचा विशेष समितिया लःल्हाये खंगु खःसा उगु सरकारतय् नितिं व ज्या तःधंगु उपलब्धि कथं बय्बय् याइ गथे माधव नेपालया सरकारया इलय् लडाकुत च्वनाच्वंगु अस्थायी शिविरत विशेष समिति मातहत वल धकाः तःधंगु उपलब्धि कथं कार्यक्रम याःगु खः आखिरय् थ्व फुक्कं टोकन जक खः धइगु प्रमाणित जुल उकथं हे कन्टेनरया ताःचा लःल्हायेगु नं टोकन जक खः। तर थ्व हे खँयात मुद्दा दयेकाः एकीकृत माओवादी दुनेया वैद्य समूहया धाःसा तच्वःगु विरोध खने दत। थ्वहे मुद्दां पार्टी हे तज्याइ ला धइथें च्वंक गतिविधित जुयाच्वंगु छखे दुसा थुकिं यानाः सेना समायोजनया ज्या पूवंकेत पंगः जुइगु आशंका यानाच्वंगु दु। तर क्यान्टोनमेन्टय् च्वंपिं माओवादी लडाकुतसें विद्रोह हे यायेमाल कन्टेनरय् च्वंगु ल्वाभः पिकायेमाल धाःसा तालं ग्वयातःगु ताःचा थःपिंके दु कि मदु धइगुया अर्थ मदु। ताःचा हे तछ्यानाः नं ल्वाभः पिकायेत पने फइ मखु तर माओवादी लडाकुतय् मनस्थिति अधिक ल्याखय् हानं विद्रोह स्वयां नं सेना समायोजन वा पुनर्स्थापना याकनं जूसा जिउ धइगु खनेदु।
सेना समायोजन व पुनर्स्थापनाया खँय् खुब चर्चा व वहसय् वइगु मेगु खँ खः गुलि माओवादी लडाकु सेनायात समायोजन यायेगु? माओवादीतसें झिंछद्वः, गुद्वः, च्याद्वः धाधां थौंकन्हय् सरकारय् दुथ्याःगु माओवादी व मधेसी मोर्चाया दथुइ न्हय्द्वलय् सहमति जूगु खनेदु। थुकथं हे वंगु झलनाथ सरकारया इलय् नं तत्कालिन प्रधानमन्त्री झलनाथ खनालं न्हय्द्वः तक माओवादी लडाकुयात सेनाय् समायोजन यायेगु कथं सहमति जुइत्यंगु धाःगु खः। तर नेपाली कांग्रेसं उकियात स्वीकार मयाः व स्वद्वः माओवादी सेना समायोजन यायेगु धयाच्वंगु दु। छगू इलय् नेपाली कांग्रेस नं न्याद्वः खुद्वः माओवादी लडाकुत समायोजन यानाः मेपिंत पुनर्स्थापना प्याकेज बियाः बिदा बीगु खँ हःगु खः। तर भट्टराई प्रधानमन्त्री जुसांनिसें नेपाली कांग्रेसया धापू हिलाः स्वद्वः स्वयां अप्वः माओवादी लडाकुयात सेनाय् समायोजन याये फइ मखु धयाहःगु जक मखु कि थ्व मुद्दा धइगु संख्या मखु गुकथं समायोजन जुइगु खः पुनर्स्थापना जुइपिंत गुकथं विदा बीगु खः प्याकेजय् सहमति जुइमाः धयाहःगु दु। न्हापा माओवादी सरकारय् मदुबलय् सेना समायोजनया ज्या प्याकेजय् हे डिल जुइमाः धाइगु खःसा सरकारय् दुथ्याःगु दलतसें समायोजन जुइगु ल्याःयात महत्व बियाः खँ पित हइगु खः।
वइगु मंसीर १४ दुने शान्ति व संविधान च्वयेगु ज्या क्वमचाल धाःसा शान्ति व संविधान निगुलिं धरापय् लाइगु सम्भावना छखे दु। हानं संविधानसभाया ई तनेगु वातावरण मदइगु सम्भावनाया दथुइ व धुंकाः देस गन वनी धकाः सुनां धाये मफु नेपाली कांग्रेसं शान्ति व संविधान न्ह्याः मवनीगु अवस्थाय् संविधानसभाया ई तनेगु औचित्य मदु धयाच्वंगु व उकथंया हे बिचाः एमाले दुने नं त्यला हयाच्वंगु अवस्थाय् देशया भविष्यय् न्ह्यसःचिं दनाच्वंगु खः। माओवादी लडाकु च्वनाच्वंगु अस्थायी शिविरय् थौंकन्हय् झिंगुद्वः चाःचू लडाकु दु। उमिगु भरणपोषण व शिविरया लजिष्टिक खर्चय् सरकारं अरबौं खर्च यायेधुंकल। न्हापा उमित जुइगु खर्च खुलाया निंतिं जुइगु व खर्च यायेत विदेशपाखें ग्वाहालि वइगु अनुमान यानातःगु खः। तर विदेशीतसें माओवादी लडाकुतय् भरणपोषणया निंतिं सहयोग मवःगु छखे व खुलाया नितिं जक खर्च जुइगु थासय् थौं न्यादँ दयेधुंकल। थुकथं सेना समायोजन व पुनर्स्थापना मजुयाः देशया अरबौं ध्यबा फुनाच्वंगु दु। थुकथं शिविरय् वनीगु ध्यबा लडाकुतय् ल्हातय् फुक्कं मलाः एकीकृत माओवादी पार्टी दुने उगु ध्यबा वनाच्वन धइगु मेमेगु दलया आरोप दु। थुकथं नेपालय् सरकारया बजेटं पार्टी न्ह्यानाच्वंगु छगू जक राजनीतिक पार्टी एकीकृत माओवादी कथं जू वन। थुकियात पनेगु खःसा याकनं सेना समायोजन यानाः अस्थायी शिविर खाली यायेगु जक विकल्प जुइ फइ। तर मेमेगु दलतय् ध्यान थुखेपाखे मवं। फतिंफतले सेना समायोजन व पुनर्स्थापनाया खँयात सहमतिइ हयेत एकीकृत माओवादीयात बाध्य याकेगु स्वयां थःगु दलीय स्वार्थय् तक्यनाच्वन धाःसा उकिया मू नं दलतसें हे पुले मालीगु खँय् ध्यान मवं। गुकिया प्रत्यक्ष मार हानं नेपाःमि जनतां हे फये माली।

More Stories Like this