सुकुम्बासी व स्वनिगः

नरेन्द्रमान श्रेष्ठ गोंगजु

मध्यपुर थिमिया मनोहर खुसि सिथय् च्वंगु सरकारी व सार्वजनिक जग्गा कब्जा यानाः गैर कानुनी रुपं च्वनाच्वंपिं सुकुम्वासीतय्त चीकेत सार्वजनिक लेखा समितिं सरकारयात बिउगु उजंयात थ्व सार्वजनिक लेखा समितिया अधिकारया ख्यः मखु धकाः थीथी राजनीति दलतय् गुलिखे सभासदतय्सं विरोध याःगु दु। मनोहरा खुसि सिथय् च्वंगु लगभग ६० रोपनी जग्गा कब्जा यानाः गैर कानुनी रुपं सुकुम्वासी वस्ती दयेकाः च्वनाच्वंपिं सुकुम्वासीतय्त गुलिखे संविधानसभाया सभासदतय्सं व थासं दना वनेम्वाः धकाः वा मेगु वैकल्पिक थाय्या व्यवस्था याना बीमाः अले जक व थाय् त्वःति धकाः थीथी राजनीतिक दलतय् गुलिखे सभासद्त सुकुम्वासीतय् मतियार जुयाः सकुम्वासीतय्त प्रोत्साहन व सहयोग यानाच्वन धकाः चर्चा जुल। संविधान दयेकेगु ज्याया लागि धकाः संविधानसभाय् वःपिं सभासद्तय्सं संविधान च्वयेगु ज्यायात बेवास्ता यानाः सुकुम्वासी समस्यायात तच्वयेकेगु ज्या नं याःगु खः। सुकुम्वासीया नामय् थीथी सार्वजनिक जग्गा कब्जा यानाच्वंपिं सुकुम्वासीतय्त हटे यानाः सरकारी व सार्वजनिक जग्गायात संरक्षण व शहरयात सुन्दर दयेकेगु ज्याय् सहयोग याये माःपिं माननीय धाःपिं गुलिखे थीथी राजनीतिक दलया सभासदत स्वयं हे सरकारी जग्गा कब्जा यानाच्वंपिं सुकुम्वासीतय्त सहयोग व प्रोत्साहन यानाच्वन। थ्व धयागु सभासदतय् मर्यादाया अःखः ज्या खः ।

स्वनिगलय् सुकुम्वासीया समस्या धयागु आःया जक समस्या मखु। थ्व विगतंनिसेंया समस्या खः। विगतयानिसें स्वनिगःया थीथी सार्वजनिक जग्गात अप्वः धइथें खुसि सिथया जग्गाय् सुकुम्वासी धकाः जग्गा कब्जा यानाः छेँ, टहरा दयेकाः वस्ती विकास यानाच्वनेगु ज्या जुयाच्वंगु खः। विगतनिसें अप्वः यानाः पिनेयापिं मनूत स्वनिगलय् वयाः थीथी थासय् च्वंगु सार्वजनिक जग्गात कब्जा यानाः सुकुम्वासीया ख्वाःपाः पुयाच्वनेगु यानाच्वंगु खः। लिपांगु इलय् वयाः धाःसा संगठित रुपय् थीथी राजनीतिक दलतय्गु भातृ संघ संगठनतय्गु आडय् स्वनिगःया सरकारी व सार्वजनिक जग्गा थीथी राजनीति दलतय् अघोषित कार्यकर्तातय्सं कब्जा यानाच्वंगु दु। स्वनिगःया थीथी सरकारी व सार्वजनिक जग्गा कब्जा यानागुलिं गुलिखे राजनीतिक दलतय् भातृ संगठनतय्सं जक मखुसें गुलिखे सभासदतय्सं नापं प्रोत्साहन व सहयोग यानाच्वंगु दु धकाः आः वयाः प्रस्ट रुपं खनेदत। सुकम्वासीतय्गु वस्तीं यानाः स्वनिगःया थीथी खुसित धमाधम प्रदूषित जुयाच्वंगु दु। खुसिइ फोहोर अप्वया वयाच्वंगु दु। शहर अस्तव्यस्त खने दयाच्वंगु दु। लःया मुहान धमाधम सुके जुजुं वनाच्वंगु दु। थुकिया कारक तत्व खः सुकुम्वासी। जब जब सुकुम्वासीतय्त हटे यायेगु खँ पिहा वइ तब तब संगठित रुपं च्वनाच्वनीपिं सुकुम्वासीतय्सं विरोध याना हइ सा उकिया नापनापं गुलिखे थीथी राजनैतिक संघ संगठन जक मखु गुलिखे सभासदत नं सुकुम्वासीतय् ढाल जुयाः दं वइगु खँ धाःसा विडम्बना हे खः ।

लिपांगु इलय् थीथी राजनीतिक दलतय् राजनीतिक गतिविधि राजधानी केन्द्रित जुयाच्वंगु दु। अले थज्याःगु राजनीतिक गतिविधि सञ्चालन यायेत थुकिया लागि सुकुम्वासी व फुटपाथ व्यापारीत छ्यलेगु यानाच्वंगु दु। सायद थ्व कारणं सुकुम्वासी व फुटपाथ व्यापारीतय्त स्वनिगःया सतक पेटी, चुक, दबू, बजाः, गल्ली लगायतया खुल्ला थाय् अतिक्रमण यानाः फुटपाथ व्यापार याकाच्वंगु दु। थुपिं फुटपाथ व्यापारीतय्के थीथी राजनीतिक दलया सदस्यता नं दु। अथे जुयाः नं स्वनिगःया फुटपाथ व्यापारीतय्त हटे यायेगु ज्याय् दलतय्सं असहयोग यानाच्वंगु जुइ। गुलिखे राजनैतिक दलतय्सं फुटपाथ व्यापारी कथं थःपिनि कार्यकर्ता लहिनाः ज्या न्ह्याकाच्वंगु नं दु। थौंकन्हय् न्हूगु संविधानय् नेवाः स्वायत्त राज्यया व्यवस्था यायेमाः धकाः खँ वयाच्वंगु कारणं नं नेवाः विरोधीतय्सं स्वनिगलय् गैर नेवाःतय्गु बाहुल्यता अप्वयेका यंकेगु लागि स्वनिगः दुने सुकुम्वासी व फुटपाथ व्यापारीत वृद्धि यायेगु चाल म्हिताच्वंगु जुइफु ।

नेपाःया दकलय् पुलांगु अले दकलय् प्रजातान्त्रिक लोकतान्त्रिक राजनैतिक दल धाःगु नेपाली कांग्रेस हे नेवाः स्वायत्त राज्यया विरोधीया रुपय् खनेदत। संविधानसभाय् राज्य पुनर्संरचना व संघीयता बारे नेपाल मण्डलयात नेवाः स्वायत्त राज्य यायेगु नापं १४ गू प्रदेशया अवधारणाय् छलफल जुयाच्वंगु दयेक दयेक लोकतान्त्रिक दलया ख्वाःपाः पुयाच्वंगु नेपाली कांग्रेसं स्वनिगःयात राजधानी प्रदेश यायेगु नापं ७ गू नक प्रदेशया प्रस्ताव हयाः पार्टी दुने छलफल याकल। थुकिं नेपाली कांग्रेस पार्टी नेवाः विरोधी व नेवाः राज्यया विरोधी धकाः प्रस्ट रुपं क्यन। स्वनिगःयात नेवाः स्वायत्त राज्य मखु राजधानी प्रदेश दयेकेमाः धकाः प्रस्ताव हःम्ह नेपाली कांग्रेसयात नेवाःतय्सं जक मखु सकल आदिवासी जनजातितय्सं नं विरोध यायेमाः। अले नेपाली काँग्रेस पार्टीया सकल नेवाः नेता, सभासद, कार्यकर्ता थीथी नेवाः भातृ संगठनतय्सं विरोधया सः थ्वयेकेमाः। माल धाःसा सकल नेपाली काँग्रेस पार्टी संलग्न नेवाःतय्सं पार्टी परित्याग तकं याये फयेकेमाः। नेवाःतय्गु भावनाय् घाः लाकेगु कुतः याइगु पार्टीइ नेवाःत च्वना च्वनेगुया अर्थ मदु। स्वनिगलय् च्वनाः नेवाः विरोधी गतिविधि यानाः नेवाःतय्त साँस्कृतिक, राजनीतिक व सामाजिक रुपं कम� जोर यायेगु अले उमित स्वनिगलं हे विस्थापित याये धकाः म्हगसय् जकं खंकाच्वंगु मखु ला? अले गनं नेपाली कांग्रेस पार्टीया नेवाःतय्सं थःगु स्वार्थ पूर्तिया लागि संस्थाया न्ह्यःने. आत्मसमर्पण याइगु जक खः ला धकाः नं चिन्ता जूगु दुसा नेवाः विरोधी अभियानय् लगे जूपिं काँग्रेसयात सुं नं नेवाःतय्सं साथ बिल धाःसा व नेवाःतय् लागिं आत्मघाती साबित जुइ ।

स्वनिगःया थीथी सरकारी व सार्वजनिक जग्गा कब्जा यानाः गैर कानुनी सुकुम्वासी वस्ती विस्तार यानाच्वंपिं सुकुम्वासीत व स्वनिगःया थीथी व्यस्त सतक, पेटी, चुक, दबू, बजाः, गल्लि अतिक्रमण यानाः फुटपाथ पसः तयाः स्वनिगःया घाघः जुयाच्वंपिं फुटपाथ व्यापारीतय्त स्वनिगःया सकल स्थानीयवासी जानाः चीकेगु कुतः यायेमाः। यदि स्थानीयवासी, स्थानीय व्यापारीतय्सं थःगु चिचीधंगु स्वार्थया लागि बँ पसः तयेत प्रोत्साहन यात धाःसा विगतय् व पसल्यातय्सं भृकुटीमण्डप, प्रदर्शनीस्थल दुनेया सुन्दर क्यब कब्जा यानाः पसः तः थें आः रत्नपार्क दुने, तिंख्यः खुल्ला मञ्चयात नं बँपसःया सुपर मार्केट दयेका बीत छु बेर ! अथे जुयाः सकल स्वनिगःया स्थानीयवासीपिं सचेत व सजग जुयाः पलाः न्ह्याकेमाःगु दु ।

More Stories Like this