गरिबी मदयेकेत बुद्ध धर्म

सुनिता मानन्धर

तःमि व चीमि नापे यायेगु निश्चित मापदण्ड ला मदु। अरबौं दुम्हेसिया न्ह्यःने लख दुम्ह चीमि जूसा लखपतिया न्ह्यःने सछि, द्वःछि दुम्ह चीमि जुइ। उकिं थन तःमि व चीमिया दथुइ निश्चित मापदण्ड मदु। थ्व छगू मनया चिन्तन खः। तर अथे खःसां मनूया जीवनय् मदयेक मगाःगु वस्तुया पूर्ति याये मफुत कि व चीमिया धलखय् लाः वनी। मनू जुयाः म्वायेत नयेगु, त्वनेगु, पुनेगु, च्वनेगु थाय्, शिक्षा व वासः मदयेकं मगाः। थुकिया पूर्ति यायेगु लागिं हे मनुखं संघर्ष नं यानाच्वनी। तर अथे जूसां चीमिपिं मनूतय् जीवनस्तर थहां वने धाःसा फयाच्वंगु मदु।
अथे ला झीगु थेंज्याःगु विकान्सोन्मुख देशय् जक मखु अति विकसित देशय् तकं चीमिपिं मदुगु मखु। अन नं न्हिछिया छछाः नयेत, छगू बासया लागिं नापं थःगु अतिकं मदयेक मगाःगु वस्तुया लागिं अति संघर्ष यानाच्वंपिं दु। झीगु देशय् चीमिपिनि जीवनस्तर थकायेगु लागि गरिबी निवारण कोष धकाः नं दयेकातःगु दु। तर थुकिया लिच्वः स्वयेगु खःसा अतिकं न्यून जुयाच्वंगु खनेदु। उकिं थौं धात्थें गरिबी निवारण यायेगु खःसा बुद्ध शिक्षायात न्हापालाक्क थुइका काये माःगु दु ।

थःके छुं भचा दतकि मदुम्हेसित हेलाया दृष्टिं स्वयेगु वा वया कुंखिनेगु मनूया स्वभाव हे खः। उकिं तःमिपिंसं सदां चीमिपिंत क्वत्यला हे तःगु दइ। अझ धाये इमिसं चीमिपिंत च्यः, भ्वातिं तयाः थःपिं आरामदायी जीवन हनेगु यानाच्वंगु नं दु। तर बुद्ध धर्मय् दास प्रथा मदु। थुकिं सकसियां समान हक व अधिकार बियातःगु दु। दास प्रथा मदु धयागु हे थन तःमि व चीमिया दथुइ भेदभाव मदुगु खः। अथे हे बुद्धं देशना यानाबिज्याःगु पञ्चशील थज्याःगु शील खः गुकियात मनन याये फःसा झीगु जीवनस्तर थकायेत ग्वाहालि याइ। जीवनय् उन्नति मयायेगु धयागु जीवनस्तर क्वकायेगु खः। शील पालना याये मफुत कि उन्नतिया हा त्वाःदली धयागु खँ थुगु गाथां यचुका बिउ।
सुरामेरयपानञ्च-यो नरो अनुयुञ्जति
इधेवेमेसो लोकस्मिं-मूलं खणति अत्तनो
हिंस्रक, असत्यवादी, खुया कायेगु ज्या याइम्ह, व्यभिचारी व अपराध याइम्ह मनुखं थुगु हे लोकय् थःगु उन्नतिया हा त्वाःथली ।

हरेक देशय् जुइगु द्वन्द्वया कारणं यानाः नं अनया जनता चीमि जूवनी। थुकिया दसुकथं सोमालियायात हे कायेफु। थौं अनया जनतां थुलि दुःख सीमालाच्वंगु दु धयागु खँ ला सक सिनं खनाच्वंगु हे दु। अथे हे झीगु देशय् नं छगू दशक तक न्ह्याःगु द्वन्द्व व युद्धया अःखः खः। बुद्ध शिक्षां सकसितं शान्ति यायेगु ज्या यानाच्वंगु दु। बुद्ध वर्गय् धयातःगु दु,
अनूपवादो अनूपधातो-पातिमोक्खे च संवरो
मतञ्अुता च भत्तार्स्य-पन्ञ्च सय्ना सनं
अधिचित्ते च आयोगो-एतं बुद्ध शासन
सुयातं निन्दा वा हिंसा पीडा मयायेगु, प्रतिमोक्षया शीलपालना यायेगु, आहारया मात्राया ज्ञान तयेगु, एकान्त बास यायेगु व चित्त शुद्धया लागिं योग यायेगु थ्व हे बुद्धया शिक्षा खः ।

थन छखे थःगु जीवनस्तर थकायेत छुं कथंया कुतः तकं मयासे च्वनीपिं दुसा मेखे थःगु जीवनस्तर थकायेगु नामं म्वाः मदुगु ज्या याना जुइपिं नं दु। बुद्धं मनूया जीवनय् अलसी मचासे उद्योग यायेमाःगु खँ थुकथं न्ह्यथनाबिज्याःगु दु।
उट्ठान कालम्हि अनुट्ठहानो युवा बलि आलसियं उपेतो संसननङ्कजमनो कुसीतो-पञ्ञाय मग्गं लअसो न विन्दति ।

बलवान युवक जुयाः नं अल्छि जुयाः उद्योग यायेगु इलय् उद्योग याइ मखु। अज्याःम्हेसिया उच्च आकांक्षा हिन जुया वनी ।

प्रज्ञा ज्ञानं अचरित्वा ब्रम्हचरियं अलद्वा योब्वने धनं
जिण्णकोञ्चा व झायान्ति�खीणमच्छे व पल्लले
यौवन अवस्थाय् धन कमे मयासे, ब्रम्हचर्य पालना मयासे च्वनीम्ह मनू न्या मदुगु पुखुली पियाः थःगु जीवन सितिकं छ्वःम्ह पंक्षी थें जीवन सितिं छ्वये माली ।

हरेक मनूया जीवनस्तर थकायेगु माध्यम (लँपु) शिक्षा नं खः। शिक्षा वा ज्ञानया प्रभावं थौं मनू चन्द्रमाय् थ्यनेधुंकल। उकिं मनू तःधिकः जक जुयाः मजिउ, ज्ञान व प्रज्ञा नं अप्वयेमाः धयागु खँय् जेतवन विहारय् बुद्धं धयाबिज्याःगु दु,
अप्पबस्सुता यं पुरिसो-बलिबद्वो व जीरति
मंसानि तस्स बद्ढन्ति-पञ्ञा तस्स व बड्ढति
अज्ञानी मनू द्वहं थें तःधी जुइ। ला जक अप्वइ प्रज्ञा दइ मखु ।

अथे ला थःत सम्मान व तःमि धायेका जुइपिं तकं ल्वचं कयाः जीवन तहसनहस जुइका च्वनेमाःपिं नं दु। अथे हे असन्तोषी स्वभावं यानाः नं चीमि जुयाच्वनेमाःपिं नं दु। थ्व छगू थःथःगु मनूया स्वभाव खः। मनूयात चिनाः थःके दुगुली सन्तोषया सासः ल्हाये फःसा व सदां तःमि हे जुयाच्वनी। वं सदां सुख हे सी गुगु खँ सुख वर्गया गाथां क्यं
आरोग्यपरमा लाभा यन्तुटिठ परमं धनं
विस्सास परमा ञाती-निब्वानं परमं सुखं
निरोगी जुइगु परम लाभ खः सन्तोष परम धन खः। विश्वास तःधंगु बन्धु खः। निर्वाण तःधंगु सुख खः ।

दक्व प्राणीया म्वायेत नयेमाः। नयेया लागिं नसा माः। तर थन चीमिपिनि लागिं छछाः नसा नयेगु लागिं तःधंगु संघर्ष यानाच्वंगु दु। तःमि धाःपिं नसाय् हे थःगु जीवन फुकाच्वंगु दु। उकिं थन धम्मपदया गाथा लुमंकेबहः जू यक्व आहार नइम्ह अल्छि न्ह्यःगुलु मनू ग्वारा जुयाः फा थें जुइ। थज्याःम्ह मनू बारम्बार गर्भ वासय् वइ ।

थःगु ल्हातय् सीप दुम्ह मनू न्ह्याक्व हे चीमि जूसां वं कुतः यात धाःसा थः जीवन सफल याये फइ। बौद्ध साहित्यय् नं सीप दुम्ह मनूया कदर यानातःगु दु,
उढकं हि नयान्ति नेतिका-उसुकारा नययन्ति तेजनं
दारुं नमयन्ति तच्छका-अत्तानं दमयन्ति सुब्वता
कुलो दयेकीम्हेस्यां थःत माःगु थासय् लः यंकी। बाणकारकं थःत माःकथं बाण दयेकी। सिँकःमिं थःत माःकथं सिँ काइ। अथे हे धर्मभिरु मनुखं थःत दमन याइ ।

थौं स्वयाः २५०० दँ न्ह्यः बुद्धं देशना यानाबिज्याःगु गाथा गरिबी निवारण यायेया लागिं थौं नं उलि हे उपयुक्त जू। उकिं थौं नं सकसिनं बौद्ध साहित्य अध्ययन यानाः वने फःसा थःगु जीवनस्तर थकाये फइगु जक मखु थःत संयमित यानाः सम्यक जीवन नं हने फइ ।

More Stories Like this