नेपाःया कम्युनिष्ट पार्टीत

अभय श्रेष्ठ

जर्मनीया दार्शनिक कार्लमाक्र्सं संसार न्यंकया गरिव, अपहेलित, परिश्रमी ज्यामि, ज्या यानाः नइपिं मनूतय्त न्याय् वीगुकथंया छगू विचाः हल । उकियात माक्र्सवाद धाइ । मेगु शब्दं धायेगु खःसा माक्र्सवाद गरिव, किसान, मजदुर, असहाय, निमुखा वर्गया मनूनं शासनया नेतृत्व यायेमाः, अले जक इमिसं न्याय कायेफै धयागु राजनीतिक दर्शन खः । संसारय् १० प्रतिशत ज्या मयासे नइपिं मनूतय्सं ९० प्रतिशत ज्या यानाः नइपिं मनूतय्त शासन यानावयाच्वंगु दु व इपिं सफल दु । अजू चायापूगु खँ छु धाःसा थुपिं १० प्रतिशत सम्पत्ति दु । ९० प्रतिशत मनूया स्वामित्वय् धाःसा मुस्किलं १० प्रतिशत जक दु । थ्वला असमानताया हद मजुला ? थथ्य गथ्य सम्भव जुल ? थः ज्या मयासे मेपिन्त ज्या याकाः नइपिं म्हो जकया ल्याःया मनूतय्सं ज्या यानाः नइपिं वहुसंख्यक जनतायात जाति धर्म, संस्कृति आदिया नामय् थःथवय् ल्वाकाः सफल जुयाच्वंगु खः । श्रम याइपिं मनूत मिलय् जुइफुसा मेपिन्त श्रम याकाः लवः काइपिं मनूतय्गु भागाभाग जुइ व उत्पादनया साधनय् श्रमिकया स्वामित्व जुइ । अर्थात श्रम यानाः खेती याइम्हय्सिगु स्वामित्वय् खेत व मजुदुरी याइम्हय्सिगु स्वामित्वय् कलकारखाना जुइ । अले जक श्रम याइपिनिगु न्हि लिहांवइ । न्याय्मूलक समाज जुइ । कार्लमाक्र्सं क्यंगु लँपूया मू आज्जु थ्वहे खः ।
माक्र्सवादयात संसारया कम्युनिष्ट पार्टीतय्सं थःगु मू दर्शन तायेकाः न्ह्याः वनाच्वंगु दु । नेपाली कम्युनिष्ट पार्टीत धाःसा थःथःम्हं माक्र्सवादी विरोधी थें खनेदु । गरिवया राज्य हयेमाः धाइगु दर्शन क्ववुयाच्वंपिं कम्युनिष्ट पार्टीत नेपालय् ग्वःगु दु, इपिं ग्वगू कुचाय् विभाजित दु ? निनां साध्य मदु ।

ज्या याना नइपिनिगु वर्गया पार्टीया रुपय् गठित नेपाली कम्युनिष्टत चिचीधंगु कुचाय् विभाजित दु । थुकि ज्या यानाः नइपिं मेगु वर्गया पक्षय् थुमिसं छु याइला धइगु खँय् शंका यानाहःगु दु । लेनिन जयन्तीया लसताय् २००६ सालय् पुष्पलाल श्रेष्ठ, निरञ्जन गोविन्द वैद्य, नारायण विलास जोशी व नरवहादुर कर्माचार्यं कलकत्ताय् नेकपा पार्टीया पलिस्था याःगु खः । छगू अनुमानकथं पार्टीया पलिस्था जूगु ६२ दँया दुने ६२ क्वःहे पार्टी कुचावःगु दु । इलय् व्यलय् छप्पँ छधी नं जूगु दु । एकीकृत नेकपा -माओवाद) आः दकले तःधंगु व प्रभावशाली कम्युनिष्ट पार्टी खः । प्यक्वःगु महाधिवेशन -२०३१) जुयाः तक्वः तज्याःगु यक्को पार्टीत आः माओवादीनाप एकीकृत जूगु दु । उकी मोहन विक्रम सिंहया नेकपा -मसाल) जक व्यागलं दु । मसालं हे छुं ई न्ह्यः विद्रोह यानाः पिहां वःम्ह डिलाराम आचार्य समूह माओवादीइ दुहांवःगु दु । विदम्वना थ्वहे पार्टी दुने आः मेगुहे पार्टीया रुपय् थीथी गुट दु । राष्ट्रिय राजनीतियात न्ह्याकाः जनतायात न्याय वीगु थासय् थ्यंकेत भूमिका म्हितेमाःगु इलय् थःथवय् ल्वानाः जनतायात निराश यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

माओवादीयात दक्षिणपन्थी जूगु द्वपं वियाः उकिया पोलिटव्युरोया दुजः मणि थापा व रविन्द्र श्रेष्ठं पार्टी त्वःतूगु खः । थापां क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टी -रिभोल्युसनरी थर्ड विङ्ग) चायेकल सा श्रेष्ठ एमालेय् दुहांवन । श्रेष्ठ वामपन्थी धार त्वःतूपिं ओली नेपालय् पुचलय् लात । कलाः लक्ष्मी श्रेष्ठयात धों लानाः म्ह्याय् उमेरया छम्ह कार्यकर्ता ज्वनाः वेपत्ता जुइवं एमालें श्रेष्ठयात निलम्वनय् तयातःगु दु ।
उखे एकता केन्द्रनाप एकीकरण याःगु खँ चित्तवुझय् मजुयाः मधेसी नेता मातृका यादवं नेकपा -माओवादी) स्वन । संविधान सभाया दुजः यादवनापं सभासद् जगत यादवनं पिहां वःगु खः । थुमिगु पल्सा मेपिं निम्हय्सित मनोनित नं याये धुंकूगु दु । छगू इलय् तसकं प्रभावशाली नेता सिपी मैनालीया नेतृत्वय् आः थः चीधंगु आकारया पार्टी नेकपा -माले) दु । विचाः पाया मखु चित्त फरक जुयाः २०५४ फागुन २९ गते एमालें विभाजित जूगु खः । वामेदव गौतम, सिपी मैनाली लगायतं माले नांया मेगु पार्टी चायेकूगु खः । माले २०५८ स वामदेव सहित पुरा हिस्सा एमालेय् लिहांवन । सिपि मैनाली, ऋषि कट्टेल लगायत धाःसा मालेहे च्वनाच्वन । लिपा नं थुपिं निम्हय्सिगु निगू कुचाय् विभाजित जुल । कट्टेल मसालं कुचादलाः वःगु रामसिंह श्रीषया -राजवीर)या पार्टीइ दुहां वन । नेकपा (एकीकृत) या नवराज सुवेडी माओवादीइ दुहांवःगु दु । उखे मालेया जगतवहादुर बोगटी समूहं च्याम्ह मध्ये प्यम्ह सभासद् ज्वनाः माले -समाजवाद) दयेकूगु दु ।

संविधान सभाया प्रत्यक्ष निर्वाचनय् निल जूगु माले समानुपातिकं च्यागू थाय् कायेत ताःलाःगु खः । माओवादीया चुनाव चिंनाप ज्वःलाःगुहे कारणं मालेया हैसियत थुगुकथं हिलासू वःगु खः । यलया निर्वाचन क्षेत्र नं ३ या माले उम्मेदवार सन्तमान लामा माओवादीइ दुहांवये धुंकाः नं वयागु व्यालेट वक्सय् २६०० भोट कुतुंवंगुया कारण नं थ्वहे धाइ । पुष्पलाल समूहं व्यागलं च्वनाः २०४७ सालय् नेपाल मजदुर किसान पार्टी गठन जुल । जुम्ला व दैलेखय् चिचीधंगु जनाधार यात लोमंकेगु खःसा उगु पार्टी ख्वपय् सीमित खनेदु । थ्व वाहेक मेगु नं यक्को चिचीधंगु कम्युनिष्ट पार्टीत नेपालय् दु । न्ह्याक्कोहे कुचा दःसां नं, न्ह्याक्कोहे थःथवय् ल्वाःसा नं नेपालयात अग्रगमन पाखे छ्वयेगु, विकास निर्माणया ज्याय् मेमेगु दल स्वयाः कम्युनिष्ट पार्टीहे गन खः गन सक्षम खनेदु । गरिवया राज्य हयेत उज्वःगु तःधंगु ज्या यायेमफुसां नं पूँजीवादी लोकतन्त्र पलिस्थाय् नेपाःया कम्युनिष्ट पार्टीतय्सं नेतृत्वदायी भूमिका म्हितूगु दु । बुसांनिसें सुयातं महान व सुइतं निकृष्ट तायेकीगु राजतन्त्रात्मक व्यवस्था स्वयाः पूँजीवादी प्रजातन्त्र नं गन खः गन बांलाःगु व्यवस्था खः । तत्कालिन नेकपा -माओवादी)या वलय् गणतन्त्र, धर्म निरपेक्ष राज्य, संघीयता, संविधानसभा चुनाव सम्भव जुल ।

दकले महत्वपूर्ण खँ कम्युनिष्ट पार्टीतय्सं लोकतन्त्रयात सम्भावित दक्षिण पन्थी यात्रापाखें वचय् यायेगु भूमिका म्हितल । थुज्वःगु इलय् इपिं मिलय् जुइफूगु जूसा क्वछिनातःगु इलय् लोकतान्त्रिक संविधान दयेकेगु सम्भव जुइ । म्होनिं पूँजीवादी लोकतन्त्रयात लोक कल्याणकारीदयेके फु । नर्वे, स्वीडेन, डेनमार्क थें व्यवस्थायात थुगु स्वयाः अप्वः मानवीय ख्वाःपाः वीत सम्भव जुइगु खः । शिक्षा, स्वास्थ्य व रोजगार थें अथ्यहे शिक्षा, स्वास्थ्य व राजगारीथें जनताया आधारभूत आवश्यकता व्यवहारय्हे जनताया मौलिक हक दयेकेगु सम्भव जुइ । पर्पुतिस्ट या द्वपं सहयाये माःसां २०५१ सालय् हे लोकतन्त्रया सरकारं थुया न्हापा नेपाली कांग्रेसया सरकारया तुलनाय् यक्को प्रभावकारी ज्या याःगु खः । जम्मा ११ सदस्यीय मन्त्रीपरिषदं बांलाक शासन चलय् यायेगु खः ।

More Stories Like this