अन्धविश्वासय् लिकुनाच्वंगु विज्ञान

नेपालभाषा ख्यलय् इलय् ब्यलय् थीथी पत्रिकाय् लेख, बाखं च्वया: पिलू झा:म्ह च्वमि पन्नारत्न महर्जनजुं छुं र्इ न्ह्‍य:जक नेपालभाषाया निगू संग्रहणीय सफू 'अन्धविश्वासय् लिकुनाच्वंगु विज्ञान' व 'कँ कायेगु प्रविधि' पित हयादीगु दु । नेपालभाषा ख्यलय् थ्व स्वयां न्ह्‍य: वय्‍कलं 'झीगु कासा' व 'झीगु लव:कव:' नांगु निगू सफू पिथनादी धुंकूगु ख: । वय्‍क:या उगु निगुलिं सफूत नेपालभाषा केन्द्रीय विभागं थ:गु रिफ्रेन्स किताबया रुपय् दुथ्याकात:गु दु । अन्धविश्वासय् लिकुनाच्वंगु विज्ञान सफूया विषयस थौंया ल्याखय् जिं छुं खँ छिकपिनि न्ह्‍य:ने न्ह्‍यथने त्यना ।

नेपालभाषां च्वयात:गु थुगु सफूया नामं हे सी दु कि झीगु समाजय् गुगु यायेत्य:-यायेमत्य:या प:खा: दयेकात:गु दु उकिया थ्व छगू वैज्ञानिक विश्लेषण यायेगु कुत: ख: । झीगु सामाजिक संस्कृतिया जात्रापर्वया विषयस यक्वं सफू पिहाँव:गु दुसा जनसंस्कृतिया थ्व न्हापांगु सफू ख: धका: धा:सां छुं पाइमखु थें जित: ता:, छाय्‍कि जात्रापर्व धइगु दच्छिइ छन्हु वा छुं निश्चित अवधिइ जक हनीगु संस्कृति ख: । तर थुगु सफूया माध्यमं च्वमि पन्नारत्न महर्जनजुं गुगु ब्याख्या यानादीगु दु व झीगु न्हियान्हिथंया जीवनलिसे स्वानाच्वंगु संस्कृति ख: । झी बा–बाज्यापिसं झीत हरेक खँय् यायेत्य: व याये मत्य: धका: बन्देज तयात:गु दु । तर सुयातं नं थथे यायेत्य:-यायेमत्य: धका: धयात:गु छाय् धका: न्यन धा:सा 'मत्य: धासेंलि मत्य: यक्व च्वापुका: छाय् ?' धका: तकं लिस: बीगु याइ । तर थुगु सफूपाखें थ्व यायेत्य:-यायेमत्य: धका: धयात:गु कारणत छु ख: धइगु विस्तृत चर्चा यानात:गु दु । थुकिया लिसेलिसे सफूया थाय् थासय् विषयवस्तुयात ल्वय्‍क न्ह्‍यब्वयात:गु किपातय्‍गु हुनिं सफूया आकर्षण अप्वयेका ब्यूगु दु ।

सफूया सन्दर्भय् नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठानया विज्ञान संकाय प्रमुख लिसें साहित्यकार डा. दिनेशराज भुजुजुं धयादीगु खँ थन न्ह्‍यथनेगु उपयुक्त जुइगु तायेकाच्वना । वय्‍कलं धयादीगु दु, 'नेपा: देय्‍, थनया थीथी जाति, व थीथी कालय् न्ह्‍या:गु सभ्यतां वैज्ञानिक ज्ञान व प्राविधिक आविष्कारय् थ:गु हे कथं योगदान या:गु खनेदु । प्यागोडा शैलीया वास्तुकला, पा:लूगु पहाडया कृषि प्रणाली, परम्पराकथं नालावयाच्वनागु नसा, तिसा, चिकंअपा, आदि झीगु मौलिक प्रविधित ख: । प्रविधि धैगु वैज्ञानिक ज्ञान वा सिद्धान्तया व्यवहारिक आयाम जक ख: । दु:खया खँ छु धा:सा झीगु प्रविधि व सैद्धान्तिक खँ वा विज्ञानया खँ लिखित रुपय् झीके मदु, दहे द:सां व उलि दुग्यंक झीगु ल्हातय् मथ्यं, गुकिया कारण झीगु शासन व्यवस्था व वं नालाका:गु शैक्षिक व्यवस्था ख: । थुकिया अलग्ग हे अध्ययन जुइ ल्यं दनी । कारण न्ह्‍यागु हे जूसां ज्ञानया सही ढंगं व्याख्या मजुल वा सही ढंगं स्यनेगु-कनेगु मजुल धायेवं व परम्परा अले बुलुहुँ अन्धपरम्परा जूवनी ।'
वय्‍कलं न्ह्‍य:ने धयादीगु दु, 'भाजु पन्नारत्न महर्जनजुया 'अन्धविश्वासय् लिकुनाच्वंगु विज्ञान' परम्पराय् नं सिमित जुया: अझ अन्ध परम्पराय् हिलेत्यंगु झीगु सामाजिक रितिथितियात कया: झीगु चेतनाया व्याख्या यायेगु कुत: ख: ।'

च्वमिया कुत: च्वछायेबह:जू । वय्‍कलं झीगु समाजया न्हाय्‍कंयात न्हू पुस्ताया न्ह्‍य:ने न्ह्‍यब्वयेगु ज्या यानादीगु दु । थुगु सफुतिइ गुगु च्वसुत समाविष्ट जुयाच्वंगु दु, व संग्रहणीय जू व झीसं दैनिक व्यवहारया निंतिं सीका तयेमा:गु खँत जुयाच्वंगु दु । न्हापां खुसिइ ५०० पा: जक पिदंगु थुगु सफूया सफलताया लिसें च्वमिया च्वसा न्ह्‍याबलें न्ह्‍यानावं च्वनेमा धइगु कामना यानाच्वना । मुक्कं ४६ पु च्वसु दुथ्यानाच्वंगु थुगु सफूया प्रकाशक ज्यापु पौया निंतिं सुर संसार ख: । मुक्कं ८४ पेज दुगु थुगु सफूया मू १५०/– तका तयात:गु दु ।

– रत्नकाजी मन, किलाघ: ।

More Stories Like this