सिकालीया जात्रा

शीला साय्मि

मनूतय्सं धायेगु याः सिकाली द्यः तसकं कडा। थुगु खँ नकतिनि हे न्ह्याःगु झिंनिदँया 'सिकाली द्यःया जात्रां' नं पुष्टि यात ।

यलया खोना स्थित सिकाली द्यः (श्री रुद्रायणी देवी) या जात्रा थ्व हे गुंलागा दुतियानिसें न्ह्यात। झिंनिदँया जात्रा ला मेमेपिं द्यःपिं गथे कि पचली भैरव, लुमधि अजिमा, पाःल्हाःद्यः, विजेश्वरी, भिंद्यःया नं जू। अय्नं सिकाली द्यःया जात्रा धाःसा मेमेपिनि स्वयां पाः ।

सिकाली द्यःया गण पीखुम्ह दइ। जात्राजःछि हे द्यःगू खलःनाप खोनामित तकं थीथी नियमय् च्वनेमाः। दछियंक हे देशय् सुनानं म्हपुजा, किजापुजा, इहिपा, बाह्रा तयेगु, कय्तापुजा थेंज्याःगु भिंज्या याये मजिउ। अथे हे गनं मनू सीसां बिचाः वने मजिउ। खाया ला व ख्यें देशय् दुत हये मजिउ ।

जात्राया सुरुइ द्यःपिंत गुप्तवास तइ। सापारु कुन्हु द्यःपिंत सिकाली चौरय् यंकाः पुजा याइ। द्यःगू खलःया भ्वय् नं नइ। वयां लिपा द्यःपिंत ध्वाखां पिने यंकी। अन अप्सं च्वंपिं मिसापिंत पताः छायाः द्यः पुजा याइ। अनं लिपा जितापुर फल्चाय् बिज्याकी। थुबलय् देय्या गुलि नं बाजं खलः व दाफा खलःत दु फुक्कं वयाः दाफा थाइगु चलन दु। थुबलय् कन्या मिस्तय्सं नं पुजा याः वइ। फुसा सछि व च्याचाः मफुसा थम्हं फक्व द्यः चाःहिलाः मत च्याकी ।

दुतिया कुन्हु सुथय् द्यःगणपिं सकसिनं थःथःगु छेँय् पुजा हयाः देगलय् यंकी। थःगु ख्वाःपाः न्ह्यःने थम्हं हयागु पुजा तयाः साधना पुजा न्ह्याकी। बहनी गणपिं सकलें च्वनाः भ्वय् नइ। थुगु भ्वय्यात फसिभू धाइ। फसिभू यायेत थ्यंकः मवःपिं द्यः गणयात गणं पितिनेगु चलन दु। गणं पितिनेगु ज्यायात पजनी मलाःगु धाइ। वयांलि पाः द्यः दुगु मू क्वथा लछि तिना बी। क्वथाया दुने झ्याः, खापालिसें मेमेगु लुखानापं गनं ह्वः दःसा चां ह्वः प्वाः तिनाः थःपिं सकलें ख्वाः सिलाः क्वथां पिहां वइ। थनंलि लछितक देगलय् द्यः पुज्याइ मखु। द्यःपिं गुप्तवास च्वंतले देसय् थीथी नियम लागू जुइ। देशय् दुने बाजं, शंख, गं आदि थाये मजिउ। टि.भी., रेडियो स्वये वा न्यने मजिउ, ह्याउँगु सिन्हः ती मजिउ, पशु बली, ख्यें सगं, बौया ख्वाः स्वयेगु, वसः हीगु, म्वः ल्हुइगु, तान थायेगु छुं हे ज्या याये मजिउ। छ्यंगू लाकां, पेटी व ब्याग तकं छ्यले मजिउ। फ्यतूसां तुति यगायेकाः फ्यतुइ मजिउ ।

आः वइगु येँयाः पुन्हि कुन्हु विधिवत पुजा यानाः गुप्त बास क्वचायेकी। नःला स्वनेकुन्हुं निसें दँय्दसं थें जात्रा न्ह्याइ। स्वन्हु कुन्हु च्याम्ह कुमार मस्तसें छेँखापतिकं पुजा फयाः सिकाली चौरय् सिकाली द्यः पुज्याइ। थुगु पुजा मनू जक मखु झंगः पंछीतय्त तक नं क्यने मजिउ धाइ ।

आश्विन शुक्ल दुतिया कुन्हु ख्वाःपाः पुइमाःपिं मूमू द्यःपिं शक्ति पीठय् वनाः द्यः आह्वान याइ। सिकाली द्यःसिकाली चौरय्, ब्रम्हायणी-सानेपाय्, महेश्वरी-ग्वलय्, इन्द्रायणी-बःखुइ, बाराही-थसि ख्यलय्, शक्ति कुमार-होल्चोय्, कुमार-कुसुन्ती व हनुमान-न्हछेकापय्। थथे द्यः काः वनीबलय् निसें लिहां मवःतले (चछि) नसलय् (जःगुथि दुने) बूबहाःया गुरुपिंसं तान्त्रिक विधिं पुजा यानाच्वनी। द्यः काःवंपिं लिहां वल कि जःगुथि दुने दुहां वनी। पिहां वइबलय् सकसिनं ख्वाःपाः पुनाबिज्याइ।
तृतीयाकुन्हु द्यःपिं सकलें पूर्ण रुपय् वयेधुंकी। द्यः वसः व ख्वाःपाः सहित देय् चाःहीकी। झिंनिदँया मू मू जात्रा नं थ्वकुन्हु हे जुइ। छेँखा पतिकं व त्वाःत्वालय् द्यःपिंत पुजा फयेकु फयेकुं बिज्याकी। देवलाछि (इन्द्रायणी देगः क्वय्) कुमारी व खड्ग भवानी प्याखं हुली। थुगु हे प्याखनय् कुमारी व खड्ग भवानीया खड्ग हिलेगु नं याइ। मेमेथाय् झिंनिदँया मेलाय् जुजुनाप खड्ग हिलीगु चलन दु। थन धाःसा (तलेजु) खड्ग भवानीनाप खड्ग हिली। थुगु दृश्ययात खोनामितय्सं तसकं महत्व बियाः स्वइ ।

सकिमिला पुन्हि कुन्हु क्वय्लाछी दँय्दसं थें प्याखं हुइकी। बहनी जुल कि द्यःपिंत च्वय् खोनाय् बिज्याकाः न्हिछि प्याखं हुइकी। थन खोनामितय्सं द्यःयात सगं सहित पूजा बी। थनंनिसें जक मेमेथाय् नं ख्यें सगं बीगु ज्या जुइ। यःमरि पुन्हिया प्यन्हु लिपा द्यःपिंत न्हापां देशं पित यंकेगु ज्या जुइ। थ्वकुन्हु बुंगय् वयां लिपा यलय् व येँय् नं प्याखं हुइके यंकेगु याइ ।

थथे झिंनिदँया जात्रा व प्याखं हुइकल धाःसा देशय् शान्ति जुइगु, रोग मदइगु, महामारी मजुइगु, भूत, प्रेत, बोक्सी आदिया भय मदइगु जनविश्वास अझ नं खोनाय् ल्यं हे दनि। नेवाःतय्गु थःगु सांस्कृतिक धरोहर जात्रा, पर्वया संरक्षण यायेगु दायित्व मेखे दु। द्यःया तिसा, वसः व ख्वाःपाः झिंनिदँया जात्राबलय् जक हिलेगु परम्परा दु। थुगुसी द्यःया ख्वाःपाः पुलां जुयाः महिउसे हे मगाय् धुंकूगु अवस्था दु। बजाःभाः थिकेगु व ईया हिउपाःया हुनिं थुगुसीया खर्च न्हापा लिपा स्वयाः अप्वः हे जुइगु अनुमान यानाः ३३ लख ३८ द्वः प्यसः व ५६ तका बजेटया निंतिं पासा पुचः व्यवस्थापन समितिं सरकारयाके माग याःगु दु। थुकी मध्ये सरकारं न्यागू लाख जक निकासी जुइगु क्वःछिउगु दु। ई पायेधुंकूगु व वस्तुया भाः नं थहां वनेधुंकूगु हुनिं यदि बजेट मवल धाःसा जात्रा हे न्ह्याके मफइगु खँ लिधंसा पासा पुचःया नायः शरण कुमार डंगोलं कनादीगु दु ।

More Stories Like this