सत्य निरुपन आयोग छाय् मस्वन ?

जीवन विसी

मधेसी मोर्चानाप प्यंगू बुंदे सहमति यानाः प्रधानमन्त्री जूम्ह डा. बाबुराम भट्टराइ प्रति देशवासीपिनिगु तःधंगु आशा, विश्वास व भल्सा दु । वयकःया क्षमताया नजरअन्दाज यानाः स्यनावनाच्वंगु देशया अवस्थाय् सुधार जुइगु, शान्ति प्रकृयां गति काइगु, संविधान दयेकेगु ज्या पूवनीगु आशा प्यख्यरं दु । तर प्रधानमन्त्री निर्वाचित जुइवं मधेसी मोर्चानाप याःगु मुद्दा लित कायेगु, आम माफीया सहमति धाःसा विवादित जूगु दु । फौजदारी अभियोग लानाः अदालतं नापं सजाँयया भागिदार मानवअधिकारकःमिं नं विरोध याःगु दु । राजनीतिक प्रकृतिया मुद्दा सरकारं लितकायेफैगु संवैधानिक प्रावधान दुःसां नं पिडितयात न्यायया अनुभूति मविसे आममाफी वीगु वा मुद्दा लितकायेगु ज्या मयायेत सुझाव व्यूगु दु ।

जनयुद्ध, मधेश, थारु व ल्यूने लाःगु वर्गया आन्दोलन व युद्धया झ्वलय् लाःगु मुद्दा लित कायेगु सहमति माओवादी व मधेसी मोर्चा दथ्वी जूगु खः । सहमतिकथं आन्दोलन व युद्धया नामय् फुक्क मुद्दा लितकायेवं उकियात औचित्यता राजनीतिक रुपय् पुष्टि यायेमफुसा नं कानुनी रुपय् पुष्टि यायेत डा. भट्टराईया सरकारयात थाकुइ । जनआन्दोलन-२ लिपा दयेकूगु गिरिजा प्रसाद कोइराला, प्रचण्ड व माधव नेपाल नेतृत्वया सरकारं राजनीतिक मुद्दाया नामय् जघन्न प्रकृतिया मुद्दा नं लित काःगु खः । उगु मुद्दा राजनीतिकरुपय् पुष्टी जुइमफुगु यक्को प्रमाण झी दथ्वी दु । व्यक्ति हत्या, बलात्कार व विदेशी मुद्रा अपचलन सम्वन्धी मुद्दा नापं राजनीतिक प्रकृतिया दयेकाः तत्कालिन सरकारं लितकाःगु दर्जनौं प्रमाणत दु, गनकि थुज्वःगु मुद्दा लित कायेवलय् प्रचलित कानुन जक मखु नेपालं याःगु अन्तराष्ट्रिय सन्धि अःखः नापं जुइगु याः । थुया न्ह्यःया सरकारं याःगु थुज्वःगु गम्भीर गल्ति प्यंगू वुंदे सहमति यानाः डा. भट्टराईं नं दोहरे यायेगु खःसा थ्व विधिया शासन विपरित सरकार जूलाकि मजू ?

आम माफी व्युव्युं अदालतय् विचाराधिन मुद्दात नापं लित कायेगु खःसा विस्तृत शान्ति सम्झौता व अन्तरिम संविधानय् न्ह्यथना तःगु कथं डा. भट्टराईया सरकारं तत्काल सत्य निरुपण व मेलमिलाप आयोग गठन यायेमाः । अले जक आयोगं व्यूगु सुझावकथं आम माफी व मुद्दा लित काःसा राजनीतिक व कानुनी निगुलिं रुपय् उकियात पुष्टि यायेफै । गुगु न्हापाया स्वंगू सरकारं यायेमफुत । न्हापाया सरकारं यायेमफुगु व यायेहे माःगु ज्या सत्यनिरुपण व मेलमिलाप आयोग गठन यायेफःसा डा. भट्टराइया सरकारया सफलता तायेकी । आयोग गठन जूसा सरकार दयेकेगु झ्वलय् जूगु थ्व सहमति कार्यान्वयन जक मखु, लाखौं द्वन्द्वपीडितं न्याय् व निर्दोष विधिया शासनया अनुभूति याये दइ । आयोग गठन मयासे सत्य तथ्यया छानविन विना युद्धया तक्मा भिरे यानाः जघन्य अपराधया मुद्दा नापं राजनीतिक पहुंचया आधारय् लित कायेगु खःसा देशय् दीर्घकालिन शान्तिया कल्पना यायेफैमखु । थ्व केवल शान्तिया खोला जक जूवनी ।

निगू पक्षया दथ्वी जूगु थ्व सहमतियात गथ्य खः अथ्यहे कार्यान्वयन यायेवलय् ३२ साउन ०६० सं युद्ध विरामया इलय् रामेछापया दोरम्वाय १९ म्ह माओवादी कार्यकर्तातय्त नियन्त्रणय् कयाः स्याःगु दोरम्बा हत्याकाण्डय् आरोपित सैनिक, युद्धकालय् ज्वंपिं ४९ म्ह वन्दीत वेपत्ता यानाः स्याःपिं सेनाया भैरवनाथ गणया सैनिक अधिकारी व २७ फागुन ०५५ सं रोल्पाया हारजङ्गया छेँखा छेँया लुखा झ्याः चायेकेमजीक तिनाः मिच्याकाः च्याम्हसिगु वीभत्स हत्या याःपिं नापं राजनीतिक लिधँसाय् उन्मुक्ति काइगु निश्चित दु ।

माओवादी व मधेसी मोर्चाया दथ्वी जूगु सहमतियाहे आधारय् आम माफी व्युव्युं मुद्दा लित कायेगु खःसा ७ फागुन ०६० सं १५ म्ह सेनां गैरकानुनीरुपं ज्वनाः चरम यातना वियाः स्याःम्ह मैना सुनारया हत्यारा, १६ वैसाख ०६२ सं अपहरण लिपा स्याःम्ह अर्जुन वहादुर लामाया हत्यारा, धनुषाय् पिकनिक वःपिं न्याम्ह मस्तय्त ज्वनाः चरम यातना विया स्यापिं प्रहरी अधिकारी, १० फागुन २०५८ स येँनं वीरगञ्ज वनाच्वंगु यात्रुवाहक वसय् मितयाः च्यादँ दुम्ह मिसामचा काजोल खातुन सहित न्याम्ह मनूतय्गु विभत्स हत्या, निहत्या मनूतय्त ज्वनाः बेपत्ता यायेगु, स्यायेगु व वलात्कार याःम्ह व अमानवीय यातना वीम्ह बांके चिसोपानी स्थित भिमकाली दल गुल्मया गुल्पति मेजर अजित थापा व क्याप्टेन रमेश स्वांरं याउँक हे उन्मुक्ति काइ । द्वःछि ज्या बांलाःसां छगू बांमलाःगु ज्यां प्रभावित यायेफैगुलिं थुखेपाखे भट्टराईया सरकारं गम्भीर ध्यान वीमाःगु जरुरी दु ।

मधेश आन्दोलनया झ्वलय् गौर निसें नेपालगञ्ज हत्याकाण्ड तक्क छानविन लिपा जक मुद्दा लित कायेमाः । जनआन्दोलन २ लिपा राजनीतिक पहुंचया आधारय् सत्य तथ्य छानविनहे मयासे मुद्दा लित कायेगु परिपाटी दयेधुंकूगु दु । जनआन्दोलन लिपाय् स्वंगू सरकार जक ९९७ मुद्दा लित काये धुंकूगु दु । राजनीतिक आस्थाया आधारय् मुद्दा लित कायेगु परिपाटी त्वाथलेत दोषीयात कारवाही यानाः पीडितयात न्याय वीफुसा लोकतान्त्रिक राज्य व्यवस्थाया अनुभूति जनतायात वनी । थौं हत्या, वलात्कारथें जघन्य अपराध याइम्हं राजनीतिक लिधँसाय् माफी कयाच्वंगु दु । गुकिया कारण राजनीतिक दल व सरकार अपराधीया सुरक्षा कवच जूवनाच्वंगु दु । थुलि तक्क कि वर्तमान सरकारया गृहमन्त्रीं तक्क नं अपराधीतय्त जवं खवं तयाः जुयाच्वंगु दु । गृहमन्त्रीं हे अपराधीयात संरक्षण वियाजुइवं अपराधीया मनोवल उच्च जुइगु जक मखु, अपराध पनेत खटय् जुयाच्वंपिं प्रहरी व इमिगु आतंक आतंकित जुइमाःगु वातावरण सृजना जुयाच्वंगु दु ।

युद्ध व आन्दोलनया झ्वलय् हत्या याइम्ह व जुइम्ह अप्वः यानाः छगूहे थाय् व समुदायया व्यक्तिं अप्वः दु । उम्ह व्यक्ति व समुदायया दथ्वी मेल मिलापया वातावरण दयेके मफुतले देशय् दीर्घ शान्ति स्वनेफैमखु । व्यक्ति व समुदायया दथ्वी मेल मिलाप याकेत विस्तृत शान्ति सम्झौता व अन्तरिम संविधानय् सत्य निरुपण व मेल मिलाप आयोग गठन यायेगु धयातःगु दु । तर द्वन्द्वकालया अवशेष व विद्रोहया हा चफ्फुनाः समाजय् मेलमिलापया लकस दयेकेगु उदेश्यं गठन यायेगु धकाः धाःगुलिं आयोग आःतक्क गठन मजूगु दुर्भाग्य खः । आयोग गठनय् दलत उदासिन खनेदु, दीर्घकालिन शान्तिया पक्षय् मदुगु हे आभास जूवनाच्वंगु दु । थ्व निरासायात चिरे यानाः दीर्घकालिन शान्तिया वातावरण दयेकेत आयोग गठनपाखे सरकारं तत्काल पलाः ल्होनेमाः ।

०६३ मंसिर ५ गते विस्तृत शान्ति सम्झौता याःवलय् ९० न्हुया दुने आयोग गठन यायेगु धाःसा थौं १७ सय स्वयाः अप्वः न्हि वनं नं आयोग दयेकेगु प्रकृया न्ह्याः वंगु मदु । थुकिं यानाः मानवता विरोधी व मानवअधिकार उल्लंघनया घटनाया छानविन जुइफूगु मदु । दलतय्सं थ्व ज्यायात गाम्भिर्य व संवेदनशीलता थुइके फूगु जूसा थौं दीर्घकालिन शान्तिया प्रत्याभूमि वीगु आधारत तयार जुइ धुंकूगु जुइ । दलतय्गु थ्वहे लापर्वाहीया कारण शान्ति व पूनःनिर्माण मन्त्रालयं ५ फागुन ०६६ सं दर्ता जूगु सत्य निरुपण व मेलमिलाप आयोग गठन सम्वन्धी विधेयक संसदय् अलपत्र जुयाच्वंगु दु ।
वंगु प्यंगू सरकारं मयाःगु आयोग गठनया ज्या डा. भट्टराईया सरकारं याइलाकि याइमखु ? संसदय् थन्कय् जुयाच्वंगु विधेयकं पूर्णतत काइलाकि काइमखु ? स्वये ल्यंहे दनि ।

More Stories Like this