अन्ततः मधेसवादी दलतय्गु हे भर

श्रीकृष्ण महर्जन

माओवादी नेता डा. बाबुराम भट्टराईया नेतृत्वय् सरकार दयेकेत निर्णायक शक्ति जुया बिल मधेसवादी दलत। मधेसवादी दलत सिबें सभासद्तय्गु ल्याःया ल्याखं तःधंगु दल जुयाः नं थुगुसी एमालेया भूमिका निर्णायक जुइ मफुत। मधेसवादी दलतलिसे माओवादीं प्यंगू बुँदाया सहमति यानाः सरकारया नेतृत्व कायेवं एमालेया भूमिका गौण जूगु खः। देय्या राष्ट्रपति डा. रामवरण यादव नेपाली कांग्रेसयाम्ह जूसां मधेसी मुलया खःसा उपराष्ट्रपति परमानन्द झा ला झन मधेसवादी दलया हे नेता खः। आः सरकार निर्माणया सवालय् तकं मधेसीतय्गु तःधंगु भूमिका जूवंगु दु ।

मधेसवादी दलतय्गु इतिहास स्वत धाःसा आः संविधानसभाय् दुथ्यानाच्वंगु मूमू मधेसवादी दलत अप्वः यानाः संघीयता, स्वायत्तता नितिं नापं वनेमाःगु जुयाः माओवादीलिसे सरकार निर्माण जूगु खने दु। तत्कालिन अवस्थाय् न्हय्गू दल व माओवादी दथुइ सम्झौता जूगु इलय् नेपाःयात संघीय नेपाल धकाः धाये मफुगु अवस्थाय् मधेसवादी दलतय्सं आन्दोलन यात। छगू कथं मधेसय् मि च्यात। उकिं हे संघीयता नं वल। अले न्हूगु हे कथं मधेसवादी दलतय्गु जन्म जुल। न्हूगु मधेसवादी दल मधेसी जनअधिकार फोरम नापं मेमेगु दलतय्सं संविधानसभाया चुनावय् ब्वति कयाः अन्ततः मधेसया अप्वः सिट मधेसवादी दलतय्सं हे त्याकल ।

थःपिं तःधंगु दल धकाः दावी याना वयाच्वंगु दलतय्त मधेसं छगू कथं बांलाःगु हे पाठ स्यनाबिल। मधेसी जनअधिकार फोरमं सुरु जूगु आन्दोलनया झ्वलय् न्हून्हूगु मधेसवादी दलत नं जन्म जुल। लिसें दुगु दलत कुचा कुचा नं जुल ।

आः बागू दर्जनं मल्याक मधेसवादी दलत संसदय् हे दु। कुचाकुचा जुयाच्वंगु दलत जूसां मधेसवादी दलत हे छगू कथं निर्णायक शक्ति जुइफुगुया कारण धइगु माःगु इलय् छगू थासय् मोर्चाबन्दी यानाः च्वने फुगुलिं हे खः। इमित छथाय् तयेगु निंतिं न्ह्यागु हे शक्तिं भूमिका म्हिताच्वंगु जूसां अन्ततः संघीयता व मधेसया मामिलाय् इपिं छप्पँ हे जुयाः न्ह्याः वनाच्वंगु खनेदु। उकिं हे संविधानसभाय् दुथ्याःगु ततःधंगु दलया नेतातय्त कपाः स्यानाच्वंगु दु। मधेसवादीतय्सं संघीयताया सवालय् सशक्त भूमिका म्हिताच्वंगुयात आदिवासी जनजातिनिसें राज्यं बहिस्करणय् लाकातःपिं समुदायपाखें सकारात्मक रुपं हे कयाच्वंगु दु। न्हूगु सरकार गठन यायेगु झ्वलय् एकीकृत माओवादी लिसे मधेसया न्यागू दलया मंकाः मोर्चा संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चां गुकथं प्यंगू बुँदाया सहमति यात उकिं यानाः ला झन कांग्रेस व एमाले नेतातय् कपाः स्यानाच्वंगु दु। मधेसवादी मोर्चां सेनाय् मधेसीतय्त दुथ्याकेगु सवालय् नापं मधेस आन्दोलनया झ्वलय् तयातःगु मुद्दा खारेज यायेगु थेंजाःगु विषययात कयाः तकं सहमति याःगु दु। इमिसं याःगु सहमतिइ थःपिनि निंतिं जक मजुसे आदिवासी जनजाति नापं राज्यं बहिष्करणय् लाकातःपिं समुदायया निंतिं नं याःगु खनेदु। संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिपाखें थःगु प्रतिवेदन तयार यानाः लःल्हायेधुंकूगु अवस्थाय् राज्य पुनर्संरचना आयोगया औचित्य मंत धकाः ठहर यानाः उकियात खारेज यायेगु, पहिचानया आधारय् प्रदेशत दयेकेगु, आत्मनिर्णयया अधिकार, राष्ट्रिय पोशाक सम्बन्धी निर्णय खारेज यायेगु थेंज्याःगु विषययात तकं सहमतिइ दुथ्याकूगु दु। उगु विषय वास्तवय् नेपाःया आदिवासी जनजातितय्सं ल्ह्वनेमाःगु खः तर मधेसीतय्सं याना क्यन। मधेसवादी दल व माओवादी दथुइ जूगु प्यंगू बुँदाया सहमतियात कयाः आःया अवस्थाय् नेपाली कांग्रेस व एमालेया नेतातय्सं तसकं विरोध यानाहःगु दु। कांग्रेसं ला तप्यंक हे राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु जुइ मखु धकाः गुकथं सहमति याःगु दु उकियात कयाः विरोध याःगु दु। मेमेगु बुँदाया खँ न्ह्यःने तयाः उगु बुँदाय् हे दकलय् अप्वः आपत्ति प्वंकूगु दु। मधेसवादी व माओवादी दथुइ जूगु सहमति खनाः संघीयता विरोधीनिसें पहिचानया आधारय् प्रदेशत दयेके मजिउ अले आत्म निर्णयया अधिकार बी मजिउ धकाः धाइपिं जक मखु संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिपाखें तयार याःगु १४ प्रदेशया विरोध याना वयाच्वंपिनिगु नितिं तसकं हे मयःगु विषय जुया बिउगु दु। छगू कथं आदिवासी जनजातिया मागयात मधेसवादी दलतय्सं पूवंकाः क्यंगु दु। उकिं राजनीतिक दलतय्गु नितिं जक मखु नेपाःया आदिवासी जनजाति, दलित, मुस्मां नापं राज्यं बहिष्करणय् लाका तःपिं समुदायया अधिकार प्राप्त यायेगु छगू कथं मधेसवादी दलया भर जुयाबिउगु दु ।

संख्याया ल्याखं संविधानसभाय् निसः सिबें अप्वः आदिवासी जनजातित दुगु अले आदिवासी जनजातितय्गु मंकाः मोर्चा ककस दुसां वास्तवय् उकिया अर्थ मदयाच्वंगु दु। ककसं छुं हे भूमिका म्हिते फयाच्वंगु मदु। अथे भूमिका म्हिते मफुगुया मू कारण धइगु संविधानसभाय् ह्वीप लागू जुइगुलिं हे खः। संविधानसभाय् दुथ्यानाच्वंपिं आदिवासी जनजाति सभासद्त अप्वः यानाः ततःधंगु राजनीतिक दलपाखें वनाच्वंपिं खः। अले थःगु दलं छु ह्वीप जारी याइ उकियात नाला काये हे माःगु बाध्यता दु। संविधानसभाय् न्हापा ह्वीप लागू मजुसे स्वविवेकया मत नं प्रयोग याये दुगु खःसा लिपांगु इलय् वयाः चायेकं मचायेकं ह्वीप लागू जुइगु विधयेक पारित याःपिं मध्ये आदिवासी जनजातिया सांसद्त नं खः। यदि उगु इलय् आदिवासी जनजाति सांसद्तय्सं जक उकियात अस्वीकार याःगु जूसा उगु विधयेक पारित हे जुइ मखु। छाय्कि आदिवासी जनजाति सांसद्त बिना संविधानसभाय् दुई तिहाई बहुमत हे मदइगु अवस्था दु। तर दुःखया खँ थौं थःपिंसं हे पारित याःगुलिं यानाः ह्वीप जारी जुइगु अवस्था वःगु अले व ह्वीपयात उल्लंघन याये मफइगु अवस्था ब्वलनाः हे संविधानसभाय् दुथ्याःपिं आदिवासी जनजाति सभासद्तय्गु भूमिका मदया वनाच्वंगु खः ।

आदिवासी जनजातित यक्व संसद् दयाः नं छुं याये मफइगु अले मधेसवादी दलतय्सं छु धाल व जुइगु अवस्था ब्वलनाच्वंगुयात सकलसिनं स्वीकार याये मालाच्वंगु दु। थुज्वःगु अवस्थाय् जातीय पहिचानया आधारय् स्वायत्ता सहितया प्रदेशया नितिं आदिवासी जनजातितय्त भर हे मधेसवादी दलत जुया बिउगु दु। संविधानसभाया ल्याखं उकिं थ्व इलय् यःसां मयःसां राज्यं बहिष्करणय् लाकातःपिं समुदायं थःपिनि अधिकारया निंतिं अन्ततः मधेसवादी दलतय्गु हे भर काये माला वनाच्वंगु दु धकाः स्पष्ट जुजुं वनाच्वंगु दु। आः मधेसवादी दलतय्सं अडान काल धाःसा आदिवासी जनजातिनिसें राज्यं बहिष्करणय् लाकातःपिनिगु हक अधिकार सुनिश्चित जुइ, मखुसा धाये फइगु अवस्था मंत धकाः स्वयं जातीय स्वायत्तता नापं स्वशासनया निंतिं आन्दोलन याना वयाच्वंपिं मनूतय्सं तकं धायेगु यानाहःगु दु ।

More Stories Like this