तीजया ब्रत व बागमति खुसि

उत्तमराज शिलाकार

तीज नेपाःया राष्ट्रिय पर्व हे खः। परापूर्वकालंनिसें नेपाःमि मिसातय्सं शिवया आराधना यानाः हना वयाच्वंगु थ्व पर्व दँय्दसं गुंलाया दुतिया कुन्हु दर नयाः तृतिया कुन्हु न्हिछिं निराहार च्वनाः हनी। थ्व पर्व हनेया मू धारणा भाःत दुपिंसं थः भाःतया ताः आयुया कामना यासें हनीसा भाःत मदुनिपिं मिसातय्सं भविष्यय् थःतः ल्वःम्ह, ज्ञानीम्ह भाःत लायेमा धइगु कामना यानाः हनी ।

तीजबलय् पशुपति आर्यघाटया लिक्कसं च्वंगु गौरीघाटय् म्वःल्हुइगु याइ। उकुन्हुया निंतिं अन दयेकातःगु बाँध पनाः लः मुंकी। उकुन्हु खुसिइ म्वः ल्हुयाच्वनीपिं व पशुपतिइ दर्शन याः वनेत लाइन च्वनीपिं भक्तजनत म्वःम्वः जुयाच्वनीसा न्ह्यइपुकेत थ्वःथ्वः मुनाः न्ह्यइपुका नं च्वनी। उकिं थ्व पर्व छगू कथं न्ह्यइपुक म्येँपाखें मिसापिनि नुगःखँ प्वंकेगु अवसर खः। परम्परागत रुपं मिसापिनि छगू विशेष महत्व दुगु सांस्कृतिक पर्वया रुपय् हना वयाच्वंगु थ्व नखः थौंकन्हय् ला तीज वइगु च्यान्हु न्ह्यवंनिसें होटल हे बुक यानाः छम्हं मेम्हेसित सःताः दर नकेगु व प्याखं हुलाः हनेगु यानाच्वंगु दु। थुकथंया न्हूगु चलनयात गुलिसिनं तीजया आधुनिकता धयाच्वंगु दुसा गुलिसिनं तीजय् वःगु विकृति धयाच्वंगु दु ।

नखः हनेगु रहर यायेगु, प्याखं हुलेगु, म्येँ हालेगु आदि ज्याखँयात बांमलाःगु कथं मकाये। थन तीज हनेत न्हापांनिसें म्येँ हालाः लँय् दुवाः दुवातय् हुल यायेगु पलेसा गनं तकूगु वाय् चकंगु थासय् वा थाय् तिंख्यलय् च्वनाः थःगु नुगःया खँ म्येँपाखें प्वंकेगु याःसां सुयातं ज्याखँय् पनी धाःसा मखु। अथे हे न्हापा जूसा मिसापिनि थःथःगु समस्या व थःछेँया लुमंति प्वंकेगु छगू माध्यम जुयाच्वंगु रसिक म्येँय् थौंकन्हय् ग्ल्यामर कथंया घचायापुगु शब्दत नं ल्वाकछ्याना हयेगु यानाहःगुलिं थज्याःगु विकृतियात पनेगु वा दिकेगु कुतः जुइमाःगु खनेदु। मखुसा तीजया सांस्कृतिक म्येँय् छगू कथंया देशया मिसातय्गु पीर, मर्का व मिसा जुयाः सह याये माःगु व फियाच्वनेमाःगु छगू जीवन्त कहानी हे सुलाच्वंगु लुइकेफु। तीजया न्ह्यः न्ह्यः रेडीयोय् थ्वयाच्वनीगु थज्याःगु करुण संगीतं नुगः सालेत ताःलाःगु नं जुयाच्वन ।

आः बागमति खुसिया समस्या नं छक्वः न्ह्यथने। देवादिदेव महादेव शिवया आराधना यानाः पवित्र बागमतिया खुसिइ म्वःल्हुयाः हनीगु नखःया महिमा शिवपुराणया देवी महात्म्यय् तकं वर्णन दु। थौं थथे पौराणिक तथ्य क्वबियाच्वंगु बागमति खुसिया दुरावस्था खनीबलय् कान्तिपुर नगरीया सम्यताया चिं कथं न्ह्यानाच्वंगु बागमति खुसिं थौंया नेपाःयात ब्वयाः क्यनाच्वंगु दु। संसारया अप्वः थें शहरय् खुसिया सिथय् व खुसि नापनापं विकास जुयाच्वंगु खंकेफु। नेपाःया ऐतिहासिक बागमति खुसिया खँल्हायेबलय् न्ह्यःने ब्वये मछालापुसे च्वंगु अवस्थाय् लानाच्वंगु दु ।

तीज, ऋषि पञ्चमी कुन्हु ब्रत च्वनीपिं मिस्त पशुपतिइ वनाः म्वःल्हुयाः म्ह शुद्ध यानाः पशुपति द्यःया आराधना, पूजापाठ यानाः जक छेँय् वयाः चिपं थिउ वइगु खः। थुकिं तःधंगु पुण्य दइगु खँ पुराणय् उल्लेख दु। आः बागमति खुसिया दुर्दशा स्वयेगु खःसा थुकिया लखय् म्वःल्हुयां पुण्य लाइ धायेगु मल्वःगु खँ जुल। फोहोरगु, नवःगु लखं म्वःल्हुइबलय् अनेक ल्वय् पुनीगु खँय् शंका हे मदु। नखः हनेत छेँय् हे म्वःल्हुयाः द्यइके वनेगु जुइधुंकल। गुकियात बांलाःगु चलन धाये ल्वइ। थौं स्वयां नीदँ स्वीदँ न्ह्यः बागमति खुसि थौंया बागमति खुसि सर्गः व पाःताः थें पायेधुंकल। न्हापा खुसिया लखं म्वः ल्हुइगु जक मखु, त्वनेत तकं जिउगु खः। आः ल्हातिइ तयेत तकं घचायापुसे च्वनेधुंकल ।

खुसिया परम्परागत संस्कृति हनाच्वंपिंसं अज्याःगु पवित्रस्थलयात पवित्र यानाः ल्यंका तयेगु ज्याय् छाय् ध्यान बी मफुत? तीर्थ स्थलत बांलाकेगु जिम्मा सुयागु खः? सरकार, स्थानीय सरकार वा स्थानीय बासिन्दातय्गु? पशुपति क्षेत्रया खँल्हायेगु खःसा सरकारं पशुपति क्षेत्रया सरसफाइ, द्यःयाथाय् पुजा यायेगु, पुजारी व उगु क्षेत्रया चौतर्फी विकासया निंतिं पशुपति क्षेत्र विकास कोष हे दयेकाः माःगु व्यवस्था यानातःगु दु। अथे नं सरकारया ध्यान बागमति खुसियात व्यवस्थित यायेगुपाखे धाःसा वंगु खने मदु। बरु भारत सरकारपाखें पशुपति, गौरीघाटय् म्वःल्हुइपिंत शुद्धगु लः दयेफु धकाः गुह्यश्वरीया हनुमानघाटया लः फिल्टर यानाः छ्वयाहयेगु व्यवस्था यानातःगु खः। तर अथे जक यानां छु याये, गौरीघाटय् थ्यनीबलय् भक्तजनतय्सं सिन्हः, स्वां, अविर, जाकि, फल आदि खुसिइ तुं वांछ्वया बीगुलिं घाटय् फोहोर जुयाच्वंगु दुसा लिक्कसं आर्यघाटय् सी उइगु ज्या क्वचायेकाः नौ व अवशेषत खुसिइ तुं वांछ्वयेगु याना वयाच्वंगु दु। थुकिं लः हानं फोहोरया फोहोर तुं जुयाच्वन।
छु बागमति खुसियात थुगु दुर्दशाय् थ्यंकेगुली झी नागरिकतय्गु छुं भूमिका मदु ला? बागमति खुसि सफा यायेत झीसं गुलि ग्वाहालि यानाच्वना? झीपिं पशुपति महाद्यःया भक्त जू थें बागमति खुसिया नं भक्त जूसा थौं बागमतिया थज्याःगु दुर्दशा मजुइगु खइ। झीसं तीजया ब्रत जुइमा, ग्रहण पुजा जुइमा, वा मेमेगु ततःधंगु पर्वत हनेत खुसि प्रयोग याना वयाच्वना। उकिं खुसियात बांलाका तयेगु नं झीगु कर्तव्य जुल। तर झीसं खुसियात छु यानाच्वना? खुसिया फि लिकयाः छेँ दनाच्वना। अले वहे छेँया धः धाःसा खुसिइ जुकाच्वना। तीजबलय् पशुपतिइ वनीपिंसं थथे देगः जःखः व पवित्र बागमति खुसियात नं सफा यायेगु सकारात्मक बिचाः तयाः ज्या न्ह्याकेगु खःसा अझ अप्वः पुण्य लाइ। आयु आरोग्यया लागिं पुण्यया ज्या यायेमाः। तर बागमति खुसिया लखः मनूयात नं आरोग्य याइ, न आयु अप्वयेकी ।

मेगु खँ, पशुपति क्षेत्रयात सुव्यवस्थित यायेत नीस्वनातःगु संस्था पशुपति क्षेत्र विकास कोषं मेलाय् वइपिंत माःमाःगु नये�त्वनेगु व च्वनेगु तकंया व्यवस्था यानातः थें बागमति खुसियात बांलाकेगुपाखे नं मिखा ब्वये माल। श्रद्धालु भक्तजनपिंसं द्यःयात धाइगु दान, दक्षिणा वा भेटीया छुं अंश बागमति खुसिया विकासपाखे नं छ्यलेमाल। थथे यायेफुसा आः थथें हे मखुसां बुलुहुँ जूसां पशुपति क्षेत्रया जःखःया खुसियात बांलाक व्यवस्थापन याना वने फइ। थ्व ज्या यायेत माःगु बजेट दयेकाः निरन्तर ज्या याना वन धाःसा बागमति सुधार जुइ। यदि थथे याये फत धाःसा जक अन वनाः तीज हनाया सार्थकता नं दइ ।

More Stories Like this