पाल्पाया नेवाः थां चिनियालाल वज्राचार्य



शीला साय्मि

ईया हिउपाः व प्रविधिया न्हूधाः न्ह्याक्व हे जूसां निसःदँ न्ह्यः वा निसःदँ लिपा तकं मनूया जीवन कृषिनाप स्वाना हे च्वनी धइगु बिचाः नेपालभाषाया वैचारिक उपन्यास 'बुँ बाली' च्वयादीम्ह चिनियालाल बज्राचार्यं तयादी। उपन्यास जक मखु वय्कःया च्वसा नाटक, समालोचना, निबन्ध, बाखं व चिनाखँ पाखे नं न्ह्याः ।

वि.सं. २००५ सालं दकलय् न्हापां वय्कःया चिनाखँ 'धर्मोदय' पत्रिकाय् पिदंगु खः। वयां लिपा उगु हे पत्रिकाय् बुद्ध धर्म सम्बन्धी चिनाखँत नं निरन्तर पिहां वल। लिपा समसामयिक विषय, सामाजिक सुधार, राजनैतिक विसंगति लगायत विषयय् नं ध्यान वन ।

ने.सं. १०७० य् "गन वन थें व?", "लःया लिसः" लगायत न्यय्पुलिं मयाक चिनाखँ पिदंगु दु। "लिचिलावंगु पलाः" बाखं, "जितः दशां कःबलय्", "शिक्षा व संस्कृति'' लगायत च्वखँ नं वय्कलं आपालं च्वयादीगु दु ।

खस नेपाली भाषाय् "माटो", "भक्त प्रल्हाद" लगायत झिंखुपु छधाःप्याखं पिदंगु दु। लिसें वय्कलं "माता पिता" लगायत मेमेगु सफूत नेपालीभाषां अनुवाद नं यानादीगु दु। भाषानिभाः प्रेमबहादुर कसाःयात प्रेरणाया श्रोतकथं कयादीम्ह वय्कलं कसाः व हृदय चन्द्रसिंह प्रधानलिसे संगत जुसेंलि हे थःके भाषाप्रति सेवाया भावना ब्वलंगु खँ कनादी ।

सन् १९६० य् गोरखपुर विश्व विद्यालयं अंग्रेजी साहित्यय् बि.ए. यानादीम्ह वय्कलं २०१७ सालय् पंचायती व्यवस्थाया प्रादुर्भाव जुसेंलि एम.ए. जाँच बीमखन। स्वीखुदँ तक शिक्षण पेशाय् जीवन पानादीम्ह वय्कलं जनता माध्यमिक विद्यालयया संस्थापक व मोहन माविया प्रधानाध्यापक जुयाः तःदँ तक सेवा यानादीगु खः। २०४६ सालय् रिटायर्ड जूबलय् नं पंचायत व्यवस्था प्रति घृणा जुयाः पंचायतया ध्यबा म्वाः धकाः वय्कलं पेन्सन तकं कयामदी ।

आखः ब्वनेगु झ्वलय् बनारस महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवाकोटा व प्रेमबहादुर कसाःनाप वय्कःया स्वापू दत। वय्कःपिनि हे प्रेरणां भारतय् अंग्रेज व नेपालय् राणा शासन हटे यायेमाः धयागु विचाः वय्कःया न्ह्यपुइ वःगु जुयाच्वन। नेपाः वसेंलि नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया संस्थापक पुष्पलाल नाप सहलह ब्याकाः २००६ सालं निसें प्यूठान, पोखरा, पाल्पा लगायत पश्चिमपाखे कम्युनिष्ट पार्टी पलिस्था यायेगु ज्याय् वय्कः सक्रिय जुयादिल ।

२०१७ सालय् "विकास" नामं च्वःगु च्वसुया कारणं वय्कः ज्वना यंकल। अथे हे लँय् ह्वलातःगु छगू पर्चा वय्कलं ह्वःगु धइगु द्वपं बियाः नं वय्कःयात कुना बिल। पाल्पाय् न्ह्यागु छगू घटना जूसां सः सिउम्ह व संघर्ष याइम्ह जुयाः दकलय् न्हापां वय्कःयात हे शंका याइगु जुयाः वय्कःया कायपिनि जागिर नयेत तकं थाकुगु खँ नं वय्कलं कनादी।
साहित्यय सिर्जनाया झ्वलय् वय्कलं आपालं सिरपाः व सम्मान नं कयादीगु दु। साहित्य सेवा वापत "छविलाल सिरपाः", "बुँबाली" उपन्यासया निंतिं पलेस्वां प्रकाशनपाखें सम्मान, धर्मोदय सभापाखें विशेष सम्मान वय्कलं कयादीगु दु। स्वनिगलं पिने च्वनाः नं नेपालभाषा सेवा याःगु वापत निवाः न्ह्यः तिनि नेपालभाषा मिसा खलकं बिउगु न्हापांगु "सविता सिरपाः" नं वय्कलं त्याकादीगु दुसा थुगु दँया चित्तधर सिरपाः नं वय्कलं हे त्याकादीगु खः ।

वि.सं. १९८८ पाल्पाया तानसेनया टक्सारय् मां हेरामाया बज्राचार्य व बौ अमृतलाल बज्राचार्यया कोखं वय्कःया जन्म जूगु खः। थौंकन्हय् च्वयेगु रहर दःसां शरीरं मबिउगु कारणं च्वसु दिनाच्वंगु खँ वय्कलं कनादिल ।

पाल्पाय् आपालं भाषासेवीत दुसां अन नेपालभाषाया छगू हे पत्रिका मथ्यंगु खँय् वय्कः निराश जुयादी। नेवाःतय्सं न्ह्यागु हे भाय् ल्हाःसां संबोधनया भाय् छता मस्यंकूसा जिउ धयागु वय्कःया तःधंगु इच्छा नं इनाप नं दु ।

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया