कन्हय् बौया ख्वाः स्वयेगु

लव कर्माचार्य

दछियंक छसिकथं वइगु थीथी कथंया नखःचखः मध्ये भाद्र कृष्ण पक्ष वा गुंलागा खिमिला धयागु कुसे औंसी वा बौया ख्वाः स्वयेगु न्हि खः। थुथाय् लुमंकेबहः जू झिंनिलाय् दुगु झिंनिगू आमै मध्ये गुगुं नं आमैया नां मदुगु जूसां थ्व भाद्र बदि औंसिया धाःसा 'कुसे औंसि' धकाः पात्रोय् नां छुनातःगु दु ।

चन्द्रवर्ष दछिया झिंनिगू चन्द्रमासय् फुक्कं तिथित ज्वः दयेक तिथि दयाच्वनी। अले तिमिला व खिमिला नं निगू तिथि कथं २४ गू तिथि दयाच्वनी। तर थुपिं पुन्हि व आमै जक लछिया छगू छगू, छन्हु छन्हुकथं झिंनिलाया झिंनिगू पुन्हि व आमै दइगु कारणं आमैतय्गु नां छुनामतःगु खः। मासया कृष्णपक्ष वा खिमिलाया अन्तिमपाखे १४ धइगु चतुर्दशी वा चःर्‍हेया संकेत खःसा ३० धइगु आमैया संकेत खः। शुक्ल, तिमिला, पारु, पुन्हितक झिंन्यान्हु वंगु कृष्ण खिमिला पारु आमै तक ३० न्हु वंगु छुमा खः। अथे हे मासया शुक्लपक्ष वा तिमिलाया अन्त्यपाखे १४ छुमा चतुर्दशी हे संकेत खःसा १५ धइगु पुन्हिया संकेत खः ।

अथे हे शुक्लपक्ष तिमिलाया पारु तिथि व कृष्णपक्ष खिमिलाया चःह्रे तिथिया तिमिला संगु बरं आकृति मवयेक जः जक दयाच्वनी। आमै चन्द्रमा मदुगु तिथि जुयाः थुथाय् छुं नं कथंया देव कार्य नं पात्रोय् उल्लेख जुयाच्वंगु मदु। तर श्राद्धया नामं पितृ मदुपिंसं पितृ ज्या धाःसा यानाच्वनी। थुगु आमैकुन्हु कुश छेँय् दुत हयेमाःगुलिं नेपाली समाजय् थुकुन्हुयात कुशे औसी धयातःगु खः। थुकुन्हु कुश ग्रहण याइ धकाः पात्रोय् नं उल्लेख जुयाच्वंगु दु। सत्य युगय् जालन्धरया कलातं बिष्णुयात घाँय् जुइमा धकाः सराः बिउगु खः। कुश हे बिष्णुया घाँस रुप खः। उकिं कुशयात भगवान् बिष्णुया प्रतिक कथं नं कायेगु याः। थीथी इलय् बिष्णुयात बिउगु श्रापित रुपमध्ये तुलसि, वंगल सिमा व शालिग्राम ल्वहं नं खः। कुशे औंसीकुन्हु छेँय् दुत हःगु कुश दछि तक पवित्र जुइ धयागु जनविश्वास दु। थुकुन्हु स्वनिगःया उत्तरय् च्वंगु गोकर्णय् तीर्थ वनेगु नं चलन दु। गोकर्णय् वनीगु जुयाः हे जुइ थुकुुन्हुयात गोकर्ण औंसी नं धायेगु याः। थुकुन्हु अबु मदुपिं गोकर्ण वनाः थः पितृया नामं म्वःल्हुयाः निसलाः बी। थुकुन्हु चन्द्रमती व बागमती ह्वंगु पुण्य तीर्थ (गोकर्ण), मणिमती व बागमती ह्वंगु मणीरीहिणी (शंखमूल), रुद्रमती व बागमती ह्वंगु मनोहर तीर्थ (पञ्चनारायण) व बिष्णुमती व बागमती ह्वंगु चिन्तामणी तीर्थ (टेकु) थें जाःगु थीथी दोभानय् वनाः थः पितृया नामं निसलाः बीगु, श्राद्ध यायेगु ज्या न्ह्याकाच्वनी ।

छक्वः मस्तय्गु छगू पुचः दोभानय् च्वनाः मरि नयाच्वंगु जुयाच्वन। उगु हे इलय् मदये धुंकूपिं थः बौपिंसं ल्हाः फयाः मरि काः वःगु जनविश्वास दु। उबलय्निसें हे दोभानय् निसलाः बीगु चलन जूगु धयागु धापू झीगु समाजय् न्यनेदु। थुकथं हे भारतया दक्षिण गया धायेथें हे नेपालया उत्तर गया अर्थात् गोकर्ण गया धाइगु चलन दु। बागमतीया प्यंगू कापमध्ये छसिकथं गोकर्ण, गौरी घाट, क्वय्ना व कटुवाल दह खः ।

थुकुन्हु बौ दुपिनिगु निंतिं धाःसा लसताया हे दिं जुयाच्वनी। थुकुन्हु मरिचरि, फलफुल लगायतया पसलय् मनूतय् भीड जुयाच्वनी। अथे हे बिया छ्वये धुंकूपिं म्ह्याय् मस्त नं थुकुन्हु थः अबुया ख्वाः स्वये धकाः थीथी नसाज्वलं लिसें थःछेँय् वयेगु याइ। अथे हे भौमस्तय्त नं बौया ख्वाः स्वके छ्वयेगु निंतिं कु बिया छ्वयेगु चलन झीगु समाजय् अझ नं ल्यं दनि ।

बौया ख्वाः स्वयेगु आमै कुन्हुनिसें गुंला फुनाः यंला पारु छन्हु न्ह्यः व पञ्चदान, जुगः चःह्रे छन्हु लिउ थ्व पर्व लानाच्वनी ।

More Stories Like this