धर्मोदय सभाय् भिक्षुपिं छाय् अपाच्य?

कोण्डन्य

धर्मोदय सभाया ६८ क्वःगु वार्षिक साधारण सभा व कार्यकारिणी समितिया निर्वाचन छगू 'हटकेक' कथं चर्चाया विषय जुया बिउगु परिवर्तनकामी छगू प्रवाह खः। वैधानिकरुपं न्ह्याकूगु चुनावी प्रकृयाय् वैधानिकरुपं हे आजीवन दुजःपिं भिक्षु कोण्डन्यं महासचिवय्, अखिल नेपाल भिक्षु महासंघया सचिव श्रद्धेय भिक्षु धर्ममूर्ति महास्थविरं कोषाध्यक्ष व श्रद्धेय भिक्षु धम्मपालो महास्थविरं का.का.स. पदया लागिं उम्मेदवारी दर्ता यानाबिज्याःगु खः। भिक्षुपिंसं वैधानिक रुपय् चुनावी प्रक्रियाय् उम्मेदवारी मनोनयन-पत्र दर्ता यायेधुंकाः छगू तरङ्ग व भुखाय् ब्वः थें, सुनामी हे वइ थें च्वंक थासंथासय् मुनाः अझ जितः ला थीथी कथंया दबाव बीगु ज्या तकं जुल। जि स्वयं अजू चाः, आखिर धर्मोदय सभा दुने छु दु? मेमेपिंसं आलोचनात्मक कथं धाइगु, खालि थःथःपिनिगु हे जक सर्कल, अले उकी दुने सुं मन्ह्यनी कथंया संरचना, थःपिंसं धइथें मदइ, वर्चस्व कायम जुइ मखु ला धयागु मानसिकता हावी दु धाःगु, खः थें जुया वल ।

ऐतिहासिक धार्मिक बौद्ध संस्था धर्मोदयप्रति आस्थावानपिं गुलिखे दुजःपिंसं असन्तुष्टी प्वंकीगु छाय् खः धइगु बल्ल थू थें जुल। श्रावण ३२ गते नां लितकायेगु दिं, न्हिनय् प्रतिष्ठित उद्योगपति सभासद् पद्मज्योति अले लक्ष्मीदास मानन्धर लगायत भन्तेयात नापलानाः अनुरोधपूर्वक खँ ल्हायेत वयागु धयादिल, निम्हं सभाया उपाध्यक्षपिंसं महासचिव व कोषाध्यक्ष पद भिक्षुपिंत मल्वः, व्यावहारिक रुपं ज्या मछिंगु, बरु उपाध्यक्ष पद जूसा ल्वः धयादिल। न्ह्यागु धाःसां छिकपिं दबाब बीत झाल, तर मैदानय् कुहां वयेधुन, अझ 'सन्ध्या टाइम्स'य् "नेपाःया धार्मिक गौरवं जाःगु ऐतिहासिक संस्थायात हिलावंगु ईकथं ९द्यचभबप त्जचयगनज० न्ह्याः वनेगु तातुनाः महासचिव पदय् स्वतन्त्ररुपं उम्मेदवारी दर्ता यानागु जुल। मतदान प्रक्रियाय् जिम्मेवारीपूर्वक मतदान याना बिज्याइ/दी धइगु भलसा कया। रचनात्मक हिउपाःया लागिं मैत्रीपूर्वक भोटभिक्षा फ्वनागु जुल" धकाः विज्ञापन बी धुनागु सिउ हे जुइ धया। 'विधानतः लँपु चालाच्वं कथं भन्तेपिं उम्मेदवार जुइ मजिउगु तुक मदुगु तर्क याना जुइगु संस्थापन पक्षयात ल्वः ला? उम्मेदवारी दर्ता ३० गते क्वचाये धुंकल, विधानतः खँ ल्हानादिसँ, ठीक जू का भिक्षुपिं निर्वाचनय् दुहां वये मजिउसा उलिमछि दयेधुंकल छिकपिंसं विधान संशोधन मयासे छु स्वयाच्वनादियागु? छम्ह हे व्यक्ति छगू हे पदय् गुलि तक च्वनेगु? थुखेपाखे चिन्तन जुइमाः लाकि म्वाः धका न्ह्यसः छुनाबलय् उपाध्यक्ष पद्मज्योतिं थुकी ला विचाः यायेमाःगु खः धयादिल। थेरवादीकरण, भिक्षुपिं हावी जुइगु, जनजातिपिनि असुन्तुष्टि खने दइ धइगु पिने हल्ला दु धकाः लक्ष्मीदास मानन्धरं दम मदुगु तर्क तयादिलसा थथे धायेगु सरासर गलत खः, यथास्थिवादी सोच जक खः धकाः लिसः बिया। अझ वय्कलं जिपिं पदाधिकारीपिं सकसिनं सामूहिक राजीनामा बीगु तकं विचार-विमर्श जुल धयादीबलय् थ्व उचित पलाः खःला, बिसिउँ वने थें जुइकि मजुइ धकाः न्ह्यसः छुनागु खः। वय्कःपिंसं थःगु पहःचहःकथं खँ न्यंकेगु कुतः यानादिल। जिं द्यचभबप त्जचयगनज चाहे जुयागु खः, धर्मोदयप्रति आस्थावानपिंत ज्या यायेत लँपु चायेका बीमाः, लेसो थें प्यपुनेत वयेत्यनागु मखु, अध्यक्ष जुयाबिज्याइम्ह श्रद्धेय ज्ञानपूर्णिक महास्थविर भन्तेयात नं जिमिपाखें नकारात्मक ज्या खँ जुइ धइगु शंका दुसा आज्ञा जुयाबिज्याहुँ मैदान त्वःता बी धयागु खः, छिकपिं दाता पक्ष खः जिमिगु उपस्थिति समस्यामूलक जुइगु खःसा उकथं पक्रियागत रुपं आह्वान यानादिसँ अले छु यायेमाः याये का धयागु खः। उबलय् पुलांम्ह महासचिव-उपाध्यक्ष, थौंकन्हय् सल्लाहकार डा. त्रिरत्नमान तुलाधरं भिक्षुपिनि उपस्थितिं छु स्यनी? झन् अपलिफ्ट यायेत ह्वःताः चूलाइ धइगु भावना न्ह्यब्वसें व्यक्तिगतरुपं थःगु समर्थन यानादिल ।

अले वय्कःपिं धर्मोदय सभाया आजीवन सल्लाहकार लोकदर्शन वज्राचार्यया कमलादी निवासय् सुथंनिसें भेला जूगु थासय् लिहां झाल। सन्ध्याया ४ बजे तकया दुने नां लित कायेगु ई खः, तर ६ बजेलिपा तिनि कमलादी निवासय् च्वंगु बैठकं यातायात समस्यायात त्वहः दयेकाः साधारण सभा व चुनावी सम्पूर्ण प्रक्रिया रद्द धकाः क्वःछित धइगु सन्देश थ्यंकः वल। तर मौखिक रुपय् सकसितं स्थगित ९एयकतउयलम० जुल धायेगु यातसा रद्द हे यायेत न्ह्यचिल। स्थगित जक जूसा मनासिब खःसा रद्द हे जुल धकाः क्वःछीगु गुलित मनासिब खः? थ्व चिन्तनीय-बहसया विषय जुया बिउगु दु। पराजित मानसिकताया द्योतक कथं रद्द यायेगु ज्या जूगु खः धकाः तायेकूपिं नं दतसा मिले यानाः वनेत हे थथे याःगु जुइ धाइपिं नं दत। तर सभाया सल्लाहकार, पूर्व महान्यायाधिवक्ता अले निर्वाचन आयुक्त प्रमुख सर्वज्ञरत्न तुलाधरया हे धापू कथं थ्व निर्वाचन रद्द हे जूगु खः धकाः महासचिव सुचित्रमान शाक्यं मेट्रो एफएमय् अन्तर्वार्ता बिउगु विवादास्पद खँ खः ला कि मखु? अझ न्ह्यइपुगु खँ ला स्वयं धर्मोदय सभाया अध्यक्ष पं. बद्रीरत्न वज्राचार्यजुं उगु विवादित निर्णय याःगु थम्हं छुं मसिउ धकाः अनभिज्ञता क्यनाबिज्यात धयागु खँ मेट्रो एफएम मार्फत् सार्वजनिक जूगुयात छु गुगु कथं कायेगु?

वि.सं. २००१ श्रावण १५ गते जुद्ध शम्शेरं च्याम्ह भिक्षु-श्रामणेरपिं देसं पितिने धुंकाः स्वला लिपा २००१ मंसिर १५ (३१ नोभेम्बर १९४४) कुन्हु आर्यसंघाराम, सारनाथय् (भारत) परम पूज्य ऊ. चन्द्रमणि महास्थविर (बर्मीज) या अध्यक्षताय् भारतीय भिक्षु भदन्त आनन्द कौसल्यायन उपसभापति, नेपाली भिक्षु अमृतानन्द मन्त्री (सचिव), के. भिक्षु महानाम कोविद उपमन्त्री, उपासक मणिहर्षज्योति कोषाध्यक्ष, सदस्यपिं ऊ कित्तिमा महास्थविर, भिक्षु धर्मालोक, भिक्षु अनुरुद्ध, एम.पी. प्रधान (महाप्रज्ञा) च्वनाः धर्मोदय सभा नीस्वंगु गौरवमय इतिहास थन लुमंकेबहः जू। उबलय् स्वंगू मुख्य उद्देश्यत- क) बौद्ध-धर्मया ग्रन्थत सम्पादन तथा प्रकाशन यायेगु, ख) भिक्षुपिंत तथा अन्य बौद्ध विद्यार्थीतय्त छात्रवृत्ति बियाः शिक्षाया प्रबन्ध यायेगु, ग) अन्य साधनपाखें बौद्ध-धर्म प्रति थःगु कर्तव्य पालन यायेगु (स्वयादिसँ धर्मोदय सभाया रिपोर्ट, वि.सं. २००४) कःघानाः न्ह्याःगु धर्मोदय सभां वि.सं. २०४३ सालय् काठमाडौं जिल्ला प्रशासन कार्यालयय् विधिवतरुपं धर्मोदय सभा-२०४३ दर्ता याःबलय्निसें न्हापांगु संशोधन २०५०, निक्वःगु संशोधन २०५२ व स्वक्वःगु संशोधन २०५५ तक थ्यंबलय् उद्देश्यय् आपालं परिमार्जित जूगु खनेदु। "१) बुद्धधर्म व संस्कृति संरक्षण, संवर्द्धन यायेगु, २) बुद्धधर्मया प्रचार प्रसार यायेगु, ३) बुद्धधर्मय् आस्था व निष्ठा तइपिं व्यक्ति, संघ, संस्था दथुइ माध्यम जुयाः ज्या यायेगु। ४) बुद्धधर्मया अनुयायीपिनि धार्मिक, सामाजिक, साँस्कृतिक, शैक्षिक व नैतिक उत्थान यायेगु। ५) समान उद्देश्य दुपिं राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय संघ, संस्थालिसे आपसी सहयोग, समन्वय व मित्रता कायम यायेगु। ६) बुद्धधर्मया अवधारणा कथं विश्वशान्तियात साकार यायेत कुतः यायेगु। ७) प्राणीमात्रया लागिं कल्याणकारी तथा सेवामूलक सामाजिक ज्या यायेगु। ८) बौद्धस्मारक, बौद्धविहार तथा गुम्बाया संरक्षण तथा संवर्द्धनय् ग्वाहालि यायेगु। ९) धार्मिक व सामाजिक ज्याया लागिं थीथी स्रोतं आय आर्जन यानाः धार्मिकस्थलया निर्माण तथा संरक्षण यायेत व सामाजिक ज्याझ्वः संचालन यायेत कोष संचालन यायेगु।" थुकथं थौं धर्मोदय सभां उद्देश्यकथं विधानय् कःघाना तःगु दु ।

वर्तमान प्रचलित विधानया दफा १६ स केन्द्रीय समितिया काम, कर्तव्य व अधिकारअन्तर्गत उपदफा २२ स केन्द्रीय समितिया अध्यक्ष ल्ययेगु विधि उल्लेख यानातःगु लुमंकेबहः जू� "नेपालय् प्रचलित थेरवादी, महायानी व वज्रयानी निकाययापिनि दथुइ विद्यमान मैत्रीभावयात संवृद्धि यायेत केन्द्रीय समितिं केन्द्रीय सल्लाहकार समिति व शाखा कार्यसमितियागु नं रायसुझाव कयाः थुपिं निकायं विद्वान व सुप्रतिष्ठित व्यक्तित्वयात क्रमबद्ध तरिकां छगू/ छगू पदावधिया लागिं अध्यक्ष पदय् मनोनित यायेगु जुइ" धकाः स्पष्टं न्ह्यथनातःगु दु। थुकथं हे स्वंगू यानं प्रतिनिधित्व जुइकथं थुगुसी थेरवादपाखें अध्यक्षता याये पाः खःसा अले मेगु छुं गुगुं सभाया केन्द्रीय समिति वा शाखा कार्यसमितिया पदाधिकारी जुइत दफा ८ स स्वदँनिसें निरन्तररुपं सदस्यता कयातःम्ह जुइमाः धकाः न्ह्यथनातःगु दयेक दयेकं भिक्षुपिं उम्मेदवार जुइ मजिउगु अवैधानिक तर्क न्ह्यःने हयेगु बदनियतपूर्ण ज्या जुयाच्वंगु दु। दफा १४ स केन्द्रीय समितिया गठन व पदावधि अन्तर्गत २५ सदस्यीय कार्यकारिणी समिति गठन प्रक्रिया दुसा थुगुसी स्वम्ह भिक्षुपिनि उम्मेदवार खने दयेवं विधानयात हाकुतिनाः निषेध प्रक्रियायात बढावा बीकथं निर्वाचन हे रद्द यायेगु गुलित विधानसम्मत खः थुकी सम्बद्ध सल्लाहकार, अले कानुनी परामर्शदातापिंसं निष्पक्ष रायसुुझाव बिल धायेगु वा छु धायेगु?

दफा २८ स "थुगु सभाया मानार्थ सदस्य बाहेक मेपिं न्ह्याम्ह हे सदस्यपिंसं सभाया बैठक वा निर्वाचनय् ब्वति कायेगु व मत बी पावे जुइ� धकाः न्ह्यथनातःगु दयेक दयेकं हे धर्मोदय सभाया चुनावय् थेरवादी भिक्षुपिं छाय् अपाच्य जुल? थ्व गम्भीर न्ह्यसः जुया बिउगु दुःखद् विषय खः। न्हापा न्हापा नं संस्थागत प्यानलय् भिक्षु-अनागारिकायात उम्मेदवारी बीकूगु नजीर नं दुसा थुगुसी हे संस्थागत प्यानलय् अनगारिकायात थने जिउ, अले त्वहः मदु त्वहः चिनाः, आपाःसित खालि स्थगन जक धयाः ध्वं लाना जुइमाःगु छाय्? दफा २९ स "पदावधि सम्बन्धी विशेष व्यवस्था धकाः कार्यकारिणी समितिया पदावधि समाप्त जुल कि तत्काल निर्वाचन याके मफुगु विशेष परिस्थिति पिदन धाःसा पदावधि समाप्त जुइ न्ह्यः हे केन्द्रीय समितिं केन्द्रीय सल्लाहकार समितिया राय सुझाव कयाः अप्वःसा ६ महिनाया लागिं पदावधि थप याये फइ" धकाः न्ह्यथनातःगु ला दु तर छुं गुगुकथं स्थगन जक मयासे एकतर्फीं रद्द हे यायेमाःगु छाय्? वर्तमान अध्यक्ष तुति स्याः धका बैठकय् अनुपस्थित जुइगु, अले गम्भीर निर्णयबारे छुं हे मसीगु, अले म्हं मफुम्ह आजीवन सल्लाहकार स्वम्हमध्ये छम्ह लोकदर्शन वज्राचार्यया निवासय् हे केन्द्रीय कार्यसमिति सहित सल्लाहकार समितिया बैठक च्वनाः हचुवा तालं क्वःछीगु गुलित पाय्छि खः धकाः न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः। सर्वोच्चय् थुकथंया नजीर दुगु जुयाच्वन, गुलिसिनं थ्व ला रिट हे तयेमाःगु जुल धकाः लिउनें लिउनें जानकारपिंसं धाइबलय् गल्ती याःपिंसं यात यात, तर हाकनं अज्याःगु झमेलां झी थः हे दुने कचवं याये मजिउ धइगु जिगु अभिमत खः ।

न्ह्यागु हे थजुइ बिउ, चाहे सुयातं गले याये, थाके याये, पेले याये, निरुत्साहित आदि याये अले अनुकुलकथं प्रक्रिया न्ह्याकेगु पलेसा तप्यंक हे थःपिनि अवधि हाकनं छुं ई तक तनेगु, आयामिक ज्याखँ याना वनेगु धकाः क्वःछिउगु खःसां नं जिउगु खः नि वा फलाना फलानापिंत नं आजीवन पदाधिकारी दयेकेगु क्वःजित धइगु सुचं पितहःसां जिउगु खः, थथे जूगु खःसा भिक्षुपिंसं उम्मेदवारी बीमाःगु जरुरत मदइगु खः। निगू दशकं मयाये धुंकल, धर्मोदय सभा बुद्धविहार भृकुटीमण्डपय् संचालन जुयाच्वंगु दु, उगु हे विहारया प्रमुख भिक्षु कोण्डन्यं महासचिवय् उम्मेदवारी बिउबलय् खँया खँ मब्याकुसे छ्यली च्वंगु ज्याकू तर च्वतय् च्वंम्हेसित पिने पिने वनाः नैतिक दबाव बीकेगु, भनसुन यायेगु पहलं स्थिति भचा स्यंका बिल, कोषाध्यक्ष पदय् भिक्षु च्वनेगु उचित मखु धकाः जुल ला, अझ ख्यालिपहलं धायेगु खःसा ला पुलांम्ह महासचिव सुचित्रमान सुर्तय् बाच्छा तुरुप जुयाच्वंथाय् भिक्षु कोण्डन्य सुर्तय् एक्का जुइफुगु मचाःबलय् हथासं हाकनं पानय् एक्का त्वःतल, अले छु यायेगु वल वल न्हैं धकाः कासा हे घाराघुरु यानाछ्वत, व वल थ्व वल धकाः त्रसितकथं चिल्लाय् दनाः हाःसां, ख्यः तितरबितर जूसां आखिर अन धाःसा न त सुं वःगु हे खनेदत। हाकनं सुरु जुइत्यंगु स्वस्थ वा अस्वस्थ निर्वाचन कासाय् विशेषतः गुगु पदय् विवाद ब्वलंगुकथं स्थगित जक मखु रद्द हे याये धुंकलसा उपिं विवादित पदय् कम से कम आः मैदानय् दुपिं खने दयेकः मवल धाःसा भन्तेपिंसं नं मैदान त्वःता बी माली धकाः गुलिं गुलिं शुभचिन्तकपिंसं धायेगु नं याः। तर धर्मोदय सभां आः छु गुज्वःगु निर्णय याइ, अले गुकथं न्ह्याये माली थुकी केन्द्रित जुइमाःगु थौंया आवश्यकता खः। 'भाइफुटे गँवार लुटे' जुइके मजिल, थवंथवय् विवाद पिब्वयाः लोकयात न्हीकेगु ज्या जुयावनी ला धइगु खँय् झी सम्बद्ध सकलें सजग व सचेत जुइमाःगु अपरिहार्यतायात सुनां नं ल्वःमंके मजिउ धइगु खँय् सकसियां चिउताः ब्यायेमाल ।
।। चिरंतिट्ठतु सद्धम्मो।।

More Stories Like this