मनूया स्वार्थ व उकिया नियती

उत्तमराज शिलाकार

समाजय् छक्वः बांलाक मिखा ब्वया स्वल धाःसा अप्वः थें अधर्म व अत्याचारं जायाच्वंगु खंकेफु। पत्र-पत्रिकाया बुखँय् ल्वापु, अनियमितता, भ्रष्टाचार, बलात्कार अथे हे देशंदेशय् ल्वापु, हत्या, बम-विस्फोट आदि बुखं जायाच्वंगु दु। थथे छाय् जुयाच्वन? थुकिया तप्यंगु लिसः खः, समाजय् विद्यमान न्हियान्हिथं अप्वयाच्वंगु स्वार्थी मनोवृत्ति। गुकिं यानाः समाजय् मखुगु, मनिंगु (अकुशल कर्म) ज्याखँत झनझन न्यना वनाच्वंगु दु। थुकियात भिंकेगु खःसा समाजया वर्तमान अवस्थाय् हे सुधार यानाः उकिया निंतिं मनोभावना भिंके हे माली ।

छम्ह साधारण मनूया जीवन म्वायेत छु गुलि साधन माः? थुकिया छुं सीमा मदु। अथे नं अति विलासी जीवन म्वायेगु चाहना, थःके गुलि दु उकी हे सन्तोष जुइ मफुगु बानी व थः स्वयां सम्पन्नपिं खनाः हिनताबोधं मन क्वतुंकेगु बानीं हे मनूयात लोभ व पापय् चिनाच्वनी। मखुसा छम्ह साधारण मनूया जीवन म्वायेत मदयेकं मगाःगु वस्तु धइगु नयेगु, त्वनेगु, पुनेगु, च्वनेगु व ल्वचं कइगु इलय् वासः जक खः। थ्वयां अप्वःगु चाहना फुक्कं विलासी जीवन हनेत मालाच्वनी। विलासीतायात हे मनुखं सुख भाःपिल धाःसा थज्याःगु जीवन प्राप्तिया निंतिं हे मनुखं जिउगुं मजिउगुं ज्या यानाच्वनी। अले थुकिं हे दुःख पिकयाच्वनी।
मनू म्वायेत छगू लजगाः माः। मेमेगु लजगाः स्वयां व्यापारयात धन आर्जनया मू लँपु दयेकाच्वंगु खनेदु। धाइ, व्यापारया ज्याय् अप्वः ध्यबा कमे यायेगु स्वार्थ दइ। आवश्यक वा निर्धारित व्यवस्था कथं व्यापारय् लबः नयेगुयात स्वार्थया ज्या मधाये। अनावश्यक, अनैतिक, गैर-कानुनी ज्या याइगुयात धाःसा स्वार्थ मनोवृत्ति मधासें मगाः। छाय्कि, न्ह्यागु यानाः नं अप्वः लबः खंकेगु ज्याय् लालायित जुइगु धइगु लोभी प्रवृत्ति खः। थज्याःपिंसं अप्वः लबः खंकेत खाद्यवस्तुइ अखाद्य वस्तु ल्वाक छ्यायेगु, भिंगु वस्तुइ मभिंगु ल्वाकछ्यानाः उपभोक्तायात ध्वं लानाच्वनी। थज्याःगु ज्या सरासर गैरकानुनी खः। थुकिं दुःख साला हइ ।

झीसं ध्यबा कमे याये माःगु सरल जीवन म्वायेत खः। सामाजिक जीवन सुथांलाक्क न्ह्याकेत खः। थन सामाजिक जीवन म्वायेगुया अर्थ ऐश, आरामया विलाशी जीवन हनेगु मखु। धनसम्पत्ति न्ह्याक्व हे दःसां मनय् आनन्द मंत धाःसा ध्यबां जक सुख बी मखु। ध्यबा यक्व दयां नं नये�त्वने मजीकाः ल्वचं कयेकाः म्वानाच्वने माःपिं आपालं दु। उकिं निरोगी जुयाः म्वायेगु हे छगूकथं सुख खः। थःतः छुं नं परे जुइगु इलय् मदु मगाः धाये म्वायेक दइगु सम्पत्तिं जक हे सुख बी। अनावश्यक सम्पत्ति धइगु ल्वापुया पुसा खः। सम्पत्तिया निंतिं जुइगु ल्वापुं हे मेमेगु ल्वापु पिकया च्वनी। गुकिं दाजु-किजा, मा-अबु, काय्-म्ह्याय्पिं लिसे तकं बायाः म्वाये मालाच्वनी। उकिं ध्यबा दु थें उकियात थासय् छ्यले मफुत धाःसा थुकिं नं दुःख हे बियाच्वनी। समाजय् तःमिं सीकं-चायेकं हे अप्वः लबः नयेगु लोभय् थज्याःगु ज्याखँ यानाच्वनी। सरकारं थज्याःगु ज्याखँ मयाकेत भ्रष्टाचार विरोधी कानून दयेकातःसां पने फुगु मदु। म्वायेत ध्यबा कमे यायेमाः, अथे धकाः अनैतिक ज्या यानाः ध्यबा कमे यायेमाः धइगु मदु। मनू म्वायेत गुलि तच्वःगु संघर्ष यायेमाली उलि हे अशान्तिं नं थाय् कयाच्वनी। समाजय् विद्यमान थः जक कति लाकेगु मनोभावना दयाच्वंतले व छप्यय् नयेगु, छजु पुनेगु समस्या मज्यंतले थज्याःगु संघर्ष नं दीमखु। उकिं देशय् शान्ति हयेगु खःसा न्हापां आर्थिक समस्या निं समाधान याना बीमाः ।

थौंया इलय् भौतिक वस्तुइ जक सुखया खोजी यायेगु प्रवृत्तिं मनुखं थःगु न्ह्यःने दुगु सुखयात तकं खंके मफु। बस्, मनूत सुखया उत्कर्षय् थ्यंकाः नं सुख, शान्ति व स्थीरता स्वयां लोभ, लालचय् जक दुबिनाः अशान्ति, अस्थिरताय् जीवन न्ययेकाच्वन। छखेर आपालं सम्पत्ति कमे यानाः ऐश-आरामया जीन्दगी हनाच्वंपिं दुसा मेखे अभाव व अपूर्ण जीवन हनेत बाध्य जुयाच्वंपिं दु। थज्याःगु असमानतां देशय् ल्वापुख्यापु अप्वइगु जक मखु नयेत्वनेगु अभाव, अत्यावश्यक वस्तुया अभावं मनूयात छटपटया अवस्थाय् लाका बी। वहे अभावं लोभ, असन्तुष्टि, क्रोधया सिर्जना यानाः मनूयात मखुगु लँय् यंकी ।

देशय् शासक व शासित अविवेकी जुया वनीगु, धनी व गरीब दथुइ छ्वासुया वनाच्वंगु स्वापू, थः हे दाजु-किजा, पासापिनि दथुइ अविश्वास, द्वेषया भावना अप्वयाच्वंगुलिं देश झनझन स्यना वनाच्वन। शिक्षित, अविवेकी, शासक जुयाः नं क्रोधी, धनी जुयाः नं कन्जुस व धर्मया नामं थः कतिलाकेगु मनोवृत्ति गबलय् तक ल्यनी अबलय् तक देश भिनी मखु। राजनीति समाज व देशया निंतिं मजुसे थःथःगु गुटया स्वार्थया निंतिं छ्यलाच्वंगुलिं हे देशय् अराजता अप्वयाः लोभीपापी अप्वयाच्वंगु खः।
लोकय् भिं चित्तं ज्या याइपिं मनूतय्त उत्तम पुरुषया संज्ञा बी। गुम्हसिनं थःत ज्याछिंकेगु निंतिं करपिंत दुःख, कष्ट बीगु ज्या याइ मखु। थःके दुगु छुं नं वस्तु वा ज्ञान करपिंत नं इना बी अले कर्पिनिगु भिं बुद्धि नं नालाकाइ। थम्हं याये माःगु ज्यायात कर्तव्य खंकी। लोक कल्याणया ज्याय् थःत छ्यली। निष्क्लेश भावनायात कुशल कर्म यानाच्वनी। थज्याःगु भावना दुम्ह तःधंम्ह मनू मखुसां छम्ह भिंम्ह मनू धाःसा पक्कां खः। स्वार्थ मनोभावनां बिलिबिलि जायाच्वंगु समाजय् थज्याःपिं मनूत दइगु धइगु सर्गतय् अल्याख नगुया दथुइ तिमिला थें हे खः। थज्याःपिनि कीर्ति नं उलि हे न्यनाच्वनी। थज्याःपिनि आगमनं जक संसार भिनी। अज्ञानी मनूया दोषं मानव विकासया लँय् विनाशया भय अप्वयाच्वंगु दु। मेकथं धायेगु खःसा मनूया स्वार्थं मनूयात जक मखु सारा संसारयात हे अधोगतिइ लाकाच्वंगु दु। इलय् न्ह्यलं चायेकाः स्वार्थ मनोवृद्धि त्वःताः सुगतिपाखे न्ह्याये माःगु दु ।

More Stories Like this