न्ह्यसः न्यनीम्हेसित हे छगू न्ह्यसः

हिरण्यराज वज्राचार्य

'सन्ध्या टाइम्स' या २०६८ श्रावण ११ गते बुधवाः कुन्हु 'जिगु नं धायेगु दु' स्तम्भय् पिदंगु 'गुरुपिंसं थुइके माल' धाःगु पौ ब्वने खन। जिं प्रकाशित यानागु 'बौद्ध धर्मको सार दर्पण' धइगु लेख संग्रह सफुली दुथ्याःगु 'बज्रयानको एक विवेचना' धइगु विषययात कयाः न्ह्यसः तसें उगु पौ च्वयातःगु जुयाच्वन। उगु न्ह्यसःया सवालय् उपासक उदास परिचित व्यक्ति ला मखु। न्ह्यसः तयादीगु खनाबलय् वय्कः तसकं बौद्ध विद्वान थें ताया। तर डिग्री प्राप्तम्ह ला वा बौद्ध धर्मया अनुभवी विद्वान ला सीके मफुत। उकिं जिं न्ह्यसःया लिसः तयाः अनं लिपा हानं लिसः बीगु कुतः याना ।

उपासक उदासजु, छि श्रावक उपासक ला गृहस्थी उपासक? उपासक जक तःगुलिं सीके मफुत। यदि उपासक उदास गृहस्थी जूसा छिगु न्ह्यसःया लिसः छिके हे प्यपुनाच्वंगु दु, छिसं सिउ ला मसिउ ला छाय्कि जिं अनुमान याना छि पक्का हे श्रावक उपासक जुइमाः। अले गृहस्थी नं च्वनाच्वंम्ह जुइ धकाः तायेका। थथे खःसा छिसं विहारय् श्रावक सम्बन्धी धर्म श्रवण यानादीगु हे दु जुइमाः। धर्म ज्ञान आर्जन यायेत थथे विहारय् धर्म श्रावण याः वनेगु बांलाः हे जू। तर धर्म प्राप्त यायेत स्वतँ सीकेमाः। जिं बुद्ध धर्म धइगु श्रावक यान, महायान व बज्रयान स्वंगू त्रियान हे बुद्ध यान खः धकाः च्वयातयागु छिसं याद याः ला मयाः ला-स्वंगू यानं नं बुद्धया उपदेशया आधारय् हे चरण वा रुपय् हे विकसित जुयाच्वंगु खः। स्वंगू यान धइगु हे स्टेट लाइन सीधा खः। स्वध्वः जुयाः स्वानाच्वंगु ध्वः खः। अथे हे श्रावक महायान व बज्रयान स्वंगुलिं नं थथे स्वानाच्वंगु दु। पारस्परिक निकट सम्बन्ध दु। उकिं स्वंगू यान गथे गथे जुयाः विकास जुया वन धइगु जिज्ञासा तयाः अध्ययन अनुसन्धान यायेगु बांलाः। विवादास्पद न्ह्यसः जक तया जुइगु थ्व जमाना मखु। बरु विशाल उदारक ह्दय व बुद्धयात सम्मान तयेगु जुइमाः व भिंगु भावना जायेका तयेगु ई थें तायेकाः ।

यदि छिं श्रावक उपासक खःसां नं गृहस्थी जीवन हनाच्वनाम्ह जूसा पक्का नं छिं महायान परम्परा कथं हे प्रचलनय् वयाच्वंगु थीथी विधि विधान पालना याना वयाच्वंगु दयेमाः। उकिं जिं सुरुइ हे छि श्रावकयानी ला महायानी ला लिसः छिके हे प्यपुनाच्वंगु दु धयागु खः। जिं च्वय् ब्याक्क च्वये धुन। क्षमता स्वयां चरणवद्ध रुपं बुद्ध उपदेश बीगु 'चरण विषवे चरि बहुजन हिताय सुखाय' धइगु पालि ग्रन्थय् जक दु धयातल। थ्व बुद्धया प्रथम चरणया उपदेश खः। थ्व उपदेश भिक्षुतय्सं प्रचार सुइत याःवन ले, गृहस्थीतय्त हे मखुला? अले व उपदेश अंगिकार याःपिं नं गृहस्थी हे मखुला? महायान ला निगूगु चरणय् विकसित जूगु खः। अथेहे निगूगु चरण क्रमशः बुद्धया उपदेशया आधारय् विकसित जूगु बज्रयान खः। थथे स्वंगुलिं यान अर्थात त्रियान हे बुद्ध धकाः सीकेमाः। उकिं थ्व न्हापांगु चरणया उपदेश न्हापांगु चरणय् भिक्षुतय्त व गृहस्थी निथ्वःसितं हे लागू जूगु उपदेश खः। लिपा जक गृहस्थी बौद्ध विद्वानतय्सं 'बहुजन हिताय, बहुजन सुखाय' धइगु संकुचित उपदेश जुल धासें आः जन जक मधासे बोधिसत्वयागु अवधारणा विकसित यानाः 'बुद्धोभवयन भवयम जगतो हिताय' धइगु भावना विकसित याना हःगु खः। अनं हाकनं बज्रयान बौद्ध विद्वानतय्सं थ्व नं अस्पष्ट जुल, जगतो हिताय-जगतय् च्वंपिं सकसितं नं स्पष्ट यानाः जगत हित यायेगु खःसा जगतय् च्वंपिं सर्वसत्व प्राणीपिनिगु हित सुख जुइमाः धकाः अझ अप्वः उदार भावनां जाःगु जुयाः थ्व स्वंगू यान मध्ये बज्रयान हे च्वय्यागु यान खः धकाः व्यक्त यानागु खः। आः छिगु न्ह्यसःया लिसः थथे खः। छिसं गुरुपिसं सीकेमाल धकाः च्वयादिल। थ्व न्ह्यसः विधिसम्मत मजु। गुरुपिंसं ला सियाच्वंगु हे दुनि। छु थ्व न्ह्यसः विधिसम्मत जू ला? थथे न्ह्यसः तयेवं छितः गुरुपिसं छेँय् थ्यंक काः वइ ला? झी नेपालभाषाय् लः त्वने प्याःचाःपिंसं हे बुंगाःचा माः वनेमाः धाःथें छिसं मसिउगु खँ व्यक्त जक मखु गुरुजनपिंथाय् वनाः गुरुपिंसं मार्ग दर्शन बिउ थें ज्याय् ख्यले जुइमाः। मखुसा धाये अःपु धरहरा तःपु थें जक जुइ। अले हानं बज्रयानय् सर्वसत्व प्राणीपिनिगु हित सुख जुइगु खँ छु ग्रन्थय् तयातःगु दु धकाः नं न्ह्यसः तयादिल। थ्व न्ह्यसः नं जिं स्वये पाय्छि थें मताया। उदाहरण-यदि छिसं जि नं सगरमाथाया च्वकाय् थ्यंके माल धकाः हालादिल धायेवं आरोहण यायेधुंकूपिंसं छितः वयाः सगरमाथाया च्वकाय् थ्यंका बीगु खःला? यदि छि सगरमाथाया च्वकाय् थ्यंकेगु इच्छा दुम्ह खःसा छि हे सगरमाथा आरोहण दललिसे सम्पर्क तःवने माःगु जुइ। ज्ञान हासिल यायेमाःगु जुइ। २१ क्वः तक सगरमाथाय् थ्यंम्ह शेर्पा तक नं दयेधुंकल। अज्याःम्ह उत्साह, उमंग, आँट दुम्ह व तःक्वः तःक्वः सगरमाथा च्वकाय् थ्यनेधुंकूम्ह परिपक्व अनुभवी आरोही नापं स्वापू तयाः ज्ञान हासिल यायेमाः। हानं ज्ञान हासिल यानां जक मजिउ। सगरमाथाया च्वकाय् थ्यंकेत आँट नं माः। उत्साह उमंग जक दयां मगाः। अभ्यासरत नं जुइमाः। थ्व सम्बन्धी खँ दुगु सफूत बृत्त चित्र आदियागु नं स्वयां अभ्यासरत जुल धाःसा तिनि गन्तब्यस्थान सगरमाथा च्वकाय् थ्यंके फइ। नत्र असम्भव। थथे धाये थें छिसं तःगु न्ह्यसः विधिसम्मत मजू। छाय्कि सगरमाथा च्वकाय् थ्यंकेत जिं उल्लेख याना थें कठीन अध्यास यायेमाः। संचार माध्यमपाखें निझ्वः न्ह्यसः तयां जक मजिउ। लः त्वने प्याःचाःम्हं बुंगाःचा माः वनेमाः। जिगु न्ह्यसःया न्ह्यसः अले लिसः थन हे दिका। बिस्तृत छलफल यायेगु इच्छा दुसा लसकुस दु ।

(स्वापू: इन्दिरा स्टेशनरी स्कूल, सेन्ट जेभियर्सया न्ह्यःने जाउलाखेल यल।)

More Stories Like this