थनिनिसें लच्छि तक गामय् म्वः ल्हुइगुलिइ प्रतिबन्ध

श्रीकृष्ण ज्यापु

यल जिल्ला दुने लानाच्वंगु नेवाःतय्गु ऐतिहासिक नापं सांस्कृतिक रुपं महत्वपूर्णगु वस्ती ख्वनाय् थनिनिसें लच्छि तक देशय् म्वः ल्हुइमजिउ । सुयां म्वः ल्हुइमाःसा देशं पिहां वनाः जक ल्हुइगु याइ । छगू कथं गामय् लच्छिया नितिं म्वः ल्हुइगुलिइ प्रतिबन्ध तयाब्यूगु दु । ख्वनाय् थुगुसी १२ दँय् छकः जुइगु सिकाली जात्राया झ्वलय् थज्वःगु कथंया नियम दयेकेगु यानाः वयाच्वंगु खः । उलि जक मखु गामय् छुं नं कथंया बाजं थायेगु ज्या याये मजिउ, प्याखं ल्हुइगु, सिठी पुइगुनिसें मनोरञ्जन नाप स्वापू दुगु रेडियो हायेकेगु, टेलिभिजन स्वयेगु तकं याये मजिउ । अथे हे लच्छि तक छुं नं कथंया संस्कृति हने मज्यू, छ्यंगूया सामान लाकांनिसें झोला तकं ज्वनाः वने मज्यू, झ्यालय् पर्सी कुर्टा खाये मज्यू, तान थायेगु याये मजिउ, छुं नं द्यःयाथाय् बलि बिइ मज्यूगु नियम दयेकूगु दु ।

थुगु नियम वइगु भाद्र २५ गते तक लागू जुइ धाःगु दु । अथे नियमत दयेकाः लागू याइगु चलनया मू कारण धैगु १२ दँय् छकः जुइगु उगु जात्राया नितिं तयारी यायेगु तसकं थाकूगुलिं मेमेथाय् ध्यान मवनेमा धकाः हे खयेमाः धैगु अनुमान यायेछिं । वंगु चान्हय् सिकाली द्यःयात कुनेगु तकं यात । सिकाली देगःया द्यः दुगु क्वथायात हाकुचां पानाः खने मदयेकेगु तकं यात । उकियात द्यः कुनेगु धाइ । उगु हे कथं उगु प्याखं नाप स्वापू दुपिं मनूत फसि भू धकाः महत्वपूर्णगु भ्वय् तकं नइगु चलन दु । अथे द्यः कुने धुसांनिसें १२ दँया सिकाली प्याखं अर्थात जात्राया तयारी याइ । आः वइगु मोहनि नखःया इलय् उगु कथंया जात्रा सुरु जुइ । उगु सिकाली प्याखं दच्छि तक ख्वना, बुंग, यल, येँ नापं थाय् थासय् नेवाः वस्तीइ क्यं वनेमाःगु चलन दु ।

जितापुरया धकाः नं उल्लेख यानातःगु ख्वना थ्यंमथ्यं ४ वर्ग कि.मि. दु । बुंगं उत्तरपाखे लाल्नाखेलं पूर्वपाखे, सेतीदेवः गाविसं उत्तरपाखे अले संैबु गाविसं दक्षिणपाखेया ख्वनाया मू वासिन्दात धैगु ज्यापुत हे खः । अप्वः ज्यापुत जूसां नं श्रेष्ठ, शाक्य, तुलाधर, खड्गी, कपाली, नापित च्वनाः वयाच्वंगु ख्वना न्हापा न्हापा चिकंया निति प्रसिद्ध जुयाच्वंगु नेवाः वस्ती खः ।