समग्र नेवाः कांग्रेसयात लिउलिउ यंकेमाः

श्रीकृष्ण महर्जन

संघीय गणतान्त्रिक नेपाःया अन्तरिम संविधान तयार याःगु न्यादँ दयेधुंकूगु जूसां थःत लोकतन्त्रवादी अले प्रजातन्त्रवादी धकाः दावी याना वयाच्वंगु नेपाःया राजनीतिइ तसकं महत्वपूर्णगु भूमिका म्हिता वयाच्वंगु नेपाली कांग्रेस दुने लिपांगु इलय् संघीयता व राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् गुगु बहस जुल उकियात च्वछाये हे माः। कांग्रेस पार्टी धइगु संघीयता व राज्य पुनर्संरचनाया सवालय् विचार शुन्य पार्टी धकाः मनूतय्सं धयाच्वंगु इलय् संघीयता व राज्य पुनर्संरचना बारे बहस सुरु यानाः कांग्रेसं हाकनं छकः राज्य पुनर्संरचना व संघीयता पक्षधरतय्त न्ह्यलं चायेका बिउगु दु। न्ह्याथाय् वंसां नेवाःतय्गु म्हुतुइ नेवाः प्रदेश वइ लाकि राजधानी प्रदेश वइ धकाः बहस सुरु जूगु दु। अले राजधानी प्रदेश वल धाःसा छु यायेगु, नेवाः प्रदेश मवल धाःसा छु यायेगु धकाः तकं थवंथवय् सहलह ब्याकेगु ज्या जुयावःगु दु ।

संविधानसभाया म्याद फुनाः निक्वः तक थप याःगु उकी मध्ये नं लिपांगु इलय् थप याःगु म्याद नं फुइत लच्छि जक ल्यं दनिगु इलय् जूसां राज्य पुनर्संरचना व संघीयताया सवालय् पार्टीया केन्द्रीय कमिटीइ विधिवत रुपं प्रस्ताव तयाः छलफल याःगुलिं विशेष यानाः राज्यं लिउने लाका तःगु समुदायया ध्यान साला काःगु दुसा उकिसनं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु ला झन हे ध्यान सालाकाःगु दु। कांग्रेसया उपसभापति नापं संसदीय दलया नेता रामचन्द्र पौडेलं पहिचान व सामर्थ्यया आधारय् स्वनिगःयात राजधानी प्रदेश नां बियाः न्हय्गू प्रदेश दयेकेगु प्रस्ताव तःगुलिं नेवाः स्वायत्त राज्य पक्षधर नेवाःतय्गु ध्यान साला काइगु स्वाभाविक हे खः। नेवाः दुने नं नेवाः स्वायत्त राज्यया निंतिं संघर्षय् कुहां वयाच्वंपिं कांग्रेसया नेवाः नेता कार्यकर्तातय्त दकलय् अप्वः चिन्तित याना बिउगु दु धाःसां छुं पाइ मखु। कांग्रेसया नेवाः कार्यकर्तातय्सं दयेका तःगु लोकतान्त्रिक नेवाः दबूया वंगु छुं दिं जक न्ह्यः जूगु तःमुँज्यां नेपाली कांग्रेसया केन्द्रीय कमिटीइ राज्य पुनर्संरचना नापं संघीयताया सवालय् जुयाच्वंगु बहसयात थःपिनिगु ध्यान आकर्षित जूगु धकाः गुगुं नं हालतय् राजधानी प्रदेशयात स्वीकार याये फइ मखु अले नेवाः स्वायत्त प्रदेश अथवा राज्य मंत धाःसा थःपिं सुंक च्वनेगु जुइ मखु धकाः निर्णय यानाः पार्टीया केन्द्रीय कमिटीइ तकं ज्ञापन पौ बीगु ज्या याःगुलिं नं कांग्रेसया नेवाः नेतात नेवाः प्रदेशया नितिं तसकं चिन्ता कयाः न्ह्याः वंगु धइगु प्रमाणित जूगु दु। अथे कांग्रेसया नेवाः नेता व कार्यकर्तातय्सं पार्टीइ वनाः ज्ञापन पौ तकं बीगु, नेवाः राज्य मंत धाःसा थःपिं सुंक च्वनेगु जुइ मखु धकाः तकं धायेगु गुगु साहसया ज्या यात थुकियात च्वछाये हे माःगु अवस्था दु। कांग्रेसया नेवाः कार्यकर्तातय्सं थौं सिबें थ्यंमथ्यं निदँ न्ह्यः दयेकूगु लोकतान्त्रिक नेवाः दबूया न्हापा छकः कार्यवाहाक नायः तकं जुयादी धुकूम्ह निवर्तमान न्वकू नेमसिंह नकःमिं हाकनं नेवाः कांग्रेसत तयाः लोकतान्त्रिक नेवाः खलः धकाः नीस्वंगु छुं दिं लिपा हे कांग्रेस दुने गुकथं नेवाः प्रदेशया थासय् राजधानी प्रदेश यायेगु धकाः तःगु प्रस्तावयात कयाः सहलह जूगुलिं लोकतान्त्रिक नेवाः खलः नं थ्व इलय् सुंक मच्वँसे राजधानी प्रदेशया विरोध यानाः नेवाः स्वायत्त प्रदेशया नितिं सक्रिय जुयाः कांग्रेसया नेतातय्त नापलानाः दबाव बीगु ज्या यानाच्वंगु दु ।

वंगु छुं दिं न्ह्यः जक छगू ज्याझ्वलय् एकीकृत माओवादी नेवाः राज्य समितिया इन्चार्ज हितमान शाक्यं नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं पार्टी मवन धाःसा माओवादी पार्टीइ हितमान दइ मखु धकाः न्ववानादीगु अले माओवादीया हे एकीकृत नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाया नायः दिलबहादुर महर्जनं हितमान याकःचा जक जुइ मखु दिलबहादुर नं लिउलिउ दइ धकाः उगु कथं न्ववानादीगुयात गुलि च्वछायेमाः अथे हे कांग्रेसया नेवाः नेता कार्यकर्ता गुमिसं नेवाः राज्यया पक्षय् कांग्रेस मवल धाःसा चाःहीकाः विद्रोह यायेगु ख्याच्वः बीगु कथं थःपिं सुंक च्वनेगु जुइ मखु धकाः धयादीगुयात नं उलि हे च्वछाये माःगु आवश्यकता दु ।

लोकतन्त्र व प्रजातन्त्रय् विश्वास याइपिं नेपाली कांग्रेसया नेवाः कार्यकर्ता व नेतातय्सं ब्यागलं ब्यागलं कथं लोकतान्त्रिक नेवाः दबू व खलः दयेकूसां अन्ततः इमिसं नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं पार्टी दुने नं ल्वायेगु नापं माल धाःसा पार्टी त्वःतेत तकं तयार धकाः सार्वजनिक रुपं अभिब्यक्ति बीगु जक मखु पाय्छि इलय् पार्टीया नेतातय्त तकं दबाव बीगु ज्या तिब्र रुपं यानाच्वंगुयात च्वछाये हे माःगु अवस्था दु। न्ह्याक्व हे कांग्रेसया नेवाः संगठनत दयेकूसां अन्ततः नेवाः स्वायत्त राज्यया निंतिं न्ह्याः वनेगु नापं थःथःगु थासं भूमिका म्हितेगु व दबाव बीगु ज्या जुल धाःसा उकिं नेवाःतय्गु नितिं बांलाःगु हे ज्या जुइ धकाः थुइकेमाःगु अवस्था दु। तर लोकतान्त्रिक दबू व खलःया नेतृत्व पक्षं जक अथे नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं ब्वाँय् वनेगु अले पार्टीया नेतृत्वयात दबाब बीगु ज्या यात धाःसा उकिं माःगु कथं प्रभाव मलायेफु ।

स्वनिगःन्यंकंया हे कांग्रेसया नेवाः कार्यकर्ता व नेतातय्त गोलबन्द यानाः पार्टीया नेतातय्त नेवाः स्वायत्त राज्यया पक्षय् पार्टी मंत धाःसा नेवाःत नं पार्टीइ दइ मखु धकाः ख्याच्वः बीत तकं तयार जुइमाःगु अवस्था वयेफु। उकिं लोकतान्त्रिक नेवाः दबू व लोकतान्त्रिक नेवाः खलःया नेतृत्वं थ्व इलय् गम्भीर जुयाः पलाः छीमाःगु अवस्था दु। छुं जुयाः कांग्रेसं नेवाः प्रदेशयात अस्वीकार यानाः राजधानी प्रदेशया प्रस्ताव पारित यात धाःसा नेवाः राज्य विरोधीतय्गु चलखेल अझ तिब्र रुपं वइगु अले नेवाः स्वायत्त राज्य तकं मवइगु संभावना दु। उकिं थ्व इलय् दबू व खलःया नेतृत्व पक्षं कांग्रेसया नेवाः कार्यकर्तातय्त नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं थःपिं लिउलिउ ब्वना यंकेगु ज्या यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

उलि जक मखु न्हूगु संविधानया एकीकृत मस्यौदा आः संघीयता व राज्य पुनर्संरचनायात थाति तयाः पित हयेगु नं कुतः यानाच्वंगुयात ध्यानय् तयाः नेवाः स्वायत्त राज्यया निंतिं नेवाः नेतात न्ह्याः वनेमाःगु अवस्था दु। अथे जुयाः थ्व इलय् कांग्रेसया नेवाः नेतात जक मखु समग्र नेवाः आन्दोलनया न्ह्यलुवात हे सक्रिय जुयाः न्ह्याः वनेमाःगु अवस्था दु ।

एकिकृत माओवादी, कांग्रेस व एमालेया नेवाः सांसद नापं नेतातय्सं गुगु कथं नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं भूमिका म्हिता वयाच्वंगु दु उकियात कयाः स्वयं नेवाःतपाखें प्रशंसा यानाच्वंगु दु। राजनीति यायेबलय् बाय् अधिकारया नितिं न्ह्याः वनेबलय् थःपिं न्ह्यःने च्वनाः मेपिंत नं लिउलिउ ब्वना यंकेमाः। मनू झ्वयेगु धइगु न्ह्यःने च्वनाः खःसा फै झ्वयेगु जक लिउने च्वनाः धकाः नेवाः नेतातय्सं थ्व इलय् थुइकेमाःगु आवश्यकता दु ।

More Stories Like this