संघीयता विरुद्ध ब्राम्हणवादीतय् षडयन्त्र

नरेशवीर शाक्य

संविधानसभाया तनातःगु ई भदौ १४ न्ह्यःने वःलिसे राजनीतिक पार्टीत भःभः न्हुयाः थुकिया निकास मालेगु ज्याय् न्ह्याःवनाच्वंगु खनेदु। संविधानसभाया मस्यौदा विधान थ्व ई दुने पिथनाः मेगु स्वलाया म्याद तनेगु सोचं राजनीतिक पार्टीतय्सं वंगु १४ जेष्ठ कुन्हु संविधान सभाया ई तनेगु ज्या याःगु खः। सम्भवतः जेष्ठ १४ या क्लाइमेक्सय् न्ह्याथे यानाः जूसां मस्यौदा विधान पित हयेगु सोच स्वंगुलिं राजनीतिक पार्टीया शीर्षस्थ नेतातय्सं याःगु जुइमाः। तर जेष्ठ १४ लिपा थ्व स्वंगुलिं राजनीतिक पार्टीया शीर्षस्थ नेतातय्गु विरुद्ध आन्तरिक कलह थुलि अप्वया वल कि थुपिं नेतातय्सं थःगु बचाउ बाहेक मेता छुं ज्या याये हे मफुत। लिच्वः कथं स्वला तनातःगु ई मध्ये निला आन्तरिक कचवं न्हंकेगु ज्याय् जक हे पार्टी नेतात ब्यस्त जुइ माल। भदौ १४ या न्हिं वयेत आः छुं ई जक ल्यं दनिगु अवस्थाय् हाकनं थुपिं नेतातय्सं याःगु प्रतिबद्धता लुमनाः मस्यौदा विधानपाखे ध्यान वंगु नं जुइफु ।

वंगु जेष्ठ १४या इलय् संविधानसभाया ई तनेगु इलय् राजनीतिक पार्टीतय् दथुइ ५ बुँदाया सम्झौता जुयाः स्वलाया निंतिं ई तनेगु ज्या जूगु खः। उगु हे सम्झौताया लिधंसाय् भदौ १४ तकया दुने मस्यौदा संविधान पित हयेगु सहमति नं जूगु खः। शान्ति सम्झौता व सेना समायोजनया ज्याय् प्रगति यानाः हाकनं संविधानसभाया ई तनेगु आधार दयेकेगु कुतः स्वंगू राजनीतिक दलतय्गु खःसा संविधान निर्माणया ज्याय् आः तक विवाद जुयाच्वंगु खँयात नं क्रमबद्धकथं ज्यंका यंकेगु खः। मूलतः राज्य पुनर्संरचना, शासकीय स्वरुप व न्यायिक संरचनाय् दयाच्वंगु विवाद क्वचायेकेगु खँय् सहमति जूगु खः। सम्बन्धित समितिया पदाधिकारीतय्गु धापूकथं राज्य पुनर्संरचना बाहेक मेगु फुक्क हे धयाथें विवाद ज्यने धुंकूगु व मस्यौदा संविधान पित हयेत आः समस्या मदुगु खँ वयाच्वंगु दु। राज्य पुनर्संरचनाया विवाद तसकं जटिल जूगु कारणं थ्व खँयात लिपा मिले यायेकथं आः सहमति जुइधुंकूगु खँया लिधंसाय् जक जूसां नं मस्यौदा संविधान पित हयेगु तयारी जुयाच्वंगु समाचार पिदनाच्वंगु दु ।

मुलुकय् न्हापांनिसें हे छगू वर्गया मनूतय्सं अनेक जालझेल यानाः सत्ताय् च्वनाच्वंगु खँयात देय्या सकल जनतां वाः चायेकाच्वंगु खः। थःपिनिगु अधिकारया निंतिं आन्दोलित देय्या बहुसंख्यक जनतां थुकियात 'षडयन्त्रकारी ब्राम्हणबाद' धकाः धायेगु नं यानाच्वंगु दु। सत्ताय् थ्यनाच्वंपिं ब्राम्हण जातिया मनूतय्सं थःपिं न्ह्याबलें सत्तारुढ जुइगु व बहुसंख्यक जनतायात भाषिक, जाति व धर्मया उत्पीडनय् तया तयेगु थुमिगु नियत खः। मुलुकय् जूगु अनेक अधिकारया आन्दोलन, २०२२ सालया भाषिक आन्दोलन, २०३६ सालया बिद्यार्थी आन्दोलन, २०४६ सालया राजनीतिक आन्दोलन, २०६२/६३ सालया जनअधिकारया आन्दोलन फुक्कं हे छगू वर्गं यानाच्वंगु शोषण बिरुद्धया आन्दोलन खः। तर थुमिसं हरेक आन्दोलनयात सुरक्षितरुपं अवतरण यानाः थःपिनि वर्चश्व ल्यंकेत ताः हे लानाच्वंगु दु। २०४७ सालया आन्दोलन लिपा पिदंगु नेपाःया संविधान विश्वया हे सर्वोत्कृष्ट संविधान धकाः दावी जूसां उकिं बहुसंख्यक आदिवासी जनजातितय्त उत्पीडनं मुक्त याये मफुत। जनताया मुक्तिया निंति संविधानसभा व एकल राज्य मखु संघीय राज्यया आवश्यकतायात सकसिनं स्वीकार यात ।

मुलुकय् आम जनताया मानव अधिकार व स्वतन्त्रताया निंतिं संविधानसभा धइगु नारां मेगु आन्दोलन न्ह्यात। आन्दोलनया सफलतां देय्या अन्तरिम संविधान निर्माण जुल, तर थुकी नं षडयन्त्रकारी ब्राम्हणबाद हावी जुइवं संघीयता बिनाया अन्तरिम संविधान जारी जुल। थ्व संविधानया विरुद्धय् तराईवासीतय्गु कडा प्रतिकार वयेवं अन्तरिम संविधानयात संशोधन यानाः मुलुकयात संघीय राज्य दयेकेत सत्तारुढ राजनीतिक पार्टीत बाध्य जूगु खः ।

मुलुकय् संघीयता वयेवं बहुसंख्यक आदिवासी जनजातितय्गु हक अधिकार स्थापित जुइगु व थुमिगु पहुँच सत्ताय् थ्यन कि अहंकारी ब्राम्हणतय्सं न्हापांनिसें राज्य सत्ताय् यानाच्वंगु हालिमुहालिया अन्त जुइगु भय नं गुम्हेस्यां संघीयतायात हे विरोध यात सा खुल्लारुपं विरोध याये मफुपिंसं दुनें दुनें संघीयताया विरुद्धय् थःपिनि शक्ति संचय यानाः मुलुकयात हाकनं एकतन्त्रात्मक हे दयेकाः थःपिं न्ह्याबलें सत्ताय् च्वनाच्वनेगु षडयन्त्रयात सशक्त यात। संघीयताया बिरुद्धय् अनेक भ्रामक खँत हयाः जनतायात हाकनं अलमलय् लाकल। थुकियात विवादित दयेकल। आः भदौ १४ गते पित हयेमाःगु मस्यौदा संविधानय् थ्व संघीयता तसकं विवादित जूगु कारणं थुकियात छखे तयाः सहमति जूगु खँय् जक न्हूगु संविधान दयेकेगु व इलय् संविधान दयेके मफुत धाःसा आः तक जूगु उपलब्धि तना वनीगु कारणं उपलब्धि संस्थागत यायेगु निंतिं नं संघीयता व राज्य पुनर्संरचनाया खँ त्वःतेमाः धकाः षडयन्त्रपूर्वक खँ पित हयेगु सुरु याःगु दु ।

राज्य दुने स्वाभिमानपूर्वक जीवन यापन यायेत आन्दोलनरत बहुसंख्यक आदिवासी, सिमान्तकृत जनतां थ्वहे थुइकेमाःगु दु कि आम नेपाःमितय्त अधिकारविहिन यायेगु निंतिं षडयन्त्रकारी ब्राम्हणतय्सं मेगु षडयन्त्र न्ह्याकेधुंकूगु दु। द्वलंद्वः नेपाःमितय्सं प्राण आहुति यानाः हःगु परिवर्तनयात हाकनं षडयन्त्रकारीतय् म्हुतुइ लाकेगु जुइ मखु। आः नं संघीयता बिनाया संविधान, नेवाः स्वायत्त राज्य विनाया संघीयता वल धाःसा सुं नं नेवाःतय्त स्वीकार्य मजुइगु खँ म्हुतुं धयाः मखु अधिकार प्राप्त यानाः हे क्यनेमाःगु ई वःगु दु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this