जनआन्दोलनं बिउगु सन्देश

कृष्ण प्रजापति

देशय् जब जब आन्दोलन जुइ, जनतां छुं जुइ ला धकाः आशा यानाच्वनी। २०४७ सालया आन्दोलन लिपा नं नेपाली जनतां आः नये त्वने खनीगु, अधिकार सम्पन्न जुइगु व राजनीतिक स्वतन्त्रता चूलाइगु आशा काःगु खः। तर तत्कालिन संविधानय् हे संवैधानिक राजतन्त्र न्ह्यथनातःगु कारणं जुजुया अधिकार धाःसा छुं नं कटौती मजुल। उकिं जुजु हाकनं सक्रिय जुइगु ह्वताः चूलात। उकिं झिंन्यादँ लिपा २०६२/६३ या आन्दोलनं जुजुयात नं क्वःथलाः गणतान्त्रिक व्यवस्था स्थापना यात। देशय् प्रजातन्त्र पुनर्वहाली जूगु दशकौं लिपा तकं राजनीतिक पार्टीत थवंथः ल्वानाः कुचाकुचा जुयावंगुलिं गुलि राजनीतिक व मौलिक अधिकार चूलायेमाःगु खः व चूमलात। शेरबहादुर देउवा व गिरिजाप्रसाद कोइरालां सत्ता प्राप्तिया लागिं हे पार्टी निकू यानाः निगू धारय् लाःवन। वामदेव गौतम व माधव नेपालपिं नं सत्ताया लागिं हे अलग्ग पार्टीइ परिणत जूवन। थज्याःगु विडम्वनाया कारणं नेपाली जनतां कांग्रेस व एमालेपाखें गुलि राजनीतिक व आर्थिक उन्नति यानाः देश न्ह्यायेमाःगु खः, उलि न्ह्याना वनेगु ह्वःताः चूमलानावन। आः माओवादी दकलय् तःधंगु पार्टी जूगु नं थथे अबलय् शक्तिशाली राजनीतिक पार्टीत थवंथः ल्वाना जूगुलिं हे खः धाःसां छुं पाइ मखु जुइ ।

थथे पार्टीत थवंथः ल्वानाः अलग्ग पार्टी निर्माणया क्रम दक्षिणपन्थी शक्ति कथं कायम जुयाच्वंगु राप्रपाय् नं खने दयावन। राप्रपा नेपाल, राष्ट्रिय जनशक्ति पार्टी राप्रपापाखें हे अलग्ग जुया वंगु राजनीतिक शक्ति खः। वास्तवय् पार्टी थवंथः अलग्ग जुइवं जनतां विश्वास मयाइगु जुयाच्वन। आः वयाः राजनीतिक पार्टीतय् दथुइ पार्टी दुने न्ह्याक्व हे तनाव व विवाद कायम जुयाच्वंसां तबि नं पार्टी अलग्ग जुइ मजिउ धइगु सन्देश ब्वलना वंगु दु। छाय्धाःसा नेपाली कांग्रेस फुट जूगु इलय् जूगु चुनावय् छुं नं दलया बहुमत मवयेवं अल्पमतया एमाले सरकार वल। एमाले फुट जुइवं माले पार्टीया छगू हे सीट त्याके मफुत। अले राप्रपा नं न्हापा गुगु स्थानय् दुगु खः व नं न्यून जुइकाः सन्तुष्ट जुइ माला वन। उकिं नं राजनीतिक विश्लेषण याना स्वयेगु इलय् फुट मखु जुट आवश्यक खः धइगु क्यं। तर झीथाय् आः नं झिंन्हय्क्वः तक प्रधानमन्त्रीया प्रतिस्पर्धाय् बूम्ह व्यक्ति नं नेता हे जुयाच्वनेगु प्रबृत्ति दु। थःपिंसं यायेवं न्ह्यागु जूसां जीगु कुसंस्कार विकास जुया वनाच्वंगु दु। आः नं सत्ता हे जक टिके जुइगु जुइवं थम्हं शपथ ग्रहण याके मखु धाःपिं नेतातय्त हाकनं शपथ ग्रहण याकेगु जुल धकाः राजनीतिक अडान हे त्वःतेगु ज्या याःगु दु। देशय् प्रधानमन्त्री थेंज्याःम्ह उच्च तहया नेतां हे थथे अडान त्वःतीगु इलय् मेपिंत अडान त्वतल धकाः हाः जुइगु बेकार खः ।

खतुं राष्ट्रिय पार्टीत फुटे जुल धाःसा देश कमजोर जुइगु व राष्ट्रियता हे खतराय् लाइगु नं आपालं सम्भावना दु। माओवादी थेंज्याःगु चुनावय् दकलय् तःधंगु राजनीतिक पार्टी कथं खने दयेकः वःगु शक्तियात सरकारं पिने तयाः शासन चले यायेगु अले उमित बाइपास याना वनेगु धइगु नं असम्भव खँ जुया बिउगु दु। अथे जुयाः नं पार्टी अध्यक्ष प्रचण्डं न्हूगु प्यानल तयार यानाः मन्त्रीमण्डल पुनर्गठनया निंतिं प्रस्ताव यंकाः सरकारय् नं पहुँच कायम यायेगु व पार्टीया असन्तोषयात नं सामसुम यायेगु कथं सर्प नं सीगु व तुतां नं त्वःमधुलीगु नीति काःगु पाय्छि हे धाःसां जिउ। तर आः नं माओवादी तःधंगु हे तनावय् लानाच्वंगु धाःसा अथें हे खनेदु। असन्तोषया उगु गतिं पार्टी गन थ्यनीगु खः स्वये ल्यं दनि। देशय् फुक्कं राजनीतिक पार्टीयात कः घायेफुम्ह राजनेता तयार मजूगु कारणं हे थ्व समस्या खनेदुगु खः। थन फुक्कं हे शीर्ष नेतात थःगु पार्टीया हे जक नेता जुइ फत। छुं छगू पार्टीया नेता जुइगु स्वयां नं देशया हे नेता जुइगु वा सर्वमान्य स्थान कायम यायेगु झी नेतातय्सं स्वःगु खने मदु। अथे जुयाः नं सत्ता पक्ष व प्रतिपक्षी दथुइ अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा जुयाच्वनीगु स्थिति दु।
अझ समग्र पार्टीया हे छम्ह नेता कथं पिहां वयेफुगु स्थिति झी राजनीतिक पार्टीयाके मदु। प्रचण्ड बाबुरामपिं गुट उपगुटया नेता कथं खने दयाच्वंगु दुसा माधव नेपाल व केपी ओलीपिं नं गुट उपगुटया जक नेता खने दयाच्वंगु दु। खाली भागबन्डा स्वइपिं थःगु हैसियत स्वयां नं च्वय्या पद माःपिं आपालं नेतात दुगुलिं हे थौं विश्वविद्यालय थेंज्याःगु प्राज्ञिक निकायय् नं उपकुलपति विहीन जुयाच्वंगु दु। मेगु स्वयां नं राजनीतियात हे जक मुख्य समस्या तायेकीगु कारणं थथे जूगु खः। अथे जुयाः नं भाद्र १४ गते दुने न्हूगु संविधानया मस्यौदा तयार याये धाःसां उकिया ठेगान मदयाच्वंगु। वास्तवय् आःया नेतात राजनीतिक रुपं प्रतिवद्ध मजू धइगु खँ नं इतिहासं क्यं। पुलांपिं प्रधानमन्त्रीपिं गिरिजाप्रसाद कोइराला व कृष्णप्रसाद भट्टराई जक मदुगु इलय् नं थज्याःगु समस्या गनं वल? धाये उगु इलय् अन्तरिम सरकार गठन यानाः स्वलाया दुने संविधान जारी यानाः दच्छि लिपा ला संसदया चुनाव तकं क्वचायेकाः कोइरालायात भट्टराईनं सत्ता हस्तान्तरण याःगु खः। आः अज्याःगु तदारुकता ग्व? स्वला मखु स्वदँ पूवनाः नं न्हूगु संविधान तयार याये फुगु स्थिति मदुनि। स्वदँ लिपा स्वला म्याद थप यानाः नं थ्वहे छाँट खनेदु ।

प्रत्यक्ष जनतालिसे सम्बन्ध दइगु स्थानीय निकायया खँ अन्तरिम संविधानय् उल्लेख जुइ फयाच्वंगु मदु। संसद पुनर्स्थापना थें हे स्थानीय निकायया जनप्रतिनिधित नं पुनर्स्थापना यायेगु धकाः बारम्बार निर्णय जूसां उकियात लागू यायेत तःधंगु पार्टी तयार मदु। खास हे भागबन्डा मिले मजुइगु ल्याखं नं थ्व ज्या न्ह्यज्याये मफयाच्वंगु खः। अबलय् माओवादीया उलि प्रतिनिधित हे मदुगु कारणं आः दकलय् तःधंगु पार्टी कायम जुइधुंकूगु माओवादीं पुनर्स्थापनाया खँ माने मयाइगु स्वाभाविक खः। छाय्धाःसां वयागु नं थःगु हे स्वार्थ दु। नमूना कायेगु इलय् उचित देशया नमूना कायेमाःगु खः। तर थन सैनिक शासन दुगु पाकिस्तानया तालं शासन व्यवस्था न्ह्याकेगु थेंज्याःगु प्रजातन्त्रंनिसें चीनया थेंज्याःगु एकदलीय प्रजातन्त्र न्ह्याकेगु थेंज्याःगु प्रस्तावत नं न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। पञ्चायती प्रजातन्त्र स्वयां छुं मपाःगु व जनतायात सन्तुष्ट याये मफइगु समाधान पाय्छि मखु। सेना, प्रशासन, न्यायपालिका व पत्रकारिता तकं पार्टीया नियन्त्रणय् लाइगु व्यवस्था न उचित मखु। अथे जुयाः जनआन्दोलनं फुक्कं पार्टी मिले जुयावनेगु म्याण्डेट बिउगुलिं आःयात फुक्कं पार्टीयात मान्य जुइकथंया व्यवस्था यानाः सेना समायोजन यानाः चुनाव यायेगु वातावरण तयार याना वनेगु जनआन्दोलनया सन्देशयात हे फुक्कं राजनीतिक पार्टी शिरोधार्य याना वनेमाःगु खनेदु ।

More Stories Like this