गोर्खाल्याण्ड हानं पुलांगु हे लँय्
डी.आर. खड्गी
न्ह्याम्ह सरकारं नं जनतायात कजे यायेगु लागिं साम, दाम, दण्ड व भेद प्रयोग यानाच्वनी। अझ थुलि जक मखु, भिजिलान्टे तयार यानाः विपक्षीतय्त ठीक यानाच्वनी। भारत सरकारं नं राजनीति फाइदाया लागि लडाकुत तयार यानाः ज्या कयाच्वंगु दु धाइ। स्व. इन्दिरा गान्धीया पालय् नं शिख नेता भिन्डरवाला तयार यानाः खालिस्थान माग याके बिउगु खः धाइ। मेम्ह नेपाली मूलया भारतीय नागरिक सुभाष घिसिङयात नं गोर्खाल्याण्डया माग याकाः चर्चाय् हयेगु यात। जातिवादी नेतात तयार याःगुया निगू लक्ष्य खनेदु। छगू, मेगु जातिया नेतात तयार मयाकेगु निंतिं खःसा मेगु जातीय पार्टी देशय् खलबल यानाच्वंगु दु, धकाः चुनावया इलं भोट कायेगु लागि खः। पंजाबया शिख नेता शुरुइ ला इन्दिरा गान्धीया आज्ञाकारी जुयाच्वंम्ह खः थें च्वं। तर भिण्डरवालायात सारा पंजाबीतय्सं ग्वाहालि व समर्थन याःगु कारणं भिण्डारवाला शक्तिशाली जूगु खः। भिण्डारवालाया शक्ति अप्वसेंलि इन्दिरा गान्धीया आज्ञा पालन मयाःगु जक मखु इन्दिरा गान्धीनाप नं टक्कर कायेगु स्वल। आखिरय् इन्दिरा गान्धी सेना परिचालन यानाः भिण्डारवालायात हत्या तकं याना बिल। मेगु छगू जातीय पार्टी सुभाष घिसिङ तसकं हे चर्चाय् वःगु खः। छिसिङयात नं सारा नेपाली मूलया भारतीयतय्सं ग्वाहालि व समर्थन याःगु कारणं घिसिङ नं शक्तिशाली जुयावल। पुस्तौं पुस्ता न्ह्यवंनिसें भारतीय नागरिकं नेपालीतय्त अपमानजनक व्यवहार याना वयाच्वंगुलिं बरु थःगु अलग्ग गोर्खाल्याण्ड राज्य निर्माण यायेमाल धकाः नेपालीतय्सं छिसिङयात ग्वाहालि याःगु खः। अलग्ग राज्य निर्माण यायेगु, अधिकार स्वरुप भारतया संविधानं बियातःगु दु। संविधानय् थथे उल्लेख यानातःगु दु। यदि सुं जातियात अति दमन, शोषण व भेदभाव यानाच्वन धाःसा व जातिं अलग्ग राज्यया माग यायेगु अधिकार प्राप्त यायेफु धकाः धयातःगु दु ।
थ्वहे बुँदाया आधारय् सन् १९८६ सालय् घिसिङया नेतृत्वय् गोर्खाल्याण्डया माग ल्ह्वनाः आन्दोलन तच्वःगु खः। गोर्खाल्याण्डया माग सफल यायेगु निंतिं सारा नेपाली मूलया भारतीय नागरिक सतकय् कुहां वल। आन्दोलन तच्वया वंगुलिं भारत सरकारं त्रुर दमन यायां वन। गोर्खाल्याण्डया मागयात नेपाली मूलया भारतीय नागरिकं जक मखु अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलं तकं समर्थन यायेगु पक्षय् वन। भारत सरकारं लिपा बाध्य जुयाः गोर्खाल्याण्डया मागयात ध्याकुनय् छ्वयेगु निंतिं सन् १९८८ सालय् आन्दोलनकारीतनाप वार्ता यानाः दार्जिलिङ शेर्पा पार्वत्य परिषदया अधिकार बियाः सन् १९८८ सालय् भारतनाप सम्झौता जूगु इलय् नं सुभाष घिसिङं धाःगु खः। झीगु माग स्वायत्त शासनया निंतिं जक मखु गोर्खाल्याण्ड प्राप्त यायेगु निंतिं नं खः धकाः। लिपा सुभाष घिसिङं गोर्खाल्याण्डया मागयात फासांफुसुं याना छ्वत। सुभाष घिसिङ थौंकन्हय् ऐश, आराम साथ जलपाइगुडी च्वनाच्वंगु दु। घिसिङ शक्तिशाली जुयाच्वंगु इलय् गोर्खाल्याण्डया निंतिं थःगु विवेकयात पाय्छि ढंगं छ्यलेमाःगु खः। तर घिसिङ आत्मकेन्द्रित व तानाशाह जुयावन। जनता भचा जक आलोचना यायेसात भौतिक कारवाही यानाः अझ हत्या तकं यायेगु कुतः याइ। घिसिङ तानाशाह जुयावंसेंलि वय्कःया नकारात्मक सोच व विचारयात नं जनतां बाध्य जुयाः स्वीकार याये माल। दसुया निंतिं छगू इलय् घिसिङं आदिवासी जनजातिया पहिचानया निंतिं ल्वहं पुजा यायेमाःगु जंगली द्यःयात नं पुजा याकाः अय्लाःथ्वँ त्वने माःगु अझ जनतायात नं अय्लाःथ्वँ कायेत बाध्य यात। सुं मनू बिरामी जुल धाःसा डाक्टर मखु झाँक्रीया थाय् वने माःगु नियम नं दयेकल ।
भारत सरकारं घिसिङनाप सम्झौता यानाः खालि १९ गू क्षेत्रय् जक अधिकार बियाः गोर्खाल्याण्डया मागयात हे समाप्त याना छ्वयेत ताःलात। थ्व हे कारणं यानाः नेपाली मूलया भारतीय जनतां घिसिङ दिल्लीया ईशाराय् प्याखं हुलीम्ह पात्र खः धकाः द्वपं नं बिल। घिसिङया पार्टी गोर्खा मुक्ति मोर्चा सक्रिय जुल। वहे मौकायात उपयोग यायेगु हिसाबं गोर्खा जनमुक्ति (गोजमो) गठन यानाः गोर्खाल्याण्डया माग झीगु लक्ष्य खः धकाः जनताया विश्वास त्याकेत ताःलात। थ्व पार्टीया अध्यक्ष बिमल गुरुङ, सचिव रोशन गिरि खःसा थ्व पार्टी नं सन् २००७ सालंनिसें संघर्षय् कुहां वःगु खः। आन्दोलन तच्वया यक्व धनजनया नाश जूगुलिं राज्य सरकारं आन्दोलनकारीनाप वार्ता न्ह्याकल। वार्ताया लिच्वः कथं न्हापां घिसिङयात स्वयाः बिमल गुरुङया पार्टीयात अप्वः अधिकार बीगु यात। अथे धइगु घिसिङयात १९ क्षेत्रया अधिकार बिउगु खःसा बिमल गुरुङयात ५९ क्षेत्रया अधिकार बीगु यात। घिसिङया पालय् गोर्खा पार्वत्य परिषद नां छुनाः दार्जिलिङया प्रशासन संचालन जुयाच्वंगु खःसा आः गोर्खाल्याण्ड टेरिटोरिल एडमिनिष्ट्रेसन (जिटिए) या नां छुनाः दार्जिलिङया प्रशासन चले यायेगु अधिकार बियातःगु दु। न्हापा घिसिङं सम्पूर्ण आन्दोलन लित कायेगु धकाः घोषणा याकल। न्हापा व आःया शर्तयात मूल्याङ्कन यात धाःसा प्रस्ट जुयाच्वंगु खनेदु। गोर्खाल्याण्डया मागयात ध्याकुनय् तया बिल। झीसं खनाच्वना, घिसिङ व गुरुङया स्वभाव अथे हे खनेदु। न्हापा घिसिङयात सुनां आलोचना यात धाःसा वयात घिसिङया मनूतय्सं हत्या हे याना बीगु। आः गुरुङयात नं सुनां आलोचना यात कि अथे हे आक्रमण याइगु जुयाच्वन। थ्वहे हुनिं गुरुङया आलोचना यायेगु आँट व हिम्मत सुनां नं मयाः। गुरुङयात आलोचना याःगुलिं अखिल भारतीय गोर्खा लिगया अध्यक्ष मदन तामाङ्ग व कार्यकर्ता भरत तामाङ्गया हत्या तकं यात। उकुन्हु राज्य सरकारलिसे जूगु सम्झौतायात भारतया नेपालीतय्सं ययेकाच्वंगु मदु। बिमल गुरुङ्गया पार्टीयात नं शंकाया दृष्टिं स्वयाच्वंगु खः ।
भारतया घटनाक्रमं थ्व नं क्यनाच्वंगु दु। अलग्ग राज्यया माग पूरा यायेत संघर्ष जक मखु बुद्धि, विवेक व राजनीतिलिसें चतुर्याई नं माः धइगु सन्देश बिउगु दु। दसुया निंतिं उत्तरप्रदेशय् उत्तराञ्चल, विहारय् झारखण्ड, मध्यप्रदेशय् छत्तिसगढ याउँक अलग्ग राज्यया दर्जा केन्द्र सरकारं बिल ।
drkhadgi@gmail.com
More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपाप्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया