दल दुनेया ल्वापु

सानुराजा शाक्य

छु नेपाः सामान्य अवस्थाय् खःला? देशयात न्ह्याकेत माःगु संविधान मदयाः अन्तरित संविधानं देश न्ह्यानाच्वंगु दु। संविधान दयेकेत जनतापाखें निर्वाचित जूगु संविधानसभां संविधान दयेके मफयाः थःगु आयु थम्हं तनाः म्वानाच्वंगु दु। राजनीति प्रति आम जनताया वितृष्णा, विरोध व असन्तुष्टीया प्यारामिटर न्हियान्हिथं थहां वनाच्वंगु दु। पुलांम्ह जुजुपाखें नेतातय्त अर्ति उपदेश बीगु क्रम शुरु जूगु दु। नेतात प्रति जनताया आस्थाया प्यारामिटर शेयरया भाः कुहां वः थें कुहां वःगु चाःगु हे मखु। खाली जुयाच्वंगु संवैधानिक निकायत नियुक्त याये मफुगु दँदँ दयेधुंकल। विश्वविद्यालयय् पदाधिकारीत नापं प्वनाच्वंगु लांलां दयेधुंकल। अथे नं देश सामान्य अवस्थाय् थें न्ह्यानाच्वंगु झीगु देसया भाग्य हे धाये माली। तर थुकथं जक देश ताः ई तक न्ह्याये फइ मखु। गुलिसिनं थुकियात ग्वःफय् वये न्ह्यः या शान्ति धकाः नं धायेगु याः ।

नेपाःया राजनीतिक नेतात राजनीतिक दल न्ह्याकेत सक्षम मजूगु अनूभुति मू दल लगायत यक्व राजनीतिक दलत दुने जुयाच्वंगु ल्वापुं धयाच्वंगु दु। दल दुनेया ल्वापुं देश हे अनिर्णयया बन्दी जू वनाच्वंगुया दोष फयेत सुं तयार मदु। उज्वःगु गल्ती याःपिंत जनतां सजाँय बी धाइ तर संविधान मवयेकं जनतां याये फइगु निर्णय चुनाव मार्फत खः तर थुकिया संभावना नं मदु। गुलिसिनं स्थानीय निकायया चुनाव जूसां यायेमाल धयाच्वंगु नं दु तर छु आधारय् यायेगु? थुकिं यानाः स्थानीय निकायत नं तदर्थवादया लिधंसाय् न्ह्यानाः स्थानीय निकायया अरबौं बजेटया दुरुपयोग जुयाच्वंगुयात पनेत नं सुं न्ह्यचिले फुगु अवस्था मदु ।

धाधां मधां भदौ १४ वयेत लच्छि व छुं दिं जक दनि। वंगु जेठ १४ य् संविधानसभाया आयु स्वलाया नितिं तनाः स्वलाया दुने थ्व थ्व ज्या याये धकाः बचं बिउपिं नेतातसें थःगु बचं कथं भतिचा नं ज्या क्यंगु मदु। मेगु लच्छिया दुने जुइगु खँय् नं विश्वास मदु। भदौ १४ वःलिसे प्रधानमन्त्रीया कुर्सीइ नेतातय् मिखा तग्वइ। थ्वहे कारणं थौंकन्हय् मू राजनीतिक दलत एकीकृत माओवादी व नेपाली कांग्रेस दुने भुखाय् ब्वयाच्वंगु खः। भुखाय्या रेक्टर भदौ १४ वःलिसे अप्वयाः देशय् राजनीतिक सुनामीया भविष्यवाणी याइपिं नं दु। स्वलाया दुने संविधानया मस्यौदा व शान्तिया नितिं क्यान्टोनमेन्टय् च्वंपिं माओवादी सेनाया वर्गीकरणया ज्या क्वचायेके धकाः पाः फःपिं मू राजनीतिक दलया नेतातसें भदौ १४ दुने उज्वःगु छुं नं प्रगति मक्यँसें हानं छु ख्वालं संविधानसभाया ई तनी? भदौ १४ य् हानं संविधानसभाया ई मतँसे संविधानसभा भंग नं याये फइगु अवस्था मदु तर थ्व फुक्क क्रियाकलाप छथाय् कि छथाय् वनाः हाः वनी थुकिं पिदनीगु लिच्वः देशया नितिं भिंगु नं जुइफु वा देश दने हे मफयेक असफल दयेकीगु नं जुइफु ।

थौंकन्हय् दक्वसियां ध्यान एकीकृत माओवादीयाथाय् लानाच्वंगु दु। थौंया अवस्थाया जिम्मेदार दल नं एकीकृत माओवादी हे खः। स्वय्म माओवादी नायः प्रचण्डं तकं पार्टी दुनेया आन्तरिक संघर्षया कारणं शान्ति व संविधानया ज्यायात नेतृत्व बी मफयाच्वन। उकिं पार्टी दुनेया समस्या याकनं ज्यंके अले शान्ति व संविधानया ज्यायात न्ह्याके धकाः धयाच्वंगु फुकसिनं ताः। थ्वहे अवस्थाय् एकीकृत माओवादीयात काकाः माओवादीयात तछ्याये दःसा हाइसञ्चो जुइ धकाः तायेकीपिं नं यक्व दु। तर माओवादी दुने तसकं ल्वापु जूगुलिं पिने पार्टी हे तज्याइ धकाः खँ पिदनीबलय् पार्टी दुनेया नेतातसें पार्टी तज्याइ मखु धकाः तितिसलं हाला जुइबलय् झन हे पार्टी तज्याःगु उदाहरणत नेपाःया राजनीतिक दल दुने वालछ्याल जुइक लुइकेफु। सिद्धान्तया लिधंसाय् पार्टी तज्याइगु पार्टीत भूमिगत जूगु इलय् जुइफु तर खुल्ला राजनीतिक वातावरणय् पार्टी दुने ल्वापु पिदनीगुनिसें तज्याइगु कारण सत्ता व शक्ति हे खः, सिद्धान्त पिने क्यना तइगु जलप जक साबित जुयाच्वंगु दु। थुकिया लिपांगु उदाहरण मधेसी दलत कुचा कुचा जू वनाच्वंगुलिं नं क्यं ।

नेपाःया राजनीनिक दलया नेतात आन्दोलन यायेत वा राजनीतिक परिवर्तन हयेत ला सक्षम खः तर राजनीतिक परिवर्तन धुंकाः देशयात सामाजिक आर्थिक परिवर्तन यायेत सफल जूगु खने मदुनि। दल दुने समस्यात ब्वलनीबलय् समाधान यायेगु स्वयां नं पन्छे यायेगु वा समस्यायात थातं तया तइगु प्रवृतिं हे पार्टीयात क्यान्सर ल्वचं कयेकाः लायेके मफइगु अवस्थाय् थ्यंकीगु खः। थौंकन्हय् माओवादी पार्टी दुने ब्वलनाच्वंगु आन्तरिक अन्तरविरोध व अन्तरसंघर्षयात नायः प्रचण्डं गुकथं ज्यंकी वा थातं तयाः समस्या समाधान याइगु खः? यक्वसिनं पियाच्वंगु दु। लांलां न्ह्यः सुरु जूगु एकीकृत माओवादी केन्द्रीय कमिटीया मुँज्या न्हियान्हिथं लिज्यां यंकाच्वंगु अवस्थां पार्टी दुने गम्भीर समस्या ब्वलन धाःगु स्पष्ट जू। थ्व समस्याया कारणं देश हे बन्दी अवस्थाय् लानाच्वनं नं माओवादी नेतात छाय् गम्भीर मजूगु खः? एकीकृत माओवादीया नेतात राष्ट्र व जनताप्रतिया जिम्मेदारीं च्यूत जुया वनाच्वंगु अवस्थाय् प्रचण्डयात असफल यायेवं संविधानसभा सफल जुइ मखु, अःखतं संविधानसभा हे कोमाय् लाइगु अवस्थाय् थ्यनेफु। एकीकृत माओवादी दुनेया अन्तर संघर्ष आःयात पदाधिकारीतय्त कार्य विभाजन यानाः ज्यंकेगु लँपुइ पार्टी खनेदु ।

पिने वःगु कार्यविभाजन कथं वर्तमान प्रम झलनाथ खनाल नेतृत्वया सरकारयात आः थथें हिलेगु पक्षय् एकीकृत माओवादी खने मदु। बरु थ्व सरकारय् थःगु पार्टीपाखेंया मन्त्रीत हिलाबुला यायेगु कार्यविभाजन स्वयेबलय् थथें प्रधानमन्त्री दावी यायेगु पक्षय् खने मदु बरु झलनाथनाप जूगु सहमति कथं गुला झलनाथयात सरकार न्ह्याके धुंकाः लिपा थःगु हे पार्टीया डा. बाबुराम भट्टराईयात प्रधानमन्त्री दयेकेगु कथं कार्यविभाजन यानाः तत्कालयात पार्टी दुनेया संघर्षयात प्रचण्डं ज्यंके त्यंगु खने दत। मेखे प्रधानमन्त्री हिलेगु कि महिलेगु धइगु दोधारय् नेपाली कांग्रेस खनेदु। प्रधानमन्त्री हिलेगु खँ वयेसातकि कांग्रेसपाखें प्रधानमन्त्रीया दावेदारया निंतिं थुगुसी बांमलाक ल्वापु जुइगु अवस्था दु। मेखे संविधानया मस्यौदा नं मवइगु, शान्ति प्रक्रियाया ज्या नं न्ह्याके मफुगु अवस्थाय् प्रधानमन्त्रीया राजीनामा फ्वनेगु धाःसां कांग्रेसया सभापति थ्व झमेलाय् वने मास्ते मवः ।

More Stories Like this