स्थानीय निकाय संयन्त्रया उचित विकल्प

नरेशवीर शाक्य

लोकतन्त्रय् जनप्रतिनिधिया भूमिकाया महत्वयात सुनानं म्हो आंकल याये मफइ मखु। तर जनतानाप प्रत्यक्ष दइगु स्थानीय निकाय जनप्रतिनिधिविहिन जुयाच्वंगु १२ दँ मयायेधुंकल। मुलुकय् राजनीतिक परिवर्तन वयाः राजतन्त्र निर्मूल जुयाः गणतन्त्र स्थापना जुइधुंकूगु नं स्वदँ मयाये धुंकल, अय्नं स्थानीय निकास जनप्रतिनिधिया ब्यवस्था यायेगु चिन्तन सुं नं राजनीतिक पार्टीतय्सं थःपिनि एजेण्डा दयेकूगु खने मदु। स्थानीय निकाययात गबलें कर्मचारीपाखें गबलें राजनीतिक संयन्त्रया नामय् संचालन जुल। तर थुकि राज्यं उपलब्ध याकातःगु आधारभूत सुविधा तकं आम जनताया पहुँचय् थ्यनाच्वंगु मदु। कर्मचारीतय्सं न्ह्याकूगु स्थानीय निकाय अति हे असक्षम जुल। थुकियात चीकाः राजनीतिक सयन्त्रपाखें न्ह्याकेगु कुतः नं राजनीतिक भागबण्डा व अराजकताया कारणं स्थानीय विकास बजेट फुक्कं थुमिगु इना नयेगु स्रोत जक जुयाबिल। निश्चित राजनीतिक पार्टीया कार्यकर्तातय्सं भागबण्डा यानाः इना कयाः विकास बजेटया दुरुपयोग देय्न्यंकंया स्थानीय निकायय् जुयाच्वंगु दु ।

स्थानीय निकाय ब्यवस्थित यानाः आम जनतायात राज्यं बियाच्वंगु सुविधा उपलब्ध याकेगु दायित्व सकल सत्तारुढ व राजनीतिक पार्टीतय्गु जिम्मेवारी खः धयागु खँय् सुयां विवाद दइ मखु। स्थानीय निकायया निर्वाचित पदाधिकारीतय्गु म्याद फुइवं थुकियात हाकनं निर्वाचन यानाः खाली जुयाच्वंगु थासय् पदपूर्ति जुइमाःगु खः। तर ततःधंगु राजनीतिक पार्टीतय्गु निजी स्वार्थया कारणं थ्व चुनाव याके मबियाच्वंगु खँय् विवाद मदु ।

स्थानीय निकाययात पुनर्संरचनाया यायेगु नामय् नकतिनि हे स्थानीय मन्त्रालयपाखें स्थानीय निकाय परिषद् नीस्वनाः थ्व समस्या समाधान यायेगु कुतः जूगु खनेदु। थ्व कुतःयात कयाः पिदंगु समाचारकथं चिचीधंगु पार्टी थ्व परिषद् गठनयात कयाः असहमति ब्वलंकूगु कारणं परिषद् गठनया ज्याझ्वः रद्द जुल धयागु समाचार पिदंगु दु। वास्तवय् हे चिचीधंगु राजनीतिक पार्टीतय्गु थुकी भूमिका छु दु वा स्थानीय निकाय परिषद गठन दुनेया नियोजित उद्देश्य छु दु धयागु खँयात नं चिन्तन यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

स्थानीय निकाय संचालनयात कयाः नेपाःया अन्तरिम संविधानय् स्थानीय निकायया चुनाव यायेगु व चुनाव यायेमफुगु संविधान सभाया चुनावय् ब्वति कयाः संविधानसभाय् ब्वति कयाच्वंपिं सक्रिय राजनैतिक पार्टीया प्रतिनिधितय्गु सहभागिताय् संचालन जुइ धयातःगु दु। थ्व स्वयां न्हापा न्हय्गू राजनैतिक पार्टीया प्रतिनिधितय्गु सहभागिताय् स्थानीय निकाय संचालन जुयाच्वंगु खः। तर संविधानसभाया चुनाव लिपा तत्कालिन नेकपा माओवादीया नेतृत्वय् सरकार गठन जुयाः नं अन्तरिम संविधानय् न्ह्यथनातःकथं संविधान सभाय् ब्वति काःपिं सक्रिय राजनीतिक पार्टीतय्त स्थानीय निकायय् दुतिनिगु ज्या मयाः। स्वंगू राजनीतिक पार्टी माओवादी, एमाले व कांग्रेसया हालीमुहाली देय्न्यंकंया स्थानीय निकाय संचालन जुयाच्वन। खय्त ला माओवादीया सरकार मदयेधुंकाः आपालं थासय् स्थानीय निकायस दुहां वनेत मेमेगु राजनीतिक पार्टीतय्सं स्थानीय निकायस हडताल व तालाबन्दी यानाः संघर्ष यात। तर आः तक नं नेपाःया छगू हे जक महानगरपालिका येँ महानगरपालिका, यलया उपमहानगरपालिका, केपूया नगरपालिका व मेमेगु स्थानीय निकायस थुपिं राजनीतिक पार्टीतय्सं मेमेगु राजनीतिक पार्टीतय्गु प्रवेश बर्जित यानातःगु दु। थ्व यथास्थिति खः ।

आःया स्थानीय निकाय परिषद् निर्माणय् संविधानसभाय् मत वःगु आधारय् प्रतिशतया ल्याखं प्रतिनिधि तयेगु खँ हःगु दु। थ्व ल्याखं स्थानीय निकायया जिल्ला समितिइ १५०० म्ह स्वयां अप्वः नेकपा माओवादीया प्रतिनिधि, ८९९ म्ह एमाले व ८८८ म्ह कांग्रेसया प्रतिनिधि व थ्वयां लिपा दकलय् अप्वः ३० म्ह तमोलपाया प्रतिनिधित दुथ्याइगु खनेदु। थ्व ल्याः संविधानसभाया चुनावय् ब्वति काःगु राजनीतिक पार्टीत मध्ये ३ प्रतिशत स्वयां कम मत हःपिंत १ प्रतिनिधिया ल्याखं प्रतिनिधित्व याकुसें ३ प्रतिशत स्वयां अप्वः हःपिंत १ थपया ल्याखं क्वछिनातःगु खनेदु। अले थुगु हे परिषदं कार्यसमिति नीस्वनाः सभापति, उपसभापति सरह ज्या यायेगु ग्वसाः दयेका तःगु दु ।

स्थानीय निकायया समस्या समाधानया निंतिं थ्व छगू पहल खःसां थुकिं ततःधंगु राजनीतिक पार्टीया कार्यकर्तातय्त अझं सरकारी कोषं लहिगु नियक्ति यानातःगु स्पष्ट खनेदु। थुकथं छगू हे राजनीतिक पार्टीया बाहुल्यता अन दयेवं आः नकतिनि स्थानीय निकायया सयन्त्रय् दुथ्याकेत सफल जूपिं चिचीधंगु राजनीतिक पार्टीया प्रतिनिधितय्गु सः अझं न्यून जूवनीगु व थ्व हे स्वंगु राजनीतिक पार्टीतय्गु हालीमुहाली अप्वया वनीगु कारणं हे नं थ्व स्थानीय निकाय परिषद्या विरोध जूगु खनेदु ।

स्थानीय निकायस जनप्रतिनिधि ल्ययेत स्थानीय चुनावय् हे जुइमाःगु खँयात सकल राजनीतिक पार्टीतय्सं छप्वाः म्हुतु स्वीकार यानाच्वंगु दु अले थःथःगु राजनीतिक पार्टीत स्थानीय चुनावय् वनेत तयार दुगु खँ नं धाःगु दु। तर स्थानीय चुनावय् कुहां वनेगु हिम्मत छुं नं ततःधंगु राजनीतिक पार्टीतय्सं यानाच्वंगु मदु। फुक्क राजनीतिक पार्टीतय्सं स्थानीय चुनावया माग यानाच्वंगु दुसां आः तुरुन्त हे स्थानीय चुनाव जुइगु छुं संकेत खने मदु। वर्तमान ई देय्या वार्षिक बजेट दयेकेगु क्रमय् दु, तर थुगु बजेट दुने स्थानीय चुनावया खँ वइगु सम्भावना नं न्यून हे खनेदु ।

संविधान प्रदक्त हक अधिकारं पिहां वनाः निर्णय यायेगु अधिकार सुयाके दइ मखु। स्थानीय निकायया चुनाव थ्व समस्याया दकलय् उपयुक्त लँ खः, थ्व ज्या जुइ मफइगु स्थिति खःसा अन्तरिम संविधानय् न्ह्यथनातः थें हे सक्रिय राजनीतिक पार्टीतपाखें छम्ह छम्ह प्रतिनिधि दुथ्याकाः राजनैतिक सयन्त्रयात क्रियाशील यायेगु हे उत्तम विकल्प खः ।

More Stories Like this